Nowoczesny dach: materiały, montaż, opracowanie eksploatacja

Niemal każdy decydując się na budowę domu wie, że jest to inwestycja na długie lata. Dlatego warto wybrać taki projekt, który będzie wpisywał się w trendy przez dziesiątki kolejnych lat. Dużą rolę w tej kwestii odgrywa dach, który nazywa się „piątą elewacją”. Konstrukcja dachu musi nie tylko harmonizować z całością projektu, ale również podkreślać wybrany styl i charakter budynku. Paleta kolorów, w jakich dostępne są materiały do krycia dachów, umożliwia zarówno wtopienie domu w otoczenie, jak i skontrastowanie go z nim. Niezależnie od tego, czy dach stanowi dopełnienie całej wizji stylistycznej domu, czy jej podstawowy element, dzięki dostępnym na rynku materiałom można realizować niemal każdą wizję, w dodatku nie tylko taką, która będzie jedynie dobrze wyglądała, ale także zabezpieczy dach domu na całe dziesięciolecia, zapewniając komfortowe warunki we wnętrzu oraz nie wymagając ciągłych napraw i konserwacji. Jednak – aby osiągnąć taki efekt – nie wystarczy wybór najlepszego i najdroższego materiału. Równie ważne jest jego właściwe ułożenie, a później eksploatacja. Jakie więc podejmować decyzje, aby mieć dach funkcjonalny i nowoczesny?

1 Projekt

Jaki dach wybrać?

Dobrze, jeśli już na etapie szukania projektu będziemy zdecydowani, jaki chcemy mieć kształt dachu i rodzaj pokrycia. To znacznie ułatwi wybór projektu gotowego lub rozmowę z architektem przy zamawianiu projektu indywidualnego. Projekt dachu jest bowiem nierozerwalną częścią projektu domu. Kształt dachu i jego konstrukcja „wynika” z bryły domu i powinna być z nią spójna. Z kolei układ poszczególnych elementów konstrukcji dachu oraz ich przekroje wynikają z obliczeń wytrzymałościowych, w których uwzględnia się wymiary domu, jego lokalizację (i zależną od tego strefę obciążenia śniegiem i wiatrem), kąt nachylenia dachu, rozmieszczenie i wymiary okien dachowych oraz rodzaj pokrycia i wstępnego krycia. Wszystkie te informacje zapisuje się w dokumentacji technicznej.

Ile zapłacimy za dach?

To, jaki rodzaj dachu wybierzemy, ściśle łączy się z wydatkami na jego wykonanie. Nie jest tajemnicą, że najłatwiej zaprojektować dach dwuspadowy. Jego prostota oznacza stosunkowo niewielkie koszty, ale też mniejsze ryzyko popełnienia błędów i szybsze wykonanie. 

Ile miejsca pod dachem?

To zależy od kształtu dachu. Powierzchnia użytkowa pod skosami jest inna niż pomieszczenia pełnej wysokości o takiej samej powierzchni podłóg. Najbardziej korzystny jest dach dwuspadowy o kącie nachylenia 35-45° i konstrukcji krokwiowo-jętkowej lub płatwiowo-kleszczowej. Od wewnątrz połacie tworzą duże powierzchnie skosów, które ułatwiają zaplanowanie pomieszczeń w regularnym, jak najbardziej symetrycznym układzie, bez trudno dostępnych zakamarków. Jedyne, z czym należy się liczyć to słupy więźby płatwiowo-kleszczowej, które najlepiej umieścić we wnętrzu ścian działowych; wtedy nie będą utrudniały poruszania się na poddaszu. Zdecydowanie mniej miejsca będzie pod efektownie wyglądającym dachem czterospadowym. Do stworzenia wystarczająco wysokich pomieszczeń nadaje się tam jedynie 40-50% powierzchni. Nawet przy wyższych ścianach kolankowych
z każdej strony przestrzeń będą ograniczały skosy. Funkcjonalny podział dodatkowo utrudniają słupy więźby dachowej. Decydując się na taki dach, trzeba więc mieć świadomość, że niewiele pomieszczeń da się pod nim ulokować. Najmniejsza i trudna do funkcjonalnego zagospodarowania jest przestrzeń pod skomplikowanymi dachami wielospadowymi. Trudno wydzielić w nich
odpowiedniej wielkości pomieszczenia i atrakcyjnie je zaaranżować. Skutecznie ogranicza to duża liczba skosów.

