Dach wielospadowy - definicja, konstrukcja, prawo budowlane

Dach wielospadowy ma skomplikowaną formę. Najprościej rzecz ujmując jego kształt wynika z połączenia dwóch lub więcej dachów o różnych kształtach, które łączą się w kalenicach (czyli wzdłuż krawędzi poziomych) i krawędzi ukośnych, gdzie umieszcza się ukośne krokwie. Takie dachy zdarzają się w domach z poddaszem użytkowym, ponieważ tę formę dachu wymusza układ pomieszczeń pod nim. Aby zwiększyć wysokość pomieszczeń na poddaszu, dach w niektórych miejscach się „podnosi”, a dla lepszego doświetlenia oprócz okien połaciowych stosuje się okna w lukarnach lub wolich okach. Te elementy architektoniczne uatrakcyjniają bryłę budynku.

Kąt nachylenia połaci dachu wielospadowego zależny od wielu czynników. Są nimi warunki klimatyczne występujące w rejonie budowy domu, wymagania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (lub warunków zabudowy), rodzaj pokrycia dachowego, a także sposób wykorzystania przestrzeni na poddaszu.

Oprócz takich samych części jak inne rodzaje dachów (okap, kalenica, naroże), na styku dwóch połaci tworzy się forma wklęsła zwana koszem.

Ze względów ekonomicznych dach wielospadowy najlepiej kryć drobnymi elementami, które łatwo dopasować do kształtu połaci. Dlatego najczęściej na dach o takiej skomplikowanej formie poleca się dachówki ceramiczne i betonowe karpiówki, blachodachówki modułowe, płytki włóknocementowe i łupek dachowy.

Dach wielospadowy - konstrukcja

Typ dachu wpływa na wykonanie jego konstrukcji nośnej, którą zwykle jest drewniana więźba dachowa. W dachu wielospadowym powstaje ona z połączenia dwóch albo więcej rodzajów konstrukcji – krokwiowych, jętkowych, płatwiowo-kleszczowych, które się wzajemnie przenikają. Płaszczyzny utworzone przez elementy więźby mają kształt trójkątów i trapezów. Ze względów obliczeniowych niewiele się zmienia. Taka więźba dachowa musi być zaprojektowana przez konstruktora z uwzględnieniem obciążeń stałych (między innymi ciężaru własnego, warstw wstępnego krycia, pokrycia dachowego, ocieplenia, wykończenia wewnętrzne) i zmiennych (śniegu i wiatru). To od nich zależy wielkość przekroju belek konstrukcyjnych.

Dach wielospadowy a dwuspadowy

Dach wielospadowy wygląda efektownie, ale duża liczba załamań w dachu - a tym samym i powierzchnia połaci - rośnie. Niestety, wraz z nimi rośnie też ryzyko błędów wykonawczych. Każde załamanie płaszczyzny dachu to miejsce narażone na przecieki i na zaleganie śniegu oraz liści. Krycie połaci skomplikowanego dachu wiąże się też z dużą ilością odpadów materiału pokrycia i obróbek blacharskich. Konieczny staje się więc zakup dodatkowych akcesoriów dachowych, często dość nietypowych, a przez to kosztownych.

Na tym jednak nie kończą się wady dachu wielospadowego. Jego kształt znacznie ogranicza możliwości aranżacyjne poddasza. Nawet przy wyższych ścianach kolankowych z każdej strony przestrzeń będą ograniczały skosy. Funkcjonalny podział dodatkowo utrudniają słupy więźby dachowej. Decydując się na taki dach, trzeba więc mieć świadomość, że niewiele pomieszczeń da się pod nim ulokować.
Nie wszystkie jednak dachy wielospadowe działają w ten sposób – dobrym rozwiązaniem jest dach złożony z dwóch przenikających się dachów dwuspadowych.

Dach dwuspadowy jest najprostszym rodzajem dachu, wkomponowującym się w otoczenie. Zazwyczaj ma kąt  nachylenia 35-45° i konstrukcję krokwiowo-jętkową lub płatwiowo-kleszczową. Duże powierzchnie skosów ułatwiają funkcjonalne zaplanowanie pomieszczeń w regularnym układzie, bez niewykorzystanych, trudno dostępnych zakamarków.  Prosta forma dachu dwuspadowego sprawia, że jest stosunkowo tani w budowie. Ogranicza ilość odpadów powstających przy dopasowywaniu pokrycia dachowego oraz konieczność stosowania licznych (i drogich) akcesoriów dodatkowych, niezbędnych do prawidłowego wykonania pokrycia. Ten rodzaj dachu jest też łatwy do wykonania, a ryzyko popełnienia błędów wykonawczych jest ograniczone do minimum. Prosta płaszczyzna dachu, bez załamań, oznacza, że oprócz komina na dachu nie ma słabych punktów (między innymi koszy), które mogłyby być miejscem potencjalnych przecieków. Przestrzeń pod takim dachem łatwo jest doświetlić przez montaż w połaci okien dachowych lub okien pionowych w ścianach szczytowych.

Dach wielospadowy – prawo budowlane

W prawie budowlanym nie ma ustawowej definicji dachu wielospadowego. Jednak przyjmuje się, iż dach wielospadowy to dach o krzyżujących się połaciach, utworzony przez skrzyżowanie dwu- lub więcej dachów o różnym rozwiązaniu, które łączą się ze sobą wzdłuż krawędzi poziomych. Nie ulega zatem wątpliwości, iż dach wielospadowy może powstać z połączenia "dachów dwupołaciowych" stykających się ze sobą pod kątem prostym. Ich kalenice mogą być na tej samej lub różnych wysokościach. Decydując się na budowę domu trzeba jednak pamiętać, że kształt dachu musi być zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu.