Kolorowe warzywa - smakują i ozdabiają.

Czy powinniśmy bać się kolorowych warzyw?

Pierwsze pytanie, jakie zadajemy sobie przy wyborze nasion i sadzonek dotyczy ich wpływu na nasze zdrowie. Boimy się, że tęczowe rzodkiewki i pomidory mogą zawierać szkodliwe dla nas substancje i być efektem modyfikacji genetycznych. Tymczasem rzeczywistość jest inna. Okazuje się, że jednakowość odmian warzyw i ich dzisiejsza nijakość jest efektem modyfikacji genetycznych i przystosowania tychże do tempa produkcji, które pokryje dzisiejsze zapotrzebowanie. Inna sprawa, że po drodze zagubił się ich smak i aromat. W sprzedaży dostępne są jednak nasiona starych odmian warzyw kolorowych, uprawianych do tej pory w innych częściach Europy, a od niedawna dostępnych także u nas.

Najważniejszym wyznacznikiem zdrowych warzyw jest nie ich kolor, ale jedzenie tych, które wyhodowane są w naszej okolicy, bez użycia środków chemicznych i w sezonie.

Warunki udanej uprawy kolorowych warzyw

Niezależnie od tego ile miejsca możemy przeznaczyć pod warzywa, powinniśmy przestrzegać kilku podstawowych wytycznych. Nawet na niewielkiej rabacie możemy uzyskać różnorodność w zbiorach. Wystarczy kilka odmian ciekawych warzyw i nieco kwitnących ziół, a przez całe lato będziemy się cieszyć miłą odmianą. O czym powinniśmy pamiętać?

Odpowiednie nasłonecznienie

Warzywa są wyjątkowo światłolubne. Nie powinno się ich sadzić w cieniu, bo to ograniczy ich wzrost i opóźni dojrzewanie. Zasada ta tyczy się także warzyw korzeniowych.  Sałata i szpinak mają skłonność do gromadzenia azotanów. Zwiększa się ona wraz z zacienieniem roślin. Planując nasadzenia w zieleniaku, nie możemy zbytnio zagęszczać roślin tak, by wyższe nie zabierały światła niższym.

Odpowiednie warunki klimatyczne

Zanim zdecydujemy się na bardziej wymagające warzywa, sprawdźmy, czy mieszkamy w odpowiedniej do ich uprawy strefie klimatycznej. Im bardziej na zachód, tym cieplej, a najchłodniej w Polsce jest na Suwalszczyźnie i w górach. W tych rejonach rośliny delikatne powinno sadzić się w szklarniach. Jeśli posadzimy paprykę na polu, może okazać się, że nie doczekamy się na jej skórce czerwonego rumieńca zanim przyjdą jesienne chłody.

Ochrona przed wiatrem

Ruch powietrza jest niezbędny przy uprawie roślin warzywnych, a jego brak może skutkować szybkim rozprzestrzenianiem się chorób. Jednak zbyt wietrzne miejsce będzie niekorzystne szczególnie dla roślin delikatnych. Jeśli nie mamy na działce miejsca częściowo osłaniającego grządki od wiatru możemy rozważyć posadzenie żywopłotu (jego minusem jest to, że zabiera wodę i zacienia) albo ustawienie płotka ogrodowego (można go wykorzystać jako podporę dla wyższych warzyw).

Przygotowanie podłoża

Podstawowy warunek udanej uprawy, to odpowiednio nawożone i odchwaszczone podłoże. Jeśli poprawnie prowadzimy kompost i nie umieszczamy w nim roślin porażonych chorobą, wymieszajmy go z ziemią pod uprawę warzyw. Równie ważne jest odpowiednie pH gleby  (ustalamy je za pomocą kwasomierza glebowego). Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, warzywa będą podatne na choroby, a ich przyrost będzie nierówny. Wówczas należy przeprowadzić wapnowanie, czyli wymieszać wierzchnią warstwę ziemi z wapnem ogrodowym. Odczyn  6.0 - 6.8 jest optymalny dla większości warzyw uprawianych w Polsce.

Właściwa uprawa współrzędna

Warto sprawdzić, czy warzywa jakie planujemy posadzić na jednym zagonie mogą rosnąć obok siebie. Ogrodnicy już dawno zauważyli, że mieszając warzywa sprzyjają ich wzrostowi i ograniczają -  bez użycia innych środków  - ilość szkodników. Jeśli posadzimy jarmuż koło kapusty zmniejszymy ilość szkodników ją atakujących, podobnie jeśli zapewnimy porowi sąsiedztwo  pietruszki. Warto sadzić między warzywami zioła, ich obłędny zapach będzie dezorientował owady.

Właściwa pielęgnacja upraw

Wysiew nasion to początek. Po tygodniu okazuje się przeważnie, że wschody są znikome, a chwasty, starannie zdawałoby się wypielone, powróciły na zagony. Trzeba je usuwać, ale ostrożnie i delikatnie, by nie zniszczyć delikatnych kiełkujących roślin. Warto spulchnić podłoże motyką, szczególnie jeśli gleba jest gliniasta. Kiedy rośliny wzejdą można je wyściółkować. Spowolni to zarówno rozwój chwastów jak też parowanie wody. Warto zapoznać się ze szczegółowymi wymaganiami każdej rośliny, którą zechcemy posadzić w ogrodzie. Pozwoli to nam uniknąć błędów podczas podlewania, uszczypywania końcówek, zrywania owoców i podcinania liści.

Jarmuż Nero di Toscana

Jest to warzywo, które kojarzy nam się raczej z późną jesienią i słusznie. Jednak, by cieszyć się delikatnym, lekko przemrożonym jesiennymi chłodami smakiem jego liści, musimy zadbać o siew w maju. Odmiana polecana przez nas ma piękne dekoracyjne rozety, które swoją purpurą  wyróżniają się na tle innych warzyw. Jarmuż jest źródłem cennych witamin (K i C), oraz potasu, wapnia, żelaza, fosforu, białka. Lista jest długa, stąd jego rosnąca popularność, szczególnie wśród wegetarian.Jarmuż uprawiany w ogrodzie ma kilka wymagań: nie przepada za kwaśną glebą i potrzebuje sporo miejsca na grządce. Jest za to mrozoodporny, więc jeśli zdecydujemy się na późniejszy siew, będziemy mogli zbierać go nawet zimą.

Bakłażan White Egg

Spośród wielu odmian bakłażana, najbardziej niezwykły jest biały. Roślina rośnie do około metra wysokości. Pierwszym, na co zwrócimy uwagę będą jej niezwykle efektowne biało-fioletowe kwiaty, owoce mogą osiągać nawet 20 cm długości, z początku jasnozielone, z czasem zmieniają kolor na biały. Dojrzałe są wtedy, gdy skórka ustępuje pod naciskiem palca. Lepiej zebrać lekko niedojrzały owoc (nasiona po przekrojeniu powinny być białe) niż taki, który zaczyna brązowieć. Jest źródłem wielu ważnych mikroelementów i witamin: błonnik, pektyny, wapń, potas, żelazo, magnez, fosfor, wit. A, C PP, B2. Ze względu na niską kaloryczność polecany szczególnie osobom na diecie. Jego wymagania to żyzna gleba i dużo wody. Jest rośliną ciepłolubną, więc w naszych warunkach klimatycznych uprawia się go z wcześniej przygotowanej rozsady, najlepiej pod folią, gdyż w gruncie udaje się najlepiej w ciepłe i długie lata.

Marchew - mieszanka różnych odmian

Poszczególne odmiany tego warzywa różnią się między sobą kolorem i smakiem. Dla ogródka przydomowego najlepszym rozwiązaniem jest zakup jednej torebki z kilkoma rodzajami przygotowanymi do wspólnego siewu. Pozwoli to nam urozmaicić swoje menu o marchewki białe (White Satin), żółte (Mello Yello) i ciemnopurpurowe (Deep Purple). Marchew to kolejne warzywo dostarczające nam witamin (A) oraz mikroelementów: potasu, sodu, cynku, żelaza, manganu i magnezu. Siew możemy przeprowadzić od marca do czerwca bezpośrednio do gruntu, pamiętając, by przerywać zbyt gęste wschody. Marchew nie wytworzy zdrowych korzeni w kwaśnej glebie i takiej, która jest zbyt płytko przekopana. Miejsce, w którym będziemy wysiewać marchew wiosną, powinno być nawożone jesienią poprzedniego roku. Podlewanie jest warunkiem udanych zbiorów.

Pomidory Indigo Rose

Prawdziwe dziwo w naszym zieleniaku. Przed laty (z powodu fantazyjnego ubarwienia) uważane za niezdatne do spożycia, okazały się smakowym fenomenem. Polecana przez nas odmiana tworzy owoce zebrane w kiściach, jak pomidory koktajlowe, niezwykle plenne i smaczne, a co najważniejsze dla ogrodnika amatora, odporne na zarazę ziemniaczaną. Owoce z początku zielone w trakcie dojrzewania zmieniają barwę na czerwoną, fioletową, a w końcu czarną. Środki zaś są pomarańczowe. Nie tylko barwa jest ich atutem, są bowiem źródłem potasu, błonnika, choliny i witaminy C. Pomidory hodujemy z wcześniej przygotowanej rozsady, nie ścierpią przymrozków, więc do gruntu przesadzamy je, gdy minie ich ryzyko. Do wzrostu potrzebują dużo wody, słońca i żyznej ziemi, warto wspomagać ich rozwój naturalnym nawozem.

Kapusta ozdobna - Kapuściana róża (mieszanka nasion)

To roślina w ostatnich latach bardzo modna i często widzimy ją zastosowaną na wczesno jesiennych rabatach i nasadzeniach miejskich. Jej liście fantazyjnie pofalowane i ubarwione układają się w efektowną rozetę. Występuje w odmianie  białej,  fioletowej oraz różowej i naprawdę trudno zdecydować, która z nich wygląda najpiękniej. Tylko dlaczego zapominamy o tym, że te warzywa nadają się do jedzenia? Jest ona szczególnie polecana osobom na diecie, ponieważ zawiera bardzo dużo błonnika, a niewiele kalorii. Uprawa jest stosunkowo łatwa, nasiona wysiewa się w rozsadniku, a w drugiej połowie maja do gruntu z zachowaniem trzydziestocentymetrowych odstępów. Jeśli podłoże w naszym ogródku jest słabo przepuszczalne, warto wymieszać je z pisakiem, kapusta nie urośnie w zbitej ziemi.

Burak liściowy Bright Lights

To kolejna smaczna i łatwa w uprawie propozycja. Ogonki i liście tego warzywa przebarwiają się niezwykle efektownie na kolory bordowy, czerwony i żółty. Jest on też odporniejszy na niskie temperatury niż burak ćwikłowy, więc powinien zostać doceniony szczególnie przez tych hodowców, którzy obawiają się przymrozków. Jeśli chcemy cieszyć się jego smakiem wcześniej, możemy przygotować rozsadę (przełom lutego i marca), ale uda się wyśmienicie wysiany wprost do gruntu w drugiej połowie kwietnia. Potrzebuje nieco miejsca na rabacie, pozostawmy mu więc ok. 30x40 cm przestrzeni, zapewnijmy światło i wodę, a odwdzięczy się dostarczając nam żelaza, potasu, wapnia, witaminy A, B, C i kwasu foliowego.

Rzodkiewki Eastern Eggs mix kolorów

Nazwa tej mieszanki nasion jest rzeczywiście trafna, bo pierwsze wiosenne rzodkiewki z własnej uprawy wyglądają tak pięknie jak pisanki. Jeśli zdecydujemy się na tę mieszankę, na naszych talerzach wylądują białe, żółte, czerwone i fioletowe rzodkiewki. Są wyjątkowo bogate w witaminę C, B6, a ponadto wapń, żelazo, potas, fosfor, magnez i cynk. Wysiewamy je w lutym w szklarni, a w gruncie od marca do początku września - dzięki temu zbiory mogą trwać od kwietnia do października. Rzodkiewka rośnie szybko, sprzyja jej częste spulchnianie ziemi motyką i odpowiednie nawodnienie. Lepiej siać mniejszą ilość nasion w odstępach czasu. Rzodkiewka pozostawiona zbyt długo w ziemi szybko traci walory smakowe, a jej korzeń staje się włóknisty i szybko parcieje.

Brukselka Red

Wzniosła brukselka purpurowa wyróżnia się wśród innych warzyw na zagonie. Jej maleńkie kapuściane główki są nie tylko smaczne, ale przede wszystkim bardzo zdrowe. Zawierają dużą ilość kwasu foliowego, więc są polecane szczególnie kobietom w ciąży. Zawiera też więcej witaminy C i białka niż jej większe rośliny kapustne. Jest również niezwykle odporna na przymrozki, wręcz wpływają dobroczynnie zarówno na jej walory smakowe jak i na jakość składników pokarmowych. By rosła zdrowo potrzebuje wzmocnienia nawozem w okresie jesiennym, odpowiedniej ilości światła i wody. Gleba nie może być zbyt kwaśna. Hoduje się ją z rozsady, którą na miejsce stałe wysadza się od maja do początku czerwca.