Jaki dach jest odporny na wiatr?

W ostatnich latach obserwujemy w Polsce szczególne nasilenie gwałtownych zjawisk pogodowych. Trąby powietrzne i wichury powodują olbrzymie szkody w Polsce, między innymi zrywają dachy z domów jednorodzinnych. Trudno oczekiwać, że wiatr o prędkości 300 km/h nie uszkodzi dachu, ale warto zadbać o to, aby przetrwał on w jak najlepszym stanie. O tym, że dach będzie
odporny na warunki atmosferyczne – w tym silne podmuchy wiatru – decyduje wiele czynników. Najważniejszym z nich jest odpowiedni projekt. Budynek usytuowany w strefie narażonej na działanie silnego wiatru powinien mieć zwartą bryłę i możliwie jak najmniej skomplikowany dach. To powoduje swobodny przepływ powietrza i minimalizuje liczbę miejsc, w których powstają turbulencje. Dobrym wyborem będzie dach dwuspadowy bezokapowy z wystającymi ponad połać ścianami szczytowymi. Wśród dachów czterospadowych będzie to dach mansardowy o solidnej więźbie dachowej. Istotnym czynnikiem jest również dobór odpowiednich materiałów – ich jakość ma zasadniczy wpływ na trwałość konstrukcji. Większość specjalistów jest zgodna co do tego, że na terenach narażonych na silny wiatr lepszym wyborem jest małoformatowe pokrycie ciężkie – czyli dachówki. Ich przewagą nad lekkimi produktami wielkoformatowymi (np. blachodachówką, płytami falistymi) jest duża masa, która stawia większy opór sile wiatru. Kolejną przewagą jest również fakt, iż w momencie, gdy dojdzie do uszkodzenia połaci pokrytej dachówką, szkody są na ogół niewielkie i łatwe do usunięcia. Przy pokryciach wielkoformatowych kończy się to przeważnie kapitalnym remontem.

Który dach będzie cieplejszy?

Wybór kształtu dachu ma także duży wpływ na to, czy dom będzie energooszczędny. Forma dachu wynika z bryły. Zwykle domy energooszczędne mają kształt sześcianu, bez żadnych dobudówek, ganków, tarasów czy przyłączonych do budynku garaży. Równie prosty jest wówczas dach – najczęściej dwuspadowy z krótkim okapem lub pulpitowy, który ogranicza ryzyko powstania mostków termicznych. Takie dachy mają najczęściej połacie nachylone pod kątem 45-60° i usytuowane względem stron świata najczęściej na północ-południe lub północny-wschód i południowy-zachód. Jest jeszcze jedna zasada, która „mówi”, że im mniejsza powierzchnia dachu, tym straty ciepła będą mniejsze. Dlatego też lepiej jest zwiększyć powierzchnię użytkową domu, rozbudowując go wzwyż niż stawiać rozłożyste budynki parterowe. Z tego względu najbardziej optymalny jest dach płaski. Jednak w Polsce wciąż najpopularniejsze są domy parterowe z użytkowym poddaszem.

2 Pokrycie dachowe

Czym się kierować przy wyborze pokrycia?

Teoretycznie zakup pokrycia na dach jest bardzo prosty – wybieramy to, które nam się podoba, a jego cena jest dla nas atrakcyjna. W praktyce jednak jest to o wiele bardziej skomplikowane. Planując wybór pokrycia dachowego, powinniśmy znać podstawowe parametry dachu, czyli kąt nachylenia połaci dachowej. Producenci w karcie produktu zawsze podają, jaki jest maksymalny i minimalny kąt nachylenia dachu. Warto wziąć pod uwagę także warunki klimatyczne w regionie – intensywność wiatru i opadów (zwłaszcza śniegu i czasu zalegania pokrywy śnieżnej). Należy kierować się zasadą, że im większa częstotliwość opadów śniegu i dłuższy czas zalegania pokrywy śnieżnej, tym bardziej stromy powinien być dach. Będzie to skuteczna ochrona przed przeciążeniem konstrukcji dachowej. Pokrycia dachowe różnią się między sobą także skutecznością tłumienia hałasu. Najlepiej pod tym względem wypadają masywne materiały, czyli dachówki ceramiczne i betonowe. Poszczególne rodzaje pokryć dachowych różnią się też trudnością wykonania. Jeśli więc chcemy zatrudnić początkującego dekarza, warto wybrać materiał łatwy w montażu. Nie powinny to być dachówki i łupek, które wymagają dużej dokładności, wiedzy i umiejętności. Wybór blachodachówki lub paneli z blachy płaskiej nie powinny przysporzyć dekarzom trudności, gdyż są najczęściej wykorzystywane do krycia dachu.

Czy zmieniać pokrycie dachu?

Decydując się na projekt przygotowywany na indywidualne zamówienie, nie będziemy mieć takiego dylematu, gdyż architekt zasugeruje najkorzystniejsze pokrycie. Inaczej ma się sprawa, jeżeli kupimy projekt gotowy. Wtedy mamy podane ogólne informacje dotyczące pokrycia dachu, bez wskazania konkretnego produktu i koloru. Architekt jedynie sugeruje rodzaj pokrycia, a do nas należy decyzja, jaki model wybrać. O ile kolor pokrycia możemy zmienić bez konsekwencji, to jego rodzaj już niekoniecznie.
Może się to wiązać z wieloma nieprzewidzianymi problemami. Załóżmy, że podoba nam się dachówka karpiówka, a w projekcie wskazano dachówkę ceramiczną. Teoretycznie wszystko się zgadza, ale położenie karpiówki może wiązać się z koniecznością wprowadzenia zmian konstrukcyjnych więźby dachowej, a niekiedy całego budynku. Oznacza to dodatkowe koszty, gdyż takie zmiany musi wprowadzić projektant. Dobrze wziąć pod uwagę także koszty. Na dachach prostych bardziej ekonomiczne jest pokrycie z większych elementów, a na skomplikowanych – z małych elementów, dzięki którym mniej będzie odpadów po przycinaniu.

Jakie materiały mamy do wyboru?

Zapisane w projekcie pokrycie dachowe jest dostosowane do kąta nachylenia dachu. W domach jednorodzinnych z poddaszem użytkowym wynosi zwykle od 35 do 45°. Ich dachy kryje się najpopularniejszymi materiałami – dachówkami ceramicznymi i betonowymi, blachodachówkami, blachą płaską łączoną na rąbek stojący i – zdecydowanie rzadziej – łupkiem, gontami bitumicznymi lub blachą trapezową. Przy wyborze konkretnego modelu pokrycia warto zdać się na dekarzy, ale też sprawdzić, jak długiej gwarancji udziela producent. Warto zasięgnąć opinii specjalistów, szczególnie dlatego, że rynek dachowy oferuje szeroki wybór materiałów, do których kolejni sprzedawcy mogą nas przekonywać. Dokładnych wyliczeń potrzebnych materiałów powinna wykonać firma specjalizująca się w pokryciach dachowych. Zależnie od wielkości połaci dachu i jego kształtu, uwzględni ona wszystkie niezbędne elementy montażowe, takie jak taśmy, wiatrownice, wkręty, klamry, uchwyty itp. Jeśli zamówimy pokrycie w takim miejscu, firma zajmie się również jego dostarczeniem na plac budowy. Znając termin rozpoczęcia prac na dachu, wszystkie materiały należy zamówić odpowiednio wcześnie, ponieważ może się okazać, że niektóre z nich – na przykład wybrane modele dachówek ceramicznych – są produkowane i sprowadzane z zagranicy. Jeśli tego nie uwzględnimy, prace na dachu mogą opóźnić się o tydzień lub dwa tygodnie.

Kiedy planować system orynnowania?

System orynnowania również powinien być zaplanowany na etapie powstawania projektu architektonicznego budynku. Nie chodzi jednak o to, by rynny kolorem i kształtem były dopasowane do elewacji i dachu. Znacznie ważniejsze jest to, że rynny dobiera się do indywidualnych wymagań każdego dachu. Inna ich liczba i przepustowość będzie bowiem potrzebna na niewielkim dwuspadowym dachu, a zupełnie inaczej wygląda system rynnowy na rozłożystych dachach, po których spływają podczas deszczu potężne ilości wody. Projektanci budynków stosują zasadę, że wielkość średnicy każdej rynny powinna być proporcjonalna do kąta nachylenia dachu oraz jego powierzchni. Zasada jest prosta i dobrze sprawdza się na prostych dachach, jednak dla wielopłaszczyznowych konstrukcji potrzebne są już inne wyliczenia. Dokładne ustalenie średnicy rynien jest niezbędne, aby system rynnowy niezawodnie służył przez wiele lat. Jeśli bowiem rynny i rury spustowe okażą się zbyt małe, problemy czekają nas już podczas pierwszego ulewnego deszczu. Jeśli rynny nie nadążą z odprowadzaniem wody, zacznie ona zalegać na pokryciu i szukać każdej, nawet najdrobniejszej szczeliny, by wniknąć w głąb pokrycia i czynić szkody pod dachówkami czy blachodachówką. Błędy w obliczeniach mogą więc sporo kosztować – system rynnowy trzeba będzie po prostu wymienić.

