Por, jarmuż, pietruszka - spiżarnia pod śniegiem

Nie wszystkie warzywa giną wraz z nastaniem mrozów, skazując nas na jedzenie przetworów i zakupy w supermarkecie. Są wśród nich twarde sztuki, którym mrozy niestraszne. Przykryte śniegiem mogą w znakomitym stanie przetrwać do wiosny, nie tracąc na smaku, kolorze, a przede wszystkim na wartościach odżywczych.

Podobna do sałaty

Uwielbiali ją starożytni Egipcjanie i Grecy, dzisiaj zajadają się nią Francuzi, Niemcy, Amerykanie. Endywia wyglądem przypomina nieco sałatę, jednak zawiera nieporównywalnie więcej wapnia, fosforu i żelaza, do tego karoten i witaminy z grupy B, C i E.

Roślina ta doskonale znosi chłody i lekkie przymrozki, a po przykryciu może pozostać w polu do grudnia.

Endywia najlepiej czuje się na glebach cięższych, próchnicznych o obojętnym odczynie. Nie znosi długotrwałej suszy. Najlepiej uprawiać ją z rozsady. Nasiona sieje się na przełomie maja i czerwca, a kiedy siewki mają 3-4 liście, sadzi się je na miejsce stałe. Aby liście były delikatne i kruche, endywię trzeba bielić (2-3 tygodnie przed zbiorem rozetę liści związuje się w połowie cienkim sznurkiem).

Odmiany:

'Eskariona Paryska' - plenna o dużych, zielonych liściach (po bieleniu żółtawych);

'Zielona Duża Kędzierzawa' - mniej plenna, o liściach bardzo dużych, silnie wcinanych i o luźnym pokroju.

Minikapustka z Brukseli

Po raz pierwszy pojawiła się w Belgii w XIII wieku, prawdopodobnie ze skrzyżowania kapusty głowiastej i jarmużu. Zawiera cenne aminokwasy i tylko nieco mniej witaminy C niż pietruszka naciowa, jarmuż i papryka.

Brukselka znosi bez problemu mrozy do -15°C. Po przemrożeniu jest nawet smaczniejsza, bo słodsza. W zależności od pogody może pozostać w polu do stycznia albo nawet lutego.

Tworzy małe główki spiralnie osadzone na wysokiej łodydze zwieńczonej pióropuszem liści. Uprawa z rozsady daje lepsze rezultaty. Nasiona trzeba wysiać na rozsadniku na początku kwietnia. W połowie maja można wysadzać rośliny na miejsce stałe w rozstawie 50 x 50 cm. Najlepsze są gleby gliniasto-piaszczyste, lekko kwaśne, zasobne w próchnicę. W trakcie wiązania główek trzeba dobrze podlewać rośliny. Nie należy ich uprawiać po innych kapustowatych!

Odmiany:

Polecamy te średnio wysokie, dobrze znoszące niską temperaturę, o główkach okrągłych i zwięzłych, odpornych na wewnętrzne brunatnienie, jak 'Maczuga', 'Explorer' F1, 'Smasher' F1.

Pora na pora

Jest uprawiany od bardzo dawna - jedli go już budowniczowie egipskich piramid. Zawiera olejki eteryczne i sporo witamin, szczególnie C. Roślina ta nie przechodzi spoczynku bezwzględnego, dlatego można ją zbierać późną jesienią i w zimie. Wytrzymuje mrozy do -15°C, należy jednak wybrać odpowiednią odmianę.

Por jest rośliną dwuletnią - w drugim roku uprawy tworzy dekoracyjne kwiaty, po czym ginie. Na zbiór jesienią i zimą pory najlepiej uprawiać z rozsady. Nasiona wysiewa się w kwietniu, a na miejsce stałe wysadza w czerwcu i lipcu. Trzeba wybrać miejsce dobrze nasłonecznione. Pory wymagają gleb żyznych, średnio zwięzłych, piaszczysto-gliniastych, zasobnych w próchnicę i dobrze zatrzymujących wodę. Najpierw koniecznie trzeba nawieźć grządkę kompostem lub przekopać nawóz zielony. Najlepiej uprawiać pory po kapustowatych i dyniowatych, absolutnie nie po cebuli! W czasie silnego wzrostu roślin nie można zapomnieć o częstym podlewaniu.

Odmiany na zbiór jesienny i zimowy:

'Alaska' - o ciemnozielonych liściach, wyraźnej cebuli i cienkich łodygach, plenna, bardzo odporna na mróz;

'Arkansas' - o ciemnozielonych liściach średniej grubości, bardzo plenna;

'Bartek' - o szarawych liściach, plenna;

'Blizzard' - o ciemnych liściach, wyraźnej cebuli i cienkich łodygach, plenna;

'Carina' - o liściach niebieskozielonych, średnio plenna, tworzy cienkie łodygi;

'Clasina' - o łodygach średniej grubości, mało plenna;

'Maciek'- o jasnych liściach, wyraźnej cebuli i cienkich łodygach, mało plenna.

Zielony akcent

Mrozu nie boi się żadna pietruszka. Popularne odmiany korzeniowe tworzą od 10 do 30 liści, a naciowe nawet dwa razy więcej. Ich liście mogą przybierać rozmaite kształty; szczególnie dekoracyjne są u odmian kędzierzawych. Pachną ostrzej niż liście pietruszki korzeniowej. Są przy tym wyjątkowo bogate w witaminę C.

Pietruszka jest rośliną dwuletnią, czyli w pierwszym roku uprawy tworzy rozetę liści, a w drugim - kwiaty. Nasiona można siać już wczesną wiosną, pamiętając, że do wzejścia potrzebują dużo wody. Kiełkują kilka tygodni. Aby to przyśpieszyć, przed siewem można je moczyć przez dobę w wodzie o temperaturze pokojowej. Wcześniej na grządce trzeba zastosować kompost lub nawóz zielony. Pietruszkę naciową można też uprawiać z rozsady (nasiona wysiewa się do niewielkich doniczek, a siewki pikuje na miejsce stałe). Odpowiednie dla tej rośliny są gleby średnio zwięzłe, gliniasto-piaszczyste, zasobne w próchnicę, o dobrej strukturze i dużej pojemności wodnej. Pietruszkę najlepiej uprawiać po kapuście lub ogórkach, nigdy po innych warzywach korzeniowych!

Odmiany pietruszki naciowej:

'Paramount' - o silnie kędzierzawych liściach, świetnie zimuje w polu;

'Robust' - o karbowanych liściach, bogatych w witaminy i sole mineralne;

'Mooskrause' - o kędzierzawych, ciemnozielonych liściach, delikatnych i bardzo aromatycznych, wiosną wcześnie wypuszcza nowe liście;

'Festival' i 'Karnaval' - o gładkich, aromatycznych liściach bogatych w witaminy i sole mineralne.

Jarmuż i już!

Jego kędzierzawe, zielone, niebieskozielone lub purpurowe liście można jeść świeże lub gotowane, nadają się do mrożenia i konserwowania. Są bogate w witaminę C, karotenoidy, witaminy B1, B2, B6 i E, kwas nikotynowy i pantotenowy. Zawierają też sporo białka (do 6 proc.) oraz soli mineralnych.

Zbiór liści rozpoczyna się jesienią i trwa zimą i wiosną, aż do momentu gdy rośliny zakwitną. Jarmuż jest rośliną dwuletnią. Tworzy rozetę o szerokości i wysokości nawet 1 metra. Można go siać zarówno wprost do gruntu (w czerwcu lub w lipcu), jak i wysadzać rozsadę (siew w maju albo w czerwcu, sadzenie po 7 tygodniach w rozstawie 50 x 50 cm). Nie ma szczególnych wymagań glebowych, nie znosi jednak suszy. Dobrze rośnie po cebuli, sałacie, fasoli, marchwi i szpinaku. Nie można go uprawiać po innych kapustowatych!

Odmiany:

'Arsis' F1 - odmiana średniej wysokości,

o ciemnozielonych, silnie kędzierzawych liściach, bardzo wytrzymała na mróz;

'Redbor' F1 - wysoka, o liściach fioletowo-zielonych;

'Reflex' F1 - średniej wysokości, o liściach silnie karbowanych, ciemnozielonych i nieżółknących;

'Niski Zielony Kędzierzawy' - niska, o liściach silnie karbowanych, ciemnozielonych i nieżółknących;

'Winterbor' F1 - średniej wysokości, o liś-ciemnozielonych, silnie kędzierzawych liściach, bardzo wytrzymała na mróz, o małej skłonności do żółknięcia.