Perukowce - krzewy dla niecierpliwych

Piotr Banaszczak, Jolanta Zdanowska, KJ01-10-2020 13:04

Perukowców nie sposób pomylić z innymi krzewami. Każdego lata pokrywa je gęsta mgiełka, którą trudno zdefiniować - czy to kwiaty, czy owocostany, a może jeszcze coś innego?

Encyklopedia roślin: Perukowiec podolski Cotinus coggygria — Perukowiec podolski Cotinus coggygria

Perukowiec - skąd taka nazwa

Twórcy polskiej nazwy botanicznej tej rośliny jej oryginalne, charakterystyczne kwiatostany musiały się skojarzyć z peruką, skoro nazwał roślinę "perukowcem", ale mnie kojarzą się raczej z leciutką chmurką albo watą cukrową na patyku. Tak czy inaczej, podczas kwitnienia, które ma miejsce najczęściej w czerwcu i lipcu, krzew jest niezwykle oryginalną ozdobą ogrodu i trudno go pomylić z jakąkolwiek inną rośliną.

Perukowiec

Perukowce podolskie

Ze względu na oryginalność cech ozdobnych i nieduże wymagania perukowiec podolski (Cotinus coggygria) to całkiem popularny krzew. Przy okazji rośnie szybko, co dość skutecznie zaspokaja niecierpliwość dzisiejszych właścicieli ogrodów. Dodatkowo jego czerwono- i żółtolistne odmiany mają tak intensywną barwę liści, że rzucają się w oczy każdemu, kto ceni mocne barwne zestawienia.

Perukowiec w puszystej peruce

Perukowce - z czego ta peruka?

Krzewy dorastają do 3-5 m wysokości i osiągają taką samą szerokość. Są nieregularne, luźno rozgałęzione. Pędy młodych okazów są skierowane głównie do góry; z wiekiem rośliny zaczynają się pokładać i stają się coraz szersze. Ich liście mają 3-8 cm długości i zmienny kształt, od odwrotnie jajowatego do eliptycznego. Są jasnozielone i matowe; przypominają w dotyku papier. W końcu maja na szczytach pędów pojawiają się żółtawe, luźne i wyprostowane wiechy drobnych kwiatów. Po przekwitnięciu owocostan się rozrasta (mimo niewielkiej liczby zawiązujących się owoców) do rozmiarów pokaźnej porcji waty cukrowej. Utworzony jest głównie z wydłużających się szypułek przekwitłych kwiatów pokrytych długimi, puszystymi włoskami i przybiera kolor jasnozielony, a w miejscach nasłonecznionych - łososiowy lub różowy. We wrześniu owocostany powoli zaczynają zasychać i się rozpadać. W naturze takie fragmenty z czarnymi i suchymi owocami rozwiewa wiatr. Jest to bardzo skuteczna metoda rozsiewania się na otwartych przestrzeniach; rosnące na naturalnych stanowiskach perukowce występują we wschodniej części regionu śródziemnomorskiego i na wschód od niego aż do Chin, czyli głównie na terenach, gdzie lato jest suche i upalne.

Jaśminowiec [Przegląd odmian]

Perukowce - wymagania

Rośliny te znakomicie sobie radzą w miejscach nawet bardzo suchych i w niezbyt żyznej ziemi. Tę właściwość zawdzięczają bardzo rozległemu i głęboko sięgającemu systemowi korzeniowemu, który zdolny jest pobierać wodę z warstw gleby nawet z kilkumetrowej głębokości. Trzeba jednak pamiętać, że takie korzenie utrudniają, czy wręcz uniemożliwiają przesadzanie starszych i dobrze ukorzenionych egzemplarzy.

Dla perukowca najlepsza będzie gleba o odczynie wapiennym, ale nie trzeba się tym zanadto przejmować, ponieważ akurat pod tym względem roślina jest dość tolerancyjna. W moim ogrodzie perukowiec doskonale rośnie w miejscu, gdzie zakopane zostały resztki gruzu po budowie domu, które nadają glebie odczyn właśnie lekko zasadowy. Najwyraźniej to mu bardzo odpowiada.

Perukowce nadają się do sadzenia nawet w najchłodniejszych częściach kraju. Podczas bardzo mroźnych zim młode gałązki mogą przemarznąć. W takich sytuacjach trzeba po prostu wziąć do ręki sekator i obciąć wiosną wszystkie przemarznięte gałązki aż do żywej tkanki, nawet jeśli przemarzły prawie do ziemi. Bardzo szybko odbiją i krzew jeszcze w tym samym sezonie pięknie się rozrośnie.

Perukowce - przycinanie

Czy ciąć perukowce? To zależy. Jeżeli jesteśmy właścicielami dużego ogrodu, możemy pozwolić roślinie rozrastać się nieregularnie i swobodnie, ponieważ w zasadzie nie wymaga ona przycinania. Perukowce są jednak wyjątkowo okazałymi krzewami, dorastającymi często nawet do 3-4 metrów. Zatem w mniejszych ogrodach cięcie zwykle jest potrzebne, a nawet konieczne, zwłaszcza jeśli perukowiec zanadto się rozpędzi i zacznie wypuszczać bardzo długie gałęzie. Bez absolutnie żadnych obaw można go wtedy przyciąć, ale trzeba to zrobić najpóźniej w kwietniu, aby roślina zdążyła zawiązać kwiatostany. Inaczej, pozbawilibyśmy ją kwitnienia w nadchodzącym sezonie.

Formowanie perukowców

Z perukowca można także za pomocą cięcia uformować małe drzewko zamiast krzewu. W tym celu trzeba wybrać jeden, najbardziej prosty i skierowany pionowo do góry pęd, a resztę gałęzi odciąć przy samej ziemi. Z górnej części pozostawionego pędu można formować koronę drzewka, przycinając gałązki co roku, co sprawi, że ładnie się ona zagęści.

Perukowce nade wszystko wymagają słonecznych miejsc, inaczej słabo kwitną i niezbyt obficie owocują. Dobrze radzą sobie na suchych stanowiskach i na niezbyt żyznej glebie, tworzą bowiem rozległy system korzeniowy. Trzeba pamiętać, że takie korzenie utrudniają, czy wręcz uniemożliwiają przesadzanie starszych egzemplarzy. Rośliny preferują gleby wapienne, choć nie są pod tym względem wybredne. Wytrzymują warunki wielkomiejskie. Nie wymagają cięcia (zbyt silne skutkuje wyrastaniem pionowych przyrostów). Pamiętajmy, że im cieplejsze stanowisko, tym obfitsze kwitnienie. Podczas bardzo mroźnych zim przemarzać mogą najmłodsze przyrosty, szczególnie w najchłodniejszych częściach kraju i na ciężkich, wilgotnych glebach.

Perukowce w ogrodzie

W ogrodzie perukowce nadają się do uzupełniania kompozycji z krzewów i drzew. Tworzą ładne tło rabat bylinowych. Dodają kompozycjom lekkości i stanowią długotrwały, mocny akcent, szczególnie latem, gdy kwitnie mało krzewów. Najlepsze efekty kolorystyczne daje sadzenie odmian czerwonolistnych. Pokrywające się mgiełką owocostanów okazy stanowią duży kontrast dla większości krzewów, dobrze wyglądają więc w każdym towarzystwie.

Perukowce - odmiany

Naturalna forma perukowca ma stonowany kolor owocostanów, od seledynowego do ciemnoróżowego. Odmiany prezentują tu nieco większą skalę.

Najpospolitsza z nich to 'Royal Purple' o bardzo ciemnych, purpurowych lub prawie czarnych liściach. Jej owocostany są rudawe. Wcześniej żółte kwiaty wyraźnie kontrastują z ciemnym listowiem. Odmiana ta rośnie nieco wolniej od czystego gatunku.
Formą pośrednią jest perukowiec 'Rubrifolius' (inaczej 'Foliis Purpureis') o liściach purpurowych wiosną, a później stopniowo zieleniejących, i ciemnoróżowych kwiatostanach.
Najmniej purpury ma w sobie odmiana 'Purpureus', której liście są zielone; tylko owocostany są barwy ciemnoróżowej.
W ostatnich latach popularna stała się odmiana 'Young Lady'. Odróżnia się ona od formy dzikiej wyjątkowo obfitymi wiechami w jasnołososiowym kolorze.
Inna godna polecenia roślina to perukowiec Golden Spirit 'Ancot' o żółtych liściach. Wygląda naprawdę bardzo efektownie, choć młode okazy w czasie srogich zim nieraz przemarzają (odporniejsza wydaje się odmiana 'Rubrifolius').

Charakterystyka perukowców

Piękne i oryginalne rośliny zwykle są kapryśne i trudne w uprawie, ale nie dotyczy to wcale perukowców. Wręcz przeciwnie, krzewy te są mało wymagające, a na dodatek dość szybko rosną, co skutecznie zaspokaja niecierpliwość dzisiejszych właścicieli ogrodów.

Puszyste obłoki lub - jak kto woli - peruki są bez wątpienia największym dekoracyjnym atutem tej rośliny, ale nie jedynym. Wyhodowane zostały odmiany o liściach intensywnie purpurowych, złocistych i jasnozielonych. Można zatem już z samych perukowców tworzyć w ogrodzie oszałamiające kompozycje kolorystyczne, tym bardziej, że krzewy te jesienią zmieniają barwy liści na jeszcze bardziej jaskrawe - żółte, pomarańczowe i ogniście czerwone. Ładnie mogą na przykład wyglądać samotnie na trawniku.

Perukowce najlepiej lubią miejsca bardzo słoneczne. Wtedy najobficiej kwitną, a ich liście przybierają najintensywniejsze kolory. W półcieniu krzewy o liściach purpurowych i złocistych robią się zwyczajnie zielone.

Najładniejsze - odmiany

Najciemniejsze, prawie czarnofioletowe liście i ciemnoróżowe wiechy kwiatostanów ma perukowiec Royal Purple.

Jaśniejsze, ciemnoczerwone liście i różowe peruki ma odmiana Rubrifolius.

Zielone liście i różowosrebrzyste peruki ma odmiana Purpureus.

Żółte liście i jasnoróżowe, bardzo delikatne peruki ma odmiana Golden Spirit.

Perukowce - cena

Perukowiec podolski Royal Purple pochodzi z południowo – zachodniej Azji i z południowo – wschodniej Europy. Krzew uprawiany w Europie już od XVII w. W wielu krajach, również w Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna. Dorasta do 3 m. Sadzonka jest łatwo dostępna - zarówno w sklepach internetowych jak i stacjonarnych sklepach ogrodniczych. Za roślinę o wysokości 40-50 cm będziemy musieli zapłacić 20-30 zł.

Więcej o: