Ziemia w ogrodzie. Jak uprawiać glebę. Jak poprawić glebę w ogrodzie

Właściwości gleby

Na charakter gleby składa się wiele cech. Mówimy o jej zasobności w składniki mineralne, czyli żyzności, zawartości próchnicy, stopniu zwięzłości, odczynie, wilgotności, przepuszczalności i stosunkach wodno-powietrznych. To wszystko decyduje o warunkach, w jakich przyjdzie rosnąć gatunkom uprawianym w naszym ogrodzie. Aby znać właściwości ziemi w ogrodzie, warto co roku sprawdzać przynajmniej odczyn i zawartość podstawowych pierwiastków. Dzięki temu będziemy mogli ustalić, jak glebę uprawiać i nawozić, żeby zaspokajała potrzeby określonych grup roślin (np. ozdobnych czy warzyw).

Fot. Shutterstock

Typy gleby w przekroju

Dla rozwoju roślin największe znaczenie ma ta część gleby, w której rosną korzenie. Jej cechy zbadamy, wykopując dołek (50 cm) i odsłaniając tzw. profil (przekrój).

A. Profil gleby wapiennej, bogatej w odłamki skały macierzystej. Ma ona dość zwartą strukturę i zbyt małą warstwę próchnicy.

B. Profil gleby piaszczysto-kamienistej. Jest ona przepuszczalna dla wody i powietrza, średnio żyzna. Wymaga ciągłego wzbogacania warstwy próchnicznej.

C. Profil gleby powstałej z tzw. torfu niskiego. Ma zwartą, ciężką budowę, ale jest żyzna.

D. Profil gleby organicznej, bogatej w próchnicę i związki mineralne. Jej gruzełkowata struktura zapewnia dobre stosunki wodno-powietrzne i sprzyja rozwojowi roślin.

Rodzaje gleby

W naszych ogrodach najczęściej występuje tzw. gleba przeciętna: piaszczysto-gliniasta lub gliniasto-piaszczysta o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5). Zwykle zawiera ona niewiele próchnicy i ma gruzełkowatą strukturę, jest dość przepuszczalna dla wody i powietrza (co ważne dla korzeni). Na takiej glebie można uprawiać zdecydowaną większość gatunków ogrodowych. Warto przy tym co roku poprawiać jej zasobność i strukturę poprzez wzruszanie, odchwaszczanie i nawożenie, zwłaszcza organiczne.

Każdy rodzaj gleby ma inny skład i właściwości.

Na zdjęciu powyżej:

1. Torfowa (na bazie kwaśnego torfu wysokiego) jest przepuszczalna i lekka, ale dosyć uboga.

2. Piaszczysto-gliniasta jest średnio żyzna i dość przepuszczalna.

Fot. Flora Press

Na zdjęciu powyżej:

3. Glinasta jest żyzna, ale ciężka i słabo przepuszczalna dla wody.

4. Wapienna (zasadowa) i kamienista jest żyzna i przepuszczalna.

Odczyn gleby

Czasem w ogrodzie przeważa gleba o odczynie kwaśnym. Tak jest w przypadku działki położonej na skraju lasu sosnowego o piaszczystym podłożu albo na terenie, na którym znajdowały się tzw. torfowiska wysokie. Zamiast na siłę odkwaszać teren, o wiele łatwiej wykorzystać go dla roślin kwasolubnych (patrz ramka z prawej). Gleby wapienne występują u nas rzadko, głównie na terenach podgórskich, ale czasem bywają też w ogrodzie, tuż przy murze. Mają one wyraźnie zasadowy odczyn, który trudno zmienić. Gdy w naszym ogrodzie jest takie właśnie podłoże, również lepiej dostosować do niego rośliny.

Na zdjęciu powyżej: Badanie kwasowości gleby możemy przeprowadzić za pomocą prostego pehametru

Fot. Piotr Syga

Na zdjęciu powyżej: Rozgniatając ziemię w palcach, sprawdzimy jej wilgotność i zwięzłość. Na zdjęciu: bardzo gliniasta gleba - ciężka i słabo przepuszczalna.

Ważną cechą gleby jest jej zwięzłość. Gdy zawiera dużo gliny, jest ciężka i silnie nasiąka wodą. Jakość ziemi poprawiamy, przekopując ją z włóknistym torfem, piaskiem, kompostem oraz stosując drenaż (tłuczeń, żwir). Gleba lekka, piaszczysta jest uboga w składniki mineralne i zbyt przepuszczalna. Jej jakość poprawia coroczny dodatek kompostu i ściółkowanie.

Naturalne metody poprawiania gleby

Istnieje wiele sposobów, by poprawić właściwości gleby. Zachęcamy do korzystania z metod naturalnych, które są i tańsze, i bardziej przyjazne środowisku niż środki chemiczne. Aby poprawić żyzność oraz strukturę gleby, warto kilkakrotnie w roku rozsypywać pod roślinami warstwy dojrzałego kompostu albo przekopywać go z ziemią przed posadzeniem roślin. Jesienią na pustych grządkach rozkładamy dobrze przefermentowany obornik krowi, nawóz koński lub kurzy. Wygodną formą tych odżywek są bezwonne preparaty granulowane. Korzystne dla gleby jest stosowanie nawozów zielonych. W tym celu na pustej grządce wysiewamy łubin, żyto lub facelię, a gdy siewki podrosną, przekopujemy je z górną warstwą gleby. Tam ulegają rozkładowi i przekształcają się w próchnicę.

Na zdjęciu powyżej: Różnice pomiędzy dosyć ubogą glebą piaszczysto-gliniastą (na górze) a bogatym w próchnicę i żyznym kompostem (na dole) widać gołym okiem

Fot. Shutterstock

Na zdjęciu powyżej: Dżdżownice w kompoście przyczyniają się do szybkiego przetworzenia materii organicznej. Im jest ich więcej, tym lepiej

Rośliny na glebę wapienną

Na glebie wapiennej doskonale rosną krzewy oraz pnącza takie jak lilaki, jaśminowce, perukowce i powojniki z grupy Viticella. Jeśli mamy miejsce na drzewa, wybierzmy żywotniki, głogi, jabłonie lub wiśnie, a do małych ogrodów - odmiany buka czy jesionu o płaczącym pokroju. Mogą tu rosnąć także byliny: piwonie, liliowce oraz rudbekie.

Na zdjęciu powyżej: Piwonia (Paeonia)

Fot. Shutterstock

Na zdjęciu powyżej: Rudbekia (Rudbeckia)

Rośliny na kwaśną glebę

Gdy w ogrodzie mamy glebę o odczynie kwaśnym (pH 4-5,5), najlepiej założyć na niej wrzosowisko z różanecznikami, azaliami, pierisami, jałowcami, sosnami oraz bylinami: kuklikiem płożącym, pięciornikiem białym i srebrnym.

Na zdjęciu powyżej: Pieris japoński jest doskonały na wrzosowisko

Fot. Shutterstock

Na zdjęciu powyżej: Wrzos i wrzosiec wymagają kwaśnej gleby.