Delicje z Peru w twoim ogrodzie
W wytwornych restauracjach można czasem skosztować takich rarytasów jak tamarillo czy rodzynki brazylijskie - nie wszyscy jednak wiedzą, że te egzotyczne jagody można uprawiać we własnym ogródku
Szare bulwy ziemniaka, pomidory, kolorową paprykę, ostre papryczki (chili) czy fioletowe "gruchy" bakłażana znamy doskonale, ba, nie wyobrażamy sobie bez nich naszej diety - chociaż może nie wszyscy wiemy, że antenaci tych roślin pochodzą z kontynentu południowo-amerykańskiego, Ameryki Środkowej i Meksyku. Wymienione gatunki należą do potężnej rodziny psiankowatych (Solanaceae). Ich urodziwa kuzynka - miechunka rozdęta (Physalis alkekengi), która wybucha jesienią na rabatach czerwonymi lampionami, ukrywa w pergaminowych osłonkach (zrośniętych działkach kielicha) małe, niezbyt smaczne jagody. Natomiast jej skromniejsi z wyglądu krewni - miechunka peruwiańska i tomatillo - to prawdziwe deserowe delicje.
Tomatillo i husk tomato
Podobnie jak miechunkę uprawia się inne psiankowate, np. tomatillo (Physalis ixocarpa) i niski, płożący się pomidor skórzasty (Physalis pruinosa) - po angielsku husk tomato, których nasiona można kupić w internecie. Żółtawe jagody pomidora skórzastego, dużo mniejsze od otaczającej je osłony, mają słodko-kwaśny smak, nie zawierają glutenu, za to sporo witaminy C (ok. 40 mg w 100 g świeżej masy). Przyrządza się z nich konfitury, pikle oraz słodkie i wytrawne sosy. Podobny smak i zastosowanie mają młode owoce tomatillo pochodzącego z Meksyku. Jest to roślina o wysokich (do 1,3 m), sztywnych pędach, a jej żółtawe, szarozielone lub lekko fioletowe owocki są kuliste lub lekko spłaszczone. Osiągają średnicę 6 cm i pod koniec dojrzewania nie mieszczą się w osłonie, która pęka, odsłaniając jagodę. W pełni dojrzałe tomatillo jest nieco mączyste, lecz świetne do sosów chili albo jako dodatek do mięs.
Tamarillo dla cierpliwych
Pasjonaci ogrodnictwa mogą spróbować uprawy tamarillo (Cyfomandra betacea) - pochodzącego z Meksyku pomidora drzewiastego, którego owoce mają ciekawy słodko-kwaśny smak z nutą czarnej porzeczki. Jada się je na surowo, gotowane oraz jako dodatek do szarlotek, serników czy sałatek. W pikantnych sosach pasują do drobiu, ryb, serów i makaronu. Możemy je przez tydzień przechowywać w pokojowej temperaturze albo zamrozić. Jedna 100-gramowa jagoda zawiera 20-40 mg witaminy C i aż 1-3 mg betakarotenu (prowitaminy A).Opieka nad tamarillo wymaga sporo cierpliwości. Roślina łatwo kiełkuje, lecz owocować zaczyna co najmniej 1,5 roku od siewu. Może spędzać okres bezmroźny na powietrzu, w jasnym, zacisznym miejscu. Uszczykiwanie wierzchołków sprzyja rozkrzewianiu, a roślinę łatwo też rozmnażać z wierzchołkowych sadzonek zielnych. Są jednak kłopoty. Pomidor drzewiasty nie toleruje silnego słońca, wymaga obfitego podlewania i zraszania. Potrzebuje też do zimowania jasnych pomieszczeń o temperaturze co najmniej 5°C. W ciemniejszych i zimniejszych miejscach dobrze jest przyciąć pędy "na jedno oczko". Dorosłe rośliny są na tyle silne, że wytrzymują krótkotrwałe spadki temperatury poniżej 0°C. Jeśli nawet pędy przemarzną, roślina wypuszcza nowe z pąków śpiących. Tamarillo rośnie bardzo szybko i w pierwszym roku trzeba przesadzać je co najmniej dwukrotnie do coraz większych doniczek. Podłoże powinno być przepuszczalne - najlepiej substrat torfowy z glinką i perlitem lub gliniasta ziemia kompostowa z perlitem, wymieszane w proporcji 2:1. Później "drzewka" powinny rosnąć w 10-15-litrowych donicach. Wiosną wystarczy wówczas wymieniać około 10 cm wierzchniej warstwy podłoża i zasilać roślinę nawozami wieloskładnikowymi raz w miesiącu, a w okresie owocowania - co dwa tygodnie nawozami potasowymi. Tamarillo jest odporne na choroby, ale przy niskiej wilgotności powietrza bywa atakowane przez przędziorki i mszyce.
