Cyklameny ogrodowe

Jeśli uroda cyklamenów chwyci nas za serce, posadźmy w ogrodzie różne gatunki, aby kwitły od wiosny do późnej jesieni. Ich bulwy dostępne są w centrach ogrodniczych i w internecie. Sprawdźmy tylko, czy wybrane gatunki mogą zimować w gruncie.

Dzielna trójka

Cyklamen (Cyclamen) nie należy do roślin, które na rabacie poradzą sobie same. Kto sadzi jego bulwę, musi o nią odpowiednio zadbać. Pewne ograniczenie stanowi także wrażliwość rośliny na mróz. Z doświadczeń ogrodników wynika, że w naszym klimacie na stałe w ogrodzie można posadzić jedynie trzy gatunki cyklamenów. Wszystkie mają drobne rurkowate kwiaty, których końce płatków są odgięte do tyłu. Ich kolorystyka obejmuje rozmaite odcienie różowego z domieszką bieli. Dekoracyjne są też liście, które u hodowlanych odmian wywodzących się od tych gatunków przybierają różne wzory i kształty.

Cyklamen purpurowy (C. purpurascens), zwany też czerwieniejącym, zamieszkuje głównie południowe Alpy, ale zasięg jego występowania obejmuje też Sudety. Roślina ta tworzy dużą kulistą bulwę. Korzenie - co charakterystyczne - wyrastają na całej jej powierzchni. Liście są zimozielone, w kształcie serca, a na spodzie mają często czerwonawe przebarwienia. Przyjemnie pachnące kwiaty wyrastają na szypułkach o długości 15 cm. Pierwsze pojawiają się w lipcu, a ostatnie podziwiamy jeszcze we wrześniu. Jedna bulwa, zwłaszcza kilkuletnia i mocno rozrośnięta, może ich wydać kilkadziesiąt. Ten gatunek ma u nas największe szanse przetrwania.

Cyklamen dyskowaty (C. coum) występuje w południowo-wschodniej Europie i w Azji Mniejszej. Poznamy go po spłaszczonej bulwie oraz po tym, że jego korzenie wyrastają tylko od spodu bulwy. Po kilku latach wzrostu bulwy tego gatunku mogą osiągnąć wielkość talerza. Liście są ciemnozielone bez wzorów, w zarysie niemal koliste. Zanikają na zimę, ale już wczesną wiosną roślina wypuszcza nowe, zwiastując tym rychłe pojawienie się kwiatów. Są one wprawdzie bezwonne i malutkie, ale zdobią ogródek przez cały marzec i kwiecień.

Cyklamen neapolitański (C. hederifolium), zwany też bluszczolistnym, pochodzi z Europy Południowej. Ten gatunek też najłatwiej poznamy po kształcie bulw, które od góry są płaskie, a od dołu wybrzuszone i pokryte korkiem. Korzenie wyrastają z tego samego miejsca co części zielone, czyli ze środka górnej strony bulwy. Zimotrwałe liście mają formę serca, a ich brzegi się podwijają. Ukazują się tuż przed kwitnieniem i zanikają niebawem po nim, czyli już w kwietniu.

Kwiaty, na szypułkach o długości ok. 20 cm, pojawiają się od lipca aż do listopada. W uprawie jest kilka odmian - od białych, po intensywnie różowe.

Do ogrodu tylko na lato

Kwitnący w sierpniu i we wrześniu różowy cyklamen grecki (C. graecum) także mógłby rosnąć w ogrodzie, gdyby nie jego duża wrażliwość na mróz. Najlepiej posadzić go w doniczce i latem wraz z nią zagłębiać w gruncie, a na zimę przenosić do jasnego pomieszczenia, w którym temperatura nie spada poniżej 0°C. Będzie je zdobił także pięknie wybarwionymi liśćmi, które utrzymują się przez cały rok.

Podobnie postępujemy z kwitnącym jesienią na biało cyklamenem cypryjskim (C. cyprium), a także cyklamenem perskim (C. persicum), jeśli latem kupimy jego kwitnący okaz. Warto wiedzieć, że sprzedawane w kwiaciarniach jego miniaturowe odmiany to mieszańce uzyskane ze skrzyżowania z cyklamenem purpurowym.

Tylko jedno stanowisko

Cyklameny należą do rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Jeden z gatunków rośnie u nas w warunkach naturalnych. Jest to cyklamen purpurowy (Cyclamen purpurascens), a jego jedyne stanowisko znajduje się na wzgórzu Miłek koło Wojcieszowa, na terenie rezerwatu w Górach Kaczawskich na południowym zachodzie Polski. Jest to najdalej na północ wysunięte miejsce występowania tej rośliny.

Niestety, warunki przyrodnicze w rezerwacie stopniowo się zmieniają,

bo rosnące tam drzewa nadmiernie zacieniają polanę z cyklamenami.

Roślina ta, jako zagrożona wyginięciem, jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Co lubią cyklameny

Pora sadzenia. Cyklamen dyskowaty i purpurowy sadzimy w gruncie na przełomie sierpnia i września. Bulwy cyklamena neapolitańskiego umieszczamy w ziemi w kwietniu lub maju.

Miejsce. Dla wszystkich gatunków najlepsze jest stanowisko lekko zacienione, np. pod gałęziami drzew. Cyklamen dyskowaty może rosnąć też w pełnym słońcu. Miejsce dla cyklamenów powinno być ciepłe, np. przy murze.Bulwy mogą pozostawać w ziemi bez wykopywania przez kilka lat; co roku będą powiększać swoją objętość.

Podłoże. Rośliny te lubią glebę próchniczną, np. mieszankę kompostu liściowego z domieszką piasku, gliny oraz torfu. Powinna zawierać też wapń - najlepiej dodać do niej wapienny gruz.

Jeśli ziemia na rabacie z cyklamenami jest dość ciężka i nadmiernie gromadzi wodę, trzeba ją zdrenować.

Bulwy sadzimy w taki sposób, by były zagłębione na 2-5 cm.

Woda. W okresie wegetacji susza jest dla cyklamenów niekorzystna, podlewamy je więc w taki sposób, by podłoże było lekko wilgotne. Tylko cyklamen neapolitański, który latem odpoczywa w stanie bezlistnym, jest w tym czasie odporny na suszę. Zimą bardzo szkodliwy jest nadmiar wilgoci wokół bulw.

Ochrona przed mrozem. Na zimę cyklameny okrywamy 10-centymetrową warstwą igieł. Wiosną okrycie delikatnie zdejmujemy. Jeśli nie ma śniegu, a nadchodzą silne mrozy, rośliny okrywamy agrowłókniną i stroiszem.

Rozmnażanie. Dojrzałe nasiona wysiewamy do skrzynek z lekką ziemią.

AUTOR FOT.: WIESŁAW GAWRYŚ, LILIANNA SOKOŁOWSKA. SHUTTERSTOCK: MARATR, ARON BRAND , RP-MMA