Pożyczka zamiast kredytu

Coraz mniej jest ofert kredytowych finansujących całość inwestycji, banki preferują kredyty w złotówkach, a dodatkowo trzeba mieć wysoki, bo 20-50%, wkład własny. W takiej sytuacji wielu potencjalnych kredytobiorców zaczyna rozglądać się za innymi źródłami finansowania budowy domu czy zakupu mieszkania. Jednym z nich może stać się pożyczka od rodziny i przyjaciół.

Wprawdzie wszystkie ludowe mądrości są przeciw: "dobry zwyczaj - nie pożyczaj", "chcesz stracić przyjaciela - pożycz mu pieniądze", "pożyczasz rękami - odbierasz nogami" - to tylko niektóre z nich. Teraz jednak wiele osób z powodu trwającego kryzysu wycofało swoje pieniądze z giełdy i funduszy inwestycyjnych lub spieniężyło waluty. Często zastanawiają się, co dalej z pozyskanymi środkami. Może okazać się, że rodzinna pożyczka na zakup nieruchomości to najlepsza lokata kapitału w niepewnym gospodarczo okresie. Warto zatem poznać zasady, na jakich powinno się pożyczać pieniądze.

Umowa

Umowa pożyczki polega na tym, że dający pożyczkę (pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę (pożyczkobiorcy) określoną kwotę pieniężną. Umowę należy sporządzić na piśmie. Nie oznacza to zakazu sporządzania takiej umowy przed notariuszem - wiąże się to jednak z dodatkowymi kosztami (stawka taksy notarialnej zależy od wartości udzielanej pożyczki: im większa kwota, tym wyższa stawka) i z obowiązkiem ponownej wizyty w kancelarii notarialnej przy późniejszej zmianie lub uzupełnieniu umowy.

Umowa pożyczki powinna zawierać:

- datę i miejsce zawarcia umowy;

- określenie stron umowy, czyli osoby udzielającej pożyczki i osoby, która pożyczkę otrzymuje, z dokładnym wskazaniem danych osobowych, numerów i serii dowodów osobistych, miejsc zamieszkania oraz wyjaśnieniem, czy strony umowy są spokrewnione;

- kwotę pożyczki;

- zobowiązanie biorącego pożyczkę, że ją zwróci;

- termin udzielenia i zwrotu pożyczki;

- określenie ewentualnej wysokości odsetek (pożyczkodawca może w ten sposób zabezpieczyć się przed utratą wartości pożyczonych kwot, które mógłby w tym samym czasie zainwestować na przykład w lokatę bankową); odsetki ustalane w sposób dowolny przez strony nie mogą być jednak drastycznie wysokie - wtedy oznaczają lichwę, która jest sprzeczna z prawem;

- określenie sposobu wypłaty i zwrotu pożyczki (może być to wypłata gotówki z ręki do ręki, może to być przelew bankowy - w takim wypadku należy w umowie pożyczki wskazać numery kont obydwu stron; możliwe jest również ustalenie, że kwota pożyczki będzie wypłacana w ratach);

- ustalenie ewentualnych karnych odsetek za opóźnienie w spłacie pożyczki;

- stwierdzenie, że umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach;

- własnoręczne podpisy stron.

Zasadą jest, że przedmiotem umowy mogą być tylko pieniądze polskie. Jeżeli w umowie brakuje terminu udzielenia pożyczki - jej wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po wezwaniu biorącego pożyczkę. Wezwanie to najlepiej wystosować w formie pisemnej. Pożyczkobiorca nie powinien zwlekać z wezwaniem do wypłaty pieniędzy - po sześciu miesiącach od dnia podpisania umowy żądanie wypłaty pożyczki przedawnia się, co oznacza, że nie można dochodzić wypłaty pożyczki w postępowaniu sądowym. Możliwa jest sytuacja, gdy pomimo podpisania umowy pożyczkodawca ma prawo od umowy odstąpić i nie wypłacić pożyczki - na przykład jeśli dowiedział się, iż stan majątkowy pożyczkobiorcy jest tak zły (okłamał pożyczkodawcę, twierdząc, że posiada dochody z umów o dzieło, podczas gdy od kilku lat utrzymuje się z zasiłków pomocy społecznej), iż wątpliwy jest jej zwrot.

Bez podatku

Umowa pożyczki co do zasady podlega obowiązkowi zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek ten powstaje w chwili podpisania umowy i ciąży na osobie biorącej pożyczkę. Podatek ów wynosi 2% od kwoty pożyczki (przy pożyczce o wartości 10 tys. zł podatek wynosi 200 zł). Należy go uiścić w kasie lub w formie wpłaty na rachunek bankowy urzędu skarbowego w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy (umowę przedkładamy do wglądu w urzędzie i wypełniamy druk deklaracji podatkowej PCC-3) - w razie opóźnienia grożą karne odsetki za każdy dzień zwłoki. Właściwym adresatem będzie urząd skarbowy, któremu podlega pożyczkobiorca.

Nie wszyscy jednak muszą płacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Przede wszystkim nie płaci go najbliższa rodzina, i to bez względu na to, jaką pożyczka ma wartość. Zwolnione od zapłaty podatku będą zatem te osoby, które zawierają umowę pożyczki z najbliższymi członkami rodziny (małżonkiem, dziećmi, wnukami, rodzicami, dziadkami, pasierbami, rodzeństwem, ojczymem i macochą). Dodatkowym warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest:

złożenie deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3 w urzędzie skarbowym pożyczkobiorcy w terminie 14 dni od dnia dokonania pożyczki. Zachowanie wskazanego terminu jest niezbędne dla skorzystania ze zwolnienia podatkowego - nawet jeden dzień spóźnienia powoduje utratę prawa do zwolnienia i konieczność zapłaty 2% podatku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że będzie on zachowany, jeśli wypełnioną deklarację nadamy w ostatnim dniu terminu w placówce pocztowej;