Tomatillo i husk tomato
Podobnie jak miechunkę uprawia się inne psiankowate, np. tomatillo (Physalis ixocarpa) i niski, płożący się pomidor skórzasty (Physalis pruinosa) - po angielsku husk tomato, których nasiona można kupić w internecie. Żółtawe jagody pomidora skórzastego, dużo mniejsze od otaczającej je osłony, mają słodko-kwaśny smak, nie zawierają glutenu, za to sporo witaminy C (ok. 40 mg w 100 g świeżej masy). Przyrządza się z nich konfitury, pikle oraz słodkie i wytrawne sosy. Podobny smak i zastosowanie mają młode owoce tomatillo pochodzącego z Meksyku. Jest to roślina o wysokich (do 1,3 m), sztywnych pędach, a jej żółtawe, szarozielone lub lekko fioletowe owocki są kuliste lub lekko spłaszczone. Osiągają średnicę 6 cm i pod koniec dojrzewania nie mieszczą się w osłonie, która pęka, odsłaniając jagodę. W pełni dojrzałe tomatillo jest nieco mączyste, lecz świetne do sosów chili albo jako dodatek do mięs.
Tamarillo dla cierpliwych
Pasjonaci ogrodnictwa mogą spróbować uprawy tamarillo (Cyfomandra betacea) - pochodzącego z Meksyku pomidora drzewiastego, którego owoce mają ciekawy słodko-kwaśny smak z nutą czarnej porzeczki. Jada się je na surowo, gotowane oraz jako dodatek do szarlotek, serników czy sałatek. W pikantnych sosach pasują do drobiu, ryb, serów i makaronu. Możemy je przez tydzień przechowywać w pokojowej temperaturze albo zamrozić. Jedna 100-gramowa jagoda zawiera 20-40 mg witaminy C i aż 1-3 mg betakarotenu (prowitaminy A).Opieka nad tamarillo wymaga sporo cierpliwości. Roślina łatwo kiełkuje, lecz owocować zaczyna co najmniej 1,5 roku od siewu. Może spędzać okres bezmroźny na powietrzu, w jasnym, zacisznym miejscu. Uszczykiwanie wierzchołków sprzyja rozkrzewianiu, a roślinę łatwo też rozmnażać z wierzchołkowych sadzonek zielnych. Są jednak kłopoty. Pomidor drzewiasty nie toleruje silnego słońca, wymaga obfitego podlewania i zraszania. Potrzebuje też do zimowania jasnych pomieszczeń o temperaturze co najmniej 5°C. W ciemniejszych i zimniejszych miejscach dobrze jest przyciąć pędy "na jedno oczko". Dorosłe rośliny są na tyle silne, że wytrzymują krótkotrwałe spadki temperatury poniżej 0°C. Jeśli nawet pędy przemarzną, roślina wypuszcza nowe z pąków śpiących. Tamarillo rośnie bardzo szybko i w pierwszym roku trzeba przesadzać je co najmniej dwukrotnie do coraz większych doniczek. Podłoże powinno być przepuszczalne - najlepiej substrat torfowy z glinką i perlitem lub gliniasta ziemia kompostowa z perlitem, wymieszane w proporcji 2:1. Później "drzewka" powinny rosnąć w 10-15-litrowych donicach. Wiosną wystarczy wówczas wymieniać około 10 cm wierzchniej warstwy podłoża i zasilać roślinę nawozami wieloskładnikowymi raz w miesiącu, a w okresie owocowania - co dwa tygodnie nawozami potasowymi. Tamarillo jest odporne na choroby, ale przy niskiej wilgotności powietrza bywa atakowane przez przędziorki i mszyce.
- Więcej o:
