Szałwia - przegląd odmian

Szałwia błyszcząca - na sezon

Wśród sezonowych gatunków czołową pozycję zajmuje szałwia błyszcząca (Salvia splendens) o czerwonych kwiatach. U rzadziej spotykanych odmian są one białe, fioletowe, lawendowe, bordowe lub pomarańczowe. Większość dorasta do 40 cm, karłowe są przeszło połowę niższe. Pojawiły się także prawie metrowe odmiany o mieszańcowym rodowodzie - hitem zapewne stanie się seria Gogo. Rozmnażane z nasion sianych na przedwiośniu lub, jak seria Gogo, z sadzonek kwitną od maja do przymrozków.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia 'Gogo scarlet' przypomina niską szałwię błyszczącą, ale osiąga 80 cm wysokości. Wspaniale wygląda na rabatach, a także w pojemnikach

Szałwia muszkatołowa - na dwa lata

Wyjątkowo dorodne jasnoniebieskie kwiatostany prezentuje osiągająca metrową wysokość szałwia muszkatołowa (S. sclarea). W pierwszym roku jej siewki tworzą prawie półmetrowe rozety. Choć są w pełni mrozoodporne, lepiej zimują pod gałązkami iglaków. Pęd kwiatostanowy rozwija się latem następnego roku. Zwykle roślina jesienią ginie, chociaż niekiedy udaje się jej przetrwać kolejny sezon. Warto zebrać jej nasiona i wysiać wiosną, by rok po roku gościła na rabatach.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia drobnolistna 'Hot lips'

Szałwia - odmiany wieloletnie

Rodzime szałwie - łąkowa (S. pratensis) i omszona (S. nemorosa) - nie boją się mrozu i kwitną całe lato. Ich starsze kępy tracą ładny pokrój. Ponieważ odmłodzenie przez podział może się nie udać, lepiej zawczasu wysiać ich nasiona albo ukorzenić pobrane od kwietnia do czerwca sadzonki pędowe z tzw. piętką. Gatunki, które są wrażliwe na mróz, wykopane z rabat i posadzone do pojemników przetrwają zimę w temperaturze około 4°C. Warta przechowania jest m.in. delikatna, wiecznie zielona szałwia drobnolistna (S. microphylla).

Na zdjęciu powyżej: Szałwia  Ananasowa 'Golden Delicious'

Szałwia - pielęgnacja

Większość szałwii wymaga zasobnej i przepuszczalnej gleby o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym, użyźnionej kompostem lub obornikiem. Miejsce powinno być nasłonecznione i zaciszne. Rodzime gatunki dobrze też znoszą półcień, a w suchych miejscach może rosnąć szałwia łąkowa i lekarska. Nadmierna wilgoć jest dla szałwii groźna, zwłaszcza zimą. Wiosną wymagają zasilania, najlepiej nawozem o przedłużonym działaniu.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia blyszcząca

Szałwie - kwitnienie

Kwiaty szałwii tworzą długą, czasem nawet pięciocentymetrową wąską rurkę ze zrośniętych płatków, zakończoną dwiema wargami. Górna jest uwypuklona, a dolna - dłuższa od niej lub krótsza - ma pośrodku wcięcie. Mają bogatą paletę barw, od bieli do bardzo ciemnej purpury. Kwiatki zwykle wyrastają okółkowo na prostych albo mocno rozgałęzionych łodygach. Niekiedy o urodzie kwiatostanów decydują kolorowe podkwiatki (czyli przekształcone liście) lub barwne kielichy. Nawet jeśli na roślinie jednocześnie rozwija się tylko kilka "pyszczków", to i tak zwracają na siebie uwagę.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia lekarska 'Tricolor'

Szałwia powabna

Szałwia - Zioła i przyprawy i zastosowanie

Czy sadzone w ogrodzie ozdobne szałwie można stosować jako zioła? Najsilniejsze działanie lecznicze ma szałwia lekarska. Dość dobrze u nas zimuje i nie gubi jesienią liści, zdobi więc rabaty cały rok. Szczególnie urodziwa jest jej zielono-różowo-biała odmiana 'Tricolor'. Natomiast typowe dla gatunku srebrzyste rośliny mają silne właściwości przeciwbakteryjne. Płukanie gardła naparem z ich świeżych lub suszonych liści pomaga przy przeziębieniu, kaszlu i anginie. Tak jak i liście innych gatunków, np. szałwii muszkatołowej i łąkowej, ułatwiają też trawienie. Ostatnio w ofercie ziół doniczkowych pojawiła się podobnie działająca szałwia ananasowa. W sezonie może zdobić rabaty i balkony, zimą zaś okienne parapety.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia ananasowa 'Honey Melon'

Szałwia lekarska i ananasowy - kulinarne zastosowanie

Szałwia lekarska, inaczej zwyczajna(S. officinalis) - ma silny gorzki smak i charakterystyczny ciężki, ziołowy zapach. Warto jednak wykorzystywać młode liście zbierane przed kwitnieniem roślin. Stosowane z umiarem podnoszą smak sałatek, zwłaszcza z pomidorów, a także makaronu, potraw z kapusty i grochu, mięs, a nawet ciast i deserów.

Szałwia ananasowa (S. elegans) - w jej liściach wyczuwa się tylko nutę goryczy. Efektowna złocistozielona odmiana 'Golden Delicious' pachnie jabłkowo, jasnozielona 'Honey Melon' - owocowo, a zielona 'Scarlet Pineapple' ma woń ananasa. Ich liście świetnie pasują do deserów i surówek.

Na zdjęciu powyżej: Szałwia powabna