Dachówki ceramiczne

Producenci ceramiki dachowej, która jest jednym z najstarszych materiałów do krycia dachów, proponują obecnie bardzo wiele nowoczesnych wzorów dachówek. Najczęściej są to dachówki płaskie, które mogą występować w wielu odsłonach – zarówno takich, które tworzą kraciastą, wyrazistą strukturę linii, jak i zapewniające całkowicie płaską powierzchnię, poprzeplataną jedynie prostymi liniami. W mniej radykalnych wersjach nowoczesnego wykorzystania dachówek ceramicznych można napotkać także na
dachówki reńskie, które mimo wielowiekowej tradycji wpisują się w nowoczesną stylistykę za sprawą wklęsłych, nieco ściętych załamań. Kształty te wspierane są także odpowiednią kolorystyką oraz sposobami wykończenia, czyli lśniącą glazurą lub satynową angobą, w zależności od preferowanego efektu. Do największych zalet tego sposobu wykończenia dachu należy niewątpliwie długowieczny charakter dachówek ceramicznych, które przetrwają nawet ponad 100 lat i nie wymagają przy tym zbytniej uwagi.

Dachówki betonowe

Dachówki betonowe (zwane także cementowymi) także wytwarzane są obecnie w bardzo wielu wzorach, wpisujących się idealnie w nowoczesną stylistykę budownictwa. Wśród modeli dachówek betonowych u niemal wszystkich producentów znaleźć można wzory dachówki płaskiej lub też złagodzone wzory dachówek falistych, a warto pamiętać, że to rozwiązanie jest z jednej strony znacznie tańsze od dachówek ceramicznych, to jeszcze ma mniejszą wagę, przy zachowaniu niewiele krótszej trwałości, sięgającej
nawet 80 lat. Tak samo duża rozpiętość stonowanych kolorów oraz nieco inne metody wykończenia powierzchni dachówek betonowych to dla wielu także ogromna zaleta, ponieważ łatwiej tu o wykończenie matowe. Jakość betonowych pokryć dachowych jest naprawdę imponująca, są niezwykle wytrzymałe i odporne na warunki atmosferyczne oraz nie straszne im porastanie mchem czy osadzanie się zabrudzeń, dlatego również nie będą wymagały konserwacji w trakcie trwania eksploatacji na dachu.

Blachy profilowane i płaskie

Współcześnie wytwarzane pokrycia dachowe to nie tylko ekonomiczne i mało estetyczne pokrycia budynków przemysłowych, ale także niezwykle elegancka, trwała i wytrzymała blachodachówka czy blacha na rąbek stojący z blachy powlekanej. W tej kategorii pokryć jest bardzo wiele wzorów i przetłoczeń, które idealnie wpisują się w nowoczesne trendy i są coraz częściej wybierane. Blaszane pokrycia dachowe mają też wiele zalet funkcjonalnych, do których należy przede wszystkim niewielka waga pokrycia, wysoka łatwość, szybkość układania na dachu oraz atrakcyjna cena. Wiele wzorów przetłoczeń blachodachówki odnosi się bezpośrednio do kształtów dachówek płaskich, stanowiąc ich doskonałą imitację. Z kolei pozostałe rozwiązania, jak np. blachy na rąbek stojący, tworzą bardziej unikalne wzory o wyjątkowo minimalistycznej, prostej formie, układającej się na dachu w proste i wyraźne linie. Blaszane pokrycia dachowe to nadal najbardziej bogata kolorystycznie kategoria pokryć dachowych i często dotyczy
to także tych nowoczesnych wzorów, dlatego będą one idealne dla każdego, kto minimalizm nowoczesnej stylistyki pragnie przełamać odważną i nietypową kolorystyką. Wyjątkowe i efektowne pokrycia wykonuje się z blachy płaskiej cynkowo-tytanowej. Nie wymagają one żadnego zabezpieczenia przed korozją. Z czasem ich metaliczna powierzchnia pokrywa się cienką (rzędu kilku mikrometrów), dobrze przylegającą warstwą ochronną, zwaną potocznie patyną. Jej efektem „ubocznym” jest niepowtarzalny kolor.
Czas tworzenia się na pokryciu naturalnej patyny zwykle trwa od sześciu miesięcy do dwóch lat, ale na nalot nie trzeba czekać. Można kupić blachy cynkowo-tytanowe wstępnie patynowane w fabryce.

3 Wstępne krycie

Czy niezbędne jest wstępne krycie dachu?

Aby przez wiele lat cieszyć się pięknym, a także funkcjonalnym dachem, potrzebna jest warstwa wstępnego krycia. To ona tak naprawdę zapewnia ochronę przed przeciekaniem wody z deszczu lub topniejącego śniegu. Odpowiada też za odprowadzenie wilgoci z ocieplenia ułożonego od wewnątrz połaci, a dzięki temu chroni konstrukcję przed zawilgoceniem. Największe niebezpieczeństwo stanowi dla niej bowiem skraplająca się para wodna, która może doprowadzić do rozwoju pleśni na drewnianych elementach, w efekcie czego niezbędny będzie kosztowny remont dachu. Kolejnym problemem, który może wynikać z nieprawidłowego funkcjonowania wstępnego krycia, jest utrata izolacyjności cieplnej dachu. Zawilgocony materiał termoizolacyjny pogarsza swoje właściwości termiczne, co nie tylko ma wpływ na wzrost kosztów za ogrzewanie domu, ale również może doprowadzić do zawilgocenia całej konstrukcji, a zimą – do przemarzania. Wskutek tego może dojść do przeciekania dachu, zalania pomieszczeń pod nim i kosztownymi remontami. Do wyboru mamy dwa rodzaje wstępnego krycia: tradycyjna papa na sztywnym poszyciu oraz membrany wstępnego krycia (MWK). Informację o tym, które z nich zostało wybrane, znajdziemy w opisie technicznym załączonym do dokumentacji projektowej.

Membrany dachowe

Membrany wstępnego krycia stosuje się przede wszystkim pod dachówkami i blachodachówkami. Można je także układać jako dodatkową warstwę pod sztywne poszycie kryte papą, a także zamiast papy na deskowanie. Membrany powinny mieć paroprzepuszczalność określoną współczynnikiem Sd o wartości mniejszej niż 0,3 m. Dzięki temu będzie można termoizolację
ułożyć na styk z membraną. Warto pamiętać, że im MWK jest grubsza (ma większy ciężar powierzchniowy, większą gramaturę), tym para wodna trudniej przez nią przenika. Dlatego tylko nieliczne MWK o gramaturze przekraczającej 200 g/m² mają Sd ≤ 0,02 m. Jeżeli membrana ma być na pełnym deskowaniu, powinna mieć wysoką gramaturę i grubość. Dlatego w wielu krajach z długą tradycją stosowania MWK układa się membrany o gramaturach około 200 g/m². Tak w ogóle nie powinno się stosować membran lżejszych niż 130 g/m2.

Papa na deskowaniu

Ten rodzaj wstępnego krycia stosuje się pod pokrycia z gontów bitumicznych i blachy płaskiej łączonej na rąbek rzemieślniczy. Jest ono także niezbędne przy małym nachyleniu połaci dachu z pokryciami leżącymi na łatach. Papę na sztywnym poszyciu stosuje się także wtedy, gdy ułożenie pokrycia odkłada się na później. Pełne deskowanie dobrze jest także wykonać, aby zwiększyć odporność
dachu na wiatr. Jeśli jest to zbyt kosztowne, to trzeba przynajmniej zamocować wiatrownice, które zwiększają stabilność więźby dachowej na siły ssące.

