Nietypowe wrzosowate

Gatunki z rodziny wrzosowatych cieszą się dużą popularnością i są chętnie sadzone w ogrodach głównie ze względu na obfite, długotrwałe kwitnienie. Warto też docenić ich atrakcyjne, u wielu gatunków zimotrwałe liście, a także kolorowe owoce. Wszystko to sprawia, że rośliny z tej grupy zdobią ogród również jesienią i zimą. Wiele odmian (np. pierisów, kiścieni, golterii) zmienia wygląd wraz z porami roku - wiosną tworzy barwne przyrosty, jesienią mieni się kolorami liści. Poszczególne gatunki i odmiany z tej grupy różnią się pokrojem, porą kwitnienia i barwą kwiatów. Dzięki tym bogatym walorom dekoracyjnym mogą stanowić ciekawe uzupełnienie wrzosowiska, uatrakcyjniając okres pomiędzy wiosennym kwitnieniem wrzośców i azalii a jesienną paletą barw tworzoną przez wrzosy.

Rośliny te można też sadzić na rabatach (na przykład razem z iglakami), a krzewów i krzewinek o małych rozmiarach użyć do dekoracji wnętrz. Sadząc wrzosowate w grupie, warto je dobrać w taki sposób, by zakwitały kolejno po sobie przez cały sezon wegetacyjny.

Czy wiesz, że...

Do rodziny wrzosowatych (Ericaceae) zalicza się około 4 tysięcy gatunków krzewów, krzewinek i niewielkich drzew.

PIERIS (PIERIS)

W ogrodach uprawiamy głównie 2 gatunki tej rośliny. Pieris japoński (Pieris japonica) to krzew o egzotycznej urodzie, w zależności od odmiany dorastający do 0,5-1,5 m wysokości. Zebrane w szczytowe wiechy białe kwiaty podziwiamy zwykle w kwietniu. Gatunek ten ma trwałe dekoracyjne liście - na przykład odmiana 'Red Mill' daje wiosną karminowoczerone przyrosty i uznawana jest za jedną z bardziej odpornych na mróz. U odmiany 'Little Heath' (o biało obrzeżonych liściach) młode przyrosty są różowe.

Do wartościowych pierisów, odpornych na niską temperaturę i znoszących trudne warunki uprawy, należy pieris amerykański (Pieris floribunda), zwany też kwiecistym. Kwitnie on obficie wiosną.

MODRZEWNICA POSPOLITA (ANDROMEDA POLIFOLIA)

Ta zimozielona krzewinka o listkach przypominających rozmaryn, osiągająca od 15 do 25 cm wysokości, doskonale nadaje się do tworzenia barwnych poduch na wrzosowisku. Licznie zebrane na szczytach pędów dzwoneczkowate jasnoróżowe kwiaty rozwijają się w maju i czerwcu. Do najciekawszych odmian modrzewnicy należą: 'Blue Ice' o srebrzystoniebieskim ulistnieniu, 'Compacta' - zielonolistna z szarym nalotem, a także 'Nikko' - sinoniebieskawa. Wszystkie odmiany są odporne na mróz. Ponieważ krzewy modrzewnicy są kruche i można je łatwo połamać, należy zachować ostrożność przy sadzeniu roślin i ich pielęgnacji.

KIŚCIEŃ WAWRZYNOWY (LEUCOTHOE FONTANESIANA)

Jest zimozielonym gęstym krzewem o czerwonobrązowych pędach. Podobny kolor mają młode liście. Krzew rozrasta się szeroko, ale osiąga tylko 30-50 cm wysokości. Jest dosyć odporny na mróz. Z kolorowych, często pstrych liści znane są różne jego odmiany, zwłaszcza 'Rainbow' z marmurkowymi wzorami na liściach oraz czerwonawa 'Scarletta'.

KASJOPEJA WIDŁAKOWATA (CASSIOPE LYCOPODIOIDES)

Jest niską zimozieloną krzewinką o gęstym podusz- kowatym pokroju i powolnym wzroście, osiągającą od 15 do 20 cm wysokości. Ma drobne łuskowate listki, silnie przylegające do pędów. Dzwoneczkowate białe kwiaty pojawiają się na wierzchołkach pędów na przełomie kwietnia i maja. Przypominają one kwiaty konwalii, dlatego kasjopeję nazywa się także "wrzosem konwaliowym". Kasjopeja zasługuje na uwagę i szersze rozpowszechnienie, zwłaszcza jej stosunkowo odporna na mróz i powoli rosnąca odmiana 'Edinburgh'.

GOLTERIA CHILIJSKA (GAULTHERIA MUCRONATA)

GOLTERIA ROZESŁANA (GAULTHERIA PROCUMBENS)

W Polsce uprawiamy dwa gatunki tego zimozielonego krzewu. Golteria chilijska (Gaultheria mucronata, inaczej Pernettya mucronata) osiąga u nas 30-40 cm wysokości, a część jej pędów płoży się po ziemi. Może ulegać uszkodzeniom mrozowym, ale szybko się regeneruje. Krzew zakwita w maju i czerwcu, wydając wiechy białych kwiatów. Właściwą ozdobą tej zwartej rośliny o wzniesionych czerwonawych pędach są kuliste owoce, w zależności od odmiany, od białych do purpurowych, utrzymujące się na roślinach przez całą zimę. Roślina ta jest także uprawiana w pojemnikach i wykorzystywana do dekoracji wnętrz.

Golteria rozesłana (Gaultheria procumbens) to mrozoodporna, zimozielona krzewinka, osiągająca do 10-15 cm wysokości. Rozrasta się szeroko za pomocą podziemnych rozłogów i tworzy zwarte kobierce. Ciemnozielone liście na zimę czerwienieją. Jesienią na roślinach dojrzewają duże czerwone owoce.

DABECJA KANTABRYJSKA (DABOECIA CANTABRICA)

Ta zimozielona krzewinka o pokładających się, dosyć długich pędach i ciemnozielonych listkach kwitnie od lipca do września. Kwiaty odmiany 'Alba' - białe, o dzbaneczkowatym kształcie - rozwijają się wzdłuż pędów. Inne odmiany różnią się między sobą barwą kwiatów: 'Bicolor' kwitnie na jasnofioletowo, 'Cupido' - na ciemnoróżowo, a 'Praegerae' - na czerwono. Ze względu na niepełną mrozoodporność rośliny wymagają okrycia na zimę stroiszem (gałązkami iglaków). Dabecje sadzimy w miejscach najcieplejszych, osłoniętych i zacisznych. Wiosną krzewinki wymagają przycięcia.

BRUKENTALIA OSTROLISTNA (BRUCKENTHALIA SPICULIFOLIA )

Ta krzewinka pokrojem przypomina wrzosy. Godna polecenia jest odmiana 'Balkan Rose'. Tworzy ona duże kępy o wysokości do 20 cm, zakwitające obficie na różowo w czerwcu i lipcu. Charakteryzuje się dobrą mrozoodpornością i może być uprawiana na terenie całego kraju. Po kwitnieniu wymaga przycięcia, inaczej straci zwarty pokrój.

ZENOBIA ŚNIADA (ZENOBIA PULVERULENTA)

Ten krzew, osiągający po latach 1,5 m wysokości i podobną szerokość, ma nieregularny pokrój. Jego szarozielone liście czasem utrzymują się przez zimę, a czasem opadają jesienią. Niewielkie dzwonkowate kwiaty o miłym zapachu rozwijają się na przełomie czerwca i lipca.

JAKIE MAJĄ WYMAGANIA

Do prawidłowego wzrostu i rozwoju rośliny wrzosowate potrzebują:

kwaśnego podłoża, najlepiej o pH 3,5-5,5, dlatego przed ich posadzeniem dobrze jest wzbogacić ziemię ogrodową o dodatek torfu kwaśnego oraz przekompostowanej kory sosnowej;

nawozów przeznaczonych specjalnie dla tej grupy roślin. Wrzosowate mają bardzo małe potrzeby nawozowe;

niskie krzewinki lubią stanowiska słoneczne, wyższe krzewy o zimozielonych liściach preferują półcień, a wszystkim roślinom z tej grupy sprzyjają miejsca zaciszne i osłonięte od wiatru;

podłoże powinno być przepuszczalne, ale stale wilgotne. Wrzosowatym szkodzi susza, zwłaszcza jesienią, gdy zawiązują pąki kwiatowe na przyszły rok.

Oprócz wymienionych rzadkich gatunków wrzosowatych warto też zwrócić uwagę na kalmię (Kalmia), enkiant (Enkianthus), o którym pisaliśmy w kwietniowym numerze " Magnolii", oraz bażynę (Empetrum), należącą do rodziny bażynowatych.