Skrętnik (Streptocarpus) brat sępolii

Skrętnik (Streptocarpus) - jak wygląda? Co to za kwiat?

Rośliny doniczkowe skrętniki tak jak sępolie (fiołki afrykańskie) należą do rodziny ostrojowatych (Gesneriaceae) i w naturze rosną w podobnych warunkach - w cienistych lasach. Warto o tym pamiętać, wybierając dla nich miejsce w mieszkaniu. Najczęściej uprawiane są mieszańce pochodzące od skrętnika okazałego (S. rexii). Tworzą matowe liście o długości 20-40 cm zebrane w rozetę i niebieskie, fioletowe, purpurowe, różowe lub białe lejkowate kwiaty ułożone po 1-4 na pędzie o długości 20-30 cm. W zależności od odmiany mają średnicę 2-5 cm. Na jednej roślinie może ich być jednocześnie 20-30. Są też odmiany o kwiatach cieniowanych, nakrapianych, dwukolorowych, a także z karbowanymi płatkami. Niestety, skrętniki nie są długowieczne - zwykle po kilku latach obfitego kwitnienia marnieją i trzeba je wyrzucić.

Kwiaty skrętnika - jak długo kwitnie skrętnik?

Większość odmian słoneczników obficie kwitnie przez około 4-6 tygodni. Kwitnienie zwykle zaczyna się w środku lata i utrzymuje przez całe lato do wczesnej jesieni. Czas trwania kwitnienia może być jednak skrócony przez czynniki takie jak zmienne warunki atmosferyczne, choroby czy szkodniki.

Skrętnik - uprawa

Kwiatostany przypominają wyglądem storczyki, przy czym uprawa skrętnika jest o wiele łatwiejsza.

• Stanowisko. Najlepsze jest miejsce widne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Gdy jest za jasno, liście żółkną, a gdy za ciemno, roślina nie kwitnie. Skrętniki nie znoszą przeciągów, spalin gazowych i dymu papierosów.
  Temperatura. Latem optymalna to 20-24°C (gdy jest cieplej, rośliny przestają rosnąć), a zimą 15-18°C (poniżej 10°C powstają brzydkie brązowe plamy na liściach, podobnie dzieje się przy nagłych zmianach temperatury).
• Podłoże. Odpowiednia jest ziemia żyzna i przepuszczalna o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,0). Należy wymieniać ją co roku na świeżą.
• Podlewanie i inne zabiegi. Skrętnik cierpi od nadmiaru wilgoci (jego szyjka korzeniowa gnije). Wodę wlewamy więc tylko do podstawki (co 3-4 dni) i po kilkunastu minutach usuwamy jej nadmiar. Jest za to odporny na przesuszenie. Nawet zwiędły po podlaniu odzyskuje wigor. Lubi wilgotne powietrze, ale nie wolno go zraszać, gdyż na liściach powstają plamy, a kwiaty są porażane przez szarą pleśń. Liści nie należy też nabłyszczać, bo sczernieją. Ponieważ jednak roślina ta wymaga dużej wilgotności powietrza, dlatego warto ustawić ją na podstawce wypełnionej kamykami i wodą (dno doniczki, w której rośnie nie może dotykać lustra wody).
• Szkodniki. Skrętniki mogą być atakowane przez mszyce, mączliki i wciornastki. Zwalczamy je odpowiednimi preparatami chemicznymi. Najbezpieczniejsze w użyciu są pałeczki owadobójcze, np. Tarcznik.
• Owoce. Gdy pojawią się na roślinie, trzeba je usuwać, bo hamują kwitnienie. Zostawiamy je tylko wtedy, gdy zależy nam na zebraniu nasion.

Przesadzanie. Skrętniki dość szybko tracą ładny wygląd – są to tzw. rośliny krótkowieczne, ale warto je przesadzać wiosną do nieco większych donic.
Doniczki. Najlepiej wybrać doniczkę niską albo misę, bo skrętnik ma dość płytki system korzeniowy.

Skrętnik - rozmnażanie 

Po kilku latach hodowli traci ładny wygląd i słabiej kwitnie. Należy go regularnie odmładzać dzieląc roślinę na kilka części. Zabieg te najlepiej połączyć z rozmnażaniem skrętnika.

• Siew. Nasiona wysiewamy na przesiane i wyrównane, wilgotne podłoże, po czym przykrywamy (np. folią). Gdy wzejdą (po 7-14 dniach), często je wietrzymy, a po ukazaniu się drugiego listka pikujemy. Czynność tę powtarzamy kilka razy.
• Sadzonki liściowe. Wiosną i latem dojrzałe liście tniemy wzdłuż na pół i w poprzek na kilka części i zagłębiamy płytko w podłożu. Z każdej sadzonki po 3-4 tygodniach wyrasta kilka roślinek, które sadzimy pojedynczo, gdy mają 3-4 listki. Rozmnażanie skrętnika przeprowadza się kwitnieniu przez sadzonki liściowe z ogonkiem, ukorzeniane bezpośrednio w podłożu.

Skrętnik w naturze

W naturze skrętniki (Streptocarpus) występują w Afryce i południowej Azji. Botanicy naliczyli około 130 gatunków tych roślin i podzielili je na 3 grupy: z ulistnionymi łodygami, wytwarzające niską rozetę liści oraz mające tylko jeden liść. Skrętniki zazwyczaj rosną w lasach lub na skałach. Są też gatunki epifityczne (porastające gałęzie drzew).

Skrętnik - odmiany

W uprawie domowej spotykamy właściwie tylko ich ozdobne krzyżówki.

• 'Parfuflora' - gruby i mięsisty liść tej odmiany dorasta do 30-40 cm. U jego podstawy wyrasta kilka pędów kwiatowych o długości 40-50 cm z kwiatami o średnicy 2-3 cm.
• Skrętnik 'Roulette Azur' - to odmiana skrętnika o pojedynczych, białych kwiatach z szeroką, fioletową obwódką na końcach płatków.
• 'Avena'
• 'Denim'
• 'Harlequin Blue'
• 'Crystal Ice'
• 'Bristol's Black Bird'
• Skrętnik 'Parfuflora'

Skrętnik skalny

Skrętnik skalny (S. saxorum) - wydaje drobne (3 cm), fioletowoniebieskie kwiaty i omszone liście. Kwitnie latem i nadaje się do skrzynek balkonowych stojących w cieniu.

Czy wiesz, że...

Nazwa "skrętnik" pochodzi od spiralnie skręconych owoców, które po dojrzeniu wysychają, rozkręcają się i "strzelają" drobnymi nasionami.

Chory skrętnik - brązowienie liści

Analiza laboratoryjna przesłanego liścia wykazała infekcję chorobotwórczym grzybem wywołującym plamistość obwodową liści. Choroba ta rozwija się najczęściej na egzemplarzach osłabionych przez nagły wzrost lub spadek temperatury bądź wilgotności. Skrętniki są bardzo wrażliwe na zbyt duże nawilgotnienie podłoża. Lepiej je nieznacznie przesuszyć niż przelać. Roślina ma też problem z gospodarką azotem.

Podstawą leczenia skrętnika będzie zastosowanie odpowiedniego preparatu: Gwarant 500 SC lub Rovral Aquaflo 500 SC. Skuteczne będą zarówno opryski, jak i podlewanie jego wodnym roztworem. W razie braku wymienionych można zastosować także Score 250 EC lub Sarfun 500 SC. Rośliny opryskujemy dwukrotnie, co 14-21 dni. Po takim leczeniu choroba powinna ustąpić. Jeśli jednak po jakimś czasie nastąpi jej powrót, proszę zastosować ponowny oprysk. Ponadto roślin kategorycznie nie wolno przelewać, a w okresie jesienno-zimowym ich podlewanie wręcz ograniczyć do minimum.

Ziemia, w której rosną skrętniki, musi być lekka i przepuszczalna. Proszę również zapewnić roślinom w miarę stabilną temperaturę, a różnica pomiędzy temperaturą dnia i nocy nie może być zbyt duża.

W pielęgnacji skrętników bardzo ważne jest także światło. Zimą rośliny te powinny stać tuż przy oknie, ale latem trzeba je chronić przed zbyt ostrymi promieniami słonecznymi, które mogą przypalać liście. W tym okresie najlepsze jest światło rozproszone, na przykład przesiane przez firanki czy żaluzje.

Proszę też pamiętać, że długie liście skrętników są kruche i łatwo je uszkodzić. Dlatego rośliny powinny stać w takim miejscu, gdzie nie będą potrącane.

Skrętnik - gdzie kupić? 

Sadzonki można kupić w dobrych sklepach ogrodniczych stacjonarnych lub internetowych. Średnia cena to ok 18 zł za sztukę.