Pięknotka. Jej specjalność to owoce

W naszych warunkach klimatycznych pięknotka (Callicarpa) rośnie jako krzew o liściach opadających na zimę. W Polsce uprawiać możemy kilka jej gatunków. W rejonach naturalnego występowania pięknotek - tropikalnych i subtropikalnych częściach Azji, Australii, Ameryki Północnej i Środkowej - rośnie ich ponad 40. Niektóre mają formę drzew, inne krzewów.

OD KWIATÓW DO OWOCÓW

Przez większość sezonu pięknotka niewiele się wyróżnia pośród innych krzewów - ma wzniesione pędy dorastające do 1,5-2 m i eliptyczne liście. Latem rozwija drobne, pachnące, liliowo-różowo-żółte kwiaty skupione w gęstych kwiatostanach w kątach liści. Przypominają one rurkowate kwiaty werbeny (pięknotka należy do rodziny werbenowatych).

Na dokładniejsze oględziny krzewu warto się wybrać z lupą. Pod nią dostrzeżemy gwiazdkowate włoski na pędach i maleńkie żółte gruczołki na spodzie liści.

Aby jednak pięknotkę uznać za rarytas, na jej popisowy numer trzeba cierpliwie poczekać do jesieni. Wtedy wzdłuż gałązek dojrzewają w pęczkach piękne fioletoworóżowe owoce o lśniącej skórce - podobne do jagód pestkowce. Mają po 3-4 mm średnicy i jest ich całe mnóstwo. Nic dziwnego, że nazwy pięknotki - łacińska Callicarpa i angielska beautyberries - odnoszą się do urodziwych owoców. Uwaga, nawet jeśli wydają się apetyczne, lepiej ich nie jeść.

Początkowo "jagody" maskuje zieleń. Najlepiej prezentują się na nagich gałązkach. W takim stanie podziwiamy je zazwyczaj do końca listopada.

NAJCIEKAWSZE

Spośród gatunków, które możemy uprawiać w Polsce, najbardziej godna polecenia jest pochodząca z Chin pięknotka Bodiniera (C. bodinierii), zwłaszcza jej odmiana 'Profusion', która dorasta do 2 m wysokości, a jej młode są na wiosnę fioletowobrązowe, oraz osiągająca tylko 1,5 m pięknotka rozwidlona (C. dichotoma) 'Issai' - mieszkanka Japonii. Oba krzewy wyjątkowo obficie owocują i późną jesienią wyglądają jak fioletowe kule.

Wszystkie te krzewy przeznaczone są do strefy 6B, co oznacza, że lepiej znoszą zimy w cieplejszych, czyli zachodnich częściach kraju, natomiast we wschodnich rejonach często przemarzają, nawet mimo okrywania.

Zresztą często się zdarza, że pędy pięknotek przemarzają do granicy śniegu. W takich wypadkach zalecane jest przycięcie ich wczesną wiosną nad 3.-4. oczkiem. Na szczęście pięknotki kwitną i owocują na pędach jednorocznych, które zdążą wyrosnąć do lata.

JAK DBAĆ O PIĘKNOTKĘ

Sadzimy. Najlepiej posadzić w ogrodzie dwa okazy, co sprzyja obfitemu owocowaniu. Wybieramy ciepłe, osłonięte od wiatru, ale dość słoneczne miejsce. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna, a jednocześnie nie może łatwo wysychać - najlepsza jest więc próchniczna. Aby taką zapewnić, dosypujemy do dołków wykopanych pod krzewy sporą dawkę kompostu. Pięknotka lubi podłoże o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 7) lub lekko kwaśnym (pH 6-6,5).

Chronimy przed mrozem. Przez pierwsze 2-3 lata uprawy młode krzewy warto kopczykować (jak róże), np. ziemią lub przefermentowaną korą, a górną część okrywać agrowłókniną. U starszych krzewów chronimy głównie system korzeniowy, ściółkując korą ziemię wokół nich.

Przycinamy. Niezależnie od tego, czy świeżo posadzone krzewy podmarzną, pierwszej wiosny po posadzeniu ich pędy skracamy nad 2.-3. oczkiem. W następnym roku - o połowę. W kolejnych latach długość cięcia pędów uzależniamy od tego, do jakiego stopnia przemarzną.

Nawozimy. Dokarmianie pięknotki rozpoczynamy w drugim roku po posadzeniu.

INNE KRZEWY Z PIĘKNYMI "JAGODAMI"

Oprócz pięknotki warto zwrócić uwagę na kilka innych krzewów tworzących ciekawe owoce podobne do jagód. Mimo urody są one u nas ciągle rzadko uprawiane, także ze względu na małą odporność na mrozy.

Ostrokrzew (Ilex aquifolium) słynie z czerwonych owocostanów, które pięknie kontrastują z ciemną zielenią zimozielonych, kolczastych liści. W naszych warunkach podczas ostrych zim liście te często brązowieją.

Szeferdia (Shepherdia) tworzy niemal kuliste krzewy o wysokości ok. 2 m. Kwitnie na żółto wiosną, a w lipcu i sierpniu zdobią ją drobne owoce. Są jadalne i bogate w wit. C.

Kalina wawrzynowata (Viburnum tinus) jest zimozielona. Kwitnie wczesną wiosną, a jej lśniące ciemne owoce dojrzewają jesienią.