Rodzaje farb - malarskich: do wnętrz, do łazienki, elewacyjnych

Ściany we wnętrzu przestały pełnić wyłącznie funkcję tła dla mebli i innych dodatków. Teraz to one mają być dekoracją. Dlatego coraz częściej sięgamy po głębokie, ciemne kolory lub tworzymy na ścianach wyjątkowe wzory. Producenci oferują bardzo szeroką paletę barw. Do wyboru mamy farby gotowe (zabarwione już w fabryce) lub z mieszalnika (kolor przygotowywany jest w puncie sprzedaży). Gotowe preparaty są dostępne od ręki, ale wybór kolorów zazwyczaj jest odrobinę uboższy. Na farbę z mieszalnika często musimy poczekać, ale tu paleta barw może obejmować nawet kilkaset odcieni. Mają one jeszcze jedną zaletę – ten sam kolor możemy uzyskać w różnych preparatach, na przykład na farbie do ścian oraz do drewna. W ten sposób udekorujemy dwie różne powierzchnie identycznym kolorem i stworzymy harmonijną całość.

Jakie są rodzaje farb do wnętrz?

Na intensywność i trwałość kolorów ma wpływ rodzaj farby wewnętrznej i jej właściwości. Do wnętrz mieszkalnych zazwyczaj wybieramy trzy rodzaje farb malarskich – akrylowe, lateksowe i ceramiczne. Wszystkie są stworzone na bazie wody i mają w sobie akryl, jednak różnią się od siebie nieco składem. A to właśnie skład decyduje o kolorze i jego długotrwałości. Ważna jest odporność na szorowanie oraz blaknięcie pod wpływem promieniowania UV. W tej kwestii liderem są farby ceramiczne, które oprócz akrylu mają w sobie drobiny ceramiczne. Sprawiają one, że pomalowana powierzchnia staje się twardsza, bardziej odporna na zmywanie (nawet szorowanie na mokro) oraz niepodatna na blaknięcie. Te farby długo zachowają intensywną barwę. Wysoką odpornością cechują się też farby lateksowe, na końcu stawki plasują się farby akrylowe, które wbrew swej nazwy mają najmniej cząstek akrylu w