Sztywne poszycie wykonuje się z desek sosnowych i świerkowych o szerokości 11-15 cm i grubości 20-30 mm. Powinny być dobrze wysuszone, najlepiej przemysłowo do wilgotności 18%. Dzięki temu płaszczyzna poszycia jest równa i odporna na deformację. Dodatkowo drewno powinno być zabezpieczone impregnatem zwiększającym jego odporność na pleśń, owady i ogień. Zamiast tradycyjnych desek równie dobrze można wykorzystać wodoodporne płyty MFP, wiórowe V-100 i OSB o wymiarach 125 x 250 cm i grubości 15-18 mm. Większe (np. 250 x 505 cm) sprawdzą się przy kryciu dużych połaci, a mniejsze na dachach o skomplikowanym kształcie. Mogą mieć one krawędzie proste lub profilowane na pióro i wypust, co gwarantuje większą szczelność warstwy wstępnego krycia. Płyt nie trzeba też impregnować. Ważne jest, aby przy ich stosowaniu sprawdzić minimalne rozstawy podparcia, gwarantujące wymaganą wytrzymałość poszycia. Na poszyciu najlepiej zastosować zgrzewalną papę podkładową (bez posypki) o grubości 3-5 mm, zbrojoną tkaniną szklaną lub poliestrową. Jest ona trochę cieńsza od papy wierzchniego krycia. Pod pokrycia z blachy płaskiej cynkowo-tytanowej stosuje się maty strukturalne, które umożliwiają odprowadzanie skroplin z dolnej powierzchni blachy, gdzie często dochodzi do wykraplania się pary wodnej. Takie podłoże nie hamuje rozszerzalności termicznej blachy, która
może swobodnie się po nim przesuwać.

4 Montaż warstw dachu

Jak układać wstępne krycie?

Membrany wstępnego krycia. Membrany dachowe rozwija się na krokwiach i mocuje do nich mechanicznie za pomocą zszywek dekarskich lub gwoździ z szerokim łebkiem. Trzeba przy tym pamiętać, że wskutek zmian temperatury membrany, jak każdy inny materiał, rozszerzają się i kurczą. Ważne jest więc, aby były napięte, ale niezbyt mocno. Membrany zwykle mają po jednej stronie napisy z nazwą – produktu lub producenta. Powinna być ona ułożona napisami widocznymi z zewnątrz. Z tej strony warstwa włókniny osłaniającej film funkcyjny jest grubsza niż z drugiej. Dzięki temu jest on lepiej chroniony przed uszkodzeniami. Membrany dachowe zawsze układa się poziomymi pasami od okapu do kalenicy tak, by górny arkusz był wyłożony na
dolny z zakładem, którego szerokość jest często zaznaczona na membranie. Pasy membrany powinny na siebie zachodzić. Absolutnym minimum jest 15 cm, choć najlepiej jeśli zakład ma 20-25 cm. Wielu producentów membran nanosi na powierzchnię produktu znaczniki pokazujące minimalny pas zakładu, dzięki czemu dekarz nie musi tego wymierzać. Dla  szczelności tej warstwy ważne jest łączenie membran ze sobą. Część dekarzy stosuje szersze zakłady, natomiast dobrą praktyką jest klejenie membran. Można tego dokonać za pomocą specjalnych taśm dwustronnie klejących lub kupić membranę z fabrycznie naniesionym jednym lub dwoma pasami klejącymi. W okapie brzeg membrany wstępnego krycia powinien być wyłożony na pas nadrynnowy. W kalenicy membrana powinna być ułożona szczelnie i z odpowiednim zakładem. Po ułożeniu membrany nabija się kontrłaty i łaty. Dla pewności, że membrana w miejscu przytwierdzenia kontrłat nie będzie przeciekała, można zastosować specjalne taśmy uszczelniające.

Papa na deskowaniu

Najczęściej deski mocuje się prostopadle do krokwi (równolegle do okapu). Pod dachówki bitumiczne łączone na pióro-wpust, a pod blachę płaską – z odstępami 2-5 cm (deskowanie ażurowe) lub półdeskowanie. Płyty mocuje się dłuższymi krawędziami prostopadle do krokwi. W kolejnych rzędach przesuwa się je względem siebie o rozstaw krokwi. Papę układa się równolegle do okapu, zaczynając od dołu połaci. Jej pasy łączy się na 10 cm zakład, który uszczelnia się lepikiem asfaltowym lub zgrzewa. Przy pokryciach wymagających równego podłoża, wklęsłe i wypukłe naroża dachu należy wzmocnić paskami papy o szerokości 30 cm. Matę strukturalną mocuje się zszywkami do podłoża.

W jaki sposób montuje się pokrycie?

Układanie pokrycia to tylko z pozoru prosta czynność. Nie polega ona tylko na mocowaniu materiału do więźby dachowej. Wcześniej trzeba dach przygotować i starannie zaplanować rozmieszczenie dachówek lub arkuszy blachy zwłaszcza dach skomplikowany, który jest jednym z trudniejszych do wykonania. Estetyka dachu zawsze ma znaczenie, ale jeszcze ważniejsze jest profesjonalne wykonanie, ponieważ od tego zależy jego bezawaryjne funkcjonowanie. Eksperci podkreślają, że najczęstszą przyczyną problemów z dachem nie jest wcale słaba jakość użytych materiałów, lecz zastosowanie ich niezgodnie z instrukcją producenta. Jeśli więc źle wybierzemy wykonawcę, konsekwencje mogą być różne – od wydatków poniesionych na drobne poprawki, przez olbrzymie koszty wymiany całego pokrycia dachowego na nowe, po nawet katastrofę budowlaną. Aby przejść jak najbezpieczniej etap budowy dachu, powinniśmy rozejrzeć się za sprawdzonym fachowcem z długoletnim doświadczeniem i referencjami. Dzięki temu oszczędzimy czas i unikniemy niepotrzebnego stresu. Dachówki Jeśli nie zamówiliśmy odpowiednio  wcześniej wybranego modelu dachówek i chcemy wybrać inny, musimy wiedzieć, że nie każdy możemy ułożyć na dachu. Dotyczy to głównie karpiówek. Ciężar 1 m2 takiego pokrycia jest o około 50% większy od dachówek zakładkowych. Dachówki należy mocować solidnie. Sposoby określa producent pokrycia, który oferuje rozwiązania systemowe. Są one dopasowane przede wszystkim do rodzaju dachówek. Do mocowania dachówek zakładkowych używa się specjalnych spinek (są też klamerki, druty, wkręty), ale są też specjalne spinki zatrzaskowe, których nie jest w stanie pokonać nawet bardzo silny wiatr. Karpiówki montuje się
zwykle wkrętami. W każdej dachówce są po dwa otwory, ale dachówki montuje się tylko jednym wkrętem. Ważne jest przy tym określenie liczby elementów montażowych przypadających na 1 m2.

Blachodachówki

Najczęściej wybieranym sposobem jest montaż poziomy. Kolejne rzędy układa się, zaczynając z prawej lub lewej strony połaci. Ten sposób sprawdza się na dachach skomplikowanych. Drugą opcją jest montaż pionowy (kolumnowy). Arkusze układa się z góry w dół lub odwrotnie, zaczynając od prawej lub lewej strony połaci. Ten sposób jest najlepszy na dachach dwuspadowych. Blacha płaska Przy układaniu blachy płaskiej ważne jest, by połączenia jej pasów były szczelne, ale też by mogły się stale wydłużać i kurczyć pod wpływem zmian temperatury. Bez tego powstają naprężenia powodujące deformację arkuszy, a w efekcie rozszczelnianie się, a nawet odrywanie pokrycia. Panele z blachy stalowej do poszycia mocuje się wkrętami umieszczanymi
w fabrycznie wykonanych otworach, co umożliwia przesuwanie się pasów blachy względem podłoża. Z tego samego powodu przy mocowaniu ważne jest, aby wkręty znalazły się pośrodku fabrycznie wykonanych otworów. Dla właściwej wentylacji połaci przed przebiciami dachowymi, takimi jak okna dachowe, kominy, lukarny, najlepiej jest stosować listwy wentylacyjne. Z kolei blachę płaską cynkowo-tytanową mocuje się do poszycia stałymi lub  przesuwnymi klamrami (żabkami, haftrami). Krawędzie blachy łączy się na tradycyjne rąbki rzemieślnicze: stojące lub leżące. To dekarz decyduje, jakie połączenia i rozwiązania wybrać zależnie od
ukształtowania dachu.

5 Serwisowanie dachu

Jak dbać o pokrycie?

Pokrycie dachowe brudzi się i z czasem starzeje. Aby jak najdłużej zachowało piękny wygląd, trzeba je konserwować – do tych prac zaliczamy mycie dachu. Niektóre dachy wymagają czyszczenia użyć myjki ciśnieniowej z funkcją dozowania aktywnej piany. Mycie takie wygląda identycznie jak mycie karoserii auta. Trzeba przy tym pamiętać, by zaczynać od najwyższego punktu dachu – od kalenicy – i schodzić do najniższego. Aby skutecznie oczyścić dach, należy nanieść odpowiednie środki czyszczące. Do zmywania zabrudzeń powstałych wskutek działania czynników atmosferycznych (na przykład kwaśnych deszczy) używa się preparatów zmiękczających, a do usuwania mchów, glonów i grzybów – biobójczych. Płyny te nanosi się według zaleceń producentów i pozostawia na dachu na określony czas (zwykle na dobę). Jest to bardzo ważne, częściej niż inne. Najłatwiej doczyścić
materiały o wysokim połysku. Trudniej pozbyć się brudu z pokryć dachowych fakturowanych, matowych, pokrytych posypką. Do czyszczenia dachu warto zwłaszcza przy likwidowaniu zielonego nalotu, ponieważ dokładnie trzeba zniszczyć zarodniki mikroorganizmów. Dopiero potem cały dach zmywa się ciepłą wodą (40°C) pod wysokim ciśnieniem, które należy odpowiednio wyskalować, aby nie uszkodzić powierzchni pokrycia. Dach kryty dachówkami po myciu można zaimpregnować, jeśli powierzchnia dachówek nie jest uszkodzona. Natryskowe nałożenie odpowiednio dobranego środka znacznie opóźni ponowne zabrudzenie dachu i powstawanie na niej zielonego nalotu. Dachówki zyskają natomiast lekki połysk, zmniejszoną nasiąkliwość i mrozoodporność. Na dachach krytych blachą powlekaną trudniejsze zabrudzenia można usunąć miękką szczotką – nie porysuje ona powierzchni blachy. Dopuszczalne jest zastosowanie detergentów przeznaczonych do powierzchni powlekanych. Dobrze sprawdzi się również terpen pomarańczowy lub biały alkohol. Każdy z tych produktów powinno się przetestować na małej, niewidocznej powierzchni, aby uniknąć odbarwienia. Niewielkie ślady rdzy należy usunąć mechanicznie, przemyć miejsce preparatem antykorozyjnym i pomalować farbą zaprawkową, wskazaną przez producenta pokrycia. Bardziej zniszczone pokrycie można pomalować. Prace rozpoczyna się od pokrycia całego dachu specjalnym środkiem gruntującym, który wzmacnia i  wyrównuje chłonność podłoża oraz zwiększa przyczepność farby. Dopiero wtedy natryskowo (w odpowiednich odstępach czasu) nakłada się dwiema warstwami farbę. Jedynie w miejscach trudno dostępnych nanosi się ją za pomocą pędzla. Pomalowane pokrycie wygląda jak nowe, jego powierzchnia jest gładka, odporna na promienie UV, a dzięki wysokiej odporności chemicznej chroni także przed kwaśnymi deszczami. Takie prace najlepiej zlecić firmie, która właściwie je wykona. Jej pracownicy mają specjalistyczny sprzęt i – co bardzo ważne – uprawnienia do pracy na wysokości. Dodatkowo taka firma zwykle stosuje środki przeznaczone dla profesjonalistów. Zmniejsza to ryzyko uszkodzenia pokrycia źle dobranymi preparatami, które niejednokrotnie mogą odbarwić czy uszkodzić jego wierzchnią warstwę. Pojedyncze zniszczone dachówki nietrudno wymienić na nowe. Jedyna obawa jest taka, że mogą się przez pewien czas wyróżniać na tle pozostałych. Najtrudniej trwale naprawić dachy kryte blachą płaską lub materiałem w formie dużych elementów, np. panelami lub blachodachówką w arkuszach. Demontaż części takiego pokrycia i zastąpienie ich nowymi są bardzo skomplikowane. Nie obędzie się tu bez zdjęcia dużej części pokrycia. To jednak prace dla firmy dekarskiej. 

Wiele ekip dekarskich przez pierwsze lata po wykonaniu dachu przeprowadza
przeglądy techniczne bezpłatnie w ramach gwarancji.

Dlaczego warto robić przegląd dachu?

Koszty związane z wykonaniem dachu są podobne do wydatków związanych z zakupem samochodu, który co roku serwisujemy i robimy jego przegląd. Dach jest ciągle testowany przez wodę, wiatr, śnieg, mróz i słońce. To te czynniki powodują w nim zmiany, które powinno się w odpowiednim czasie wychwycić i usunąć usterki tak, aby zniszczenie nie postępowało i nie spowodowało konieczności wykonania kapitalnego remontu. Dobrą praktyką jest proponowanie przez wykonawcę takich przeglądów, ale świadomy inwestor również może zapytać, czy wykonawca świadczy taką usługę i ile będzie ona kosztowała. Warto także, aby informacje o wszystkich wykonanych naprawach (a także produktach zamontowanych na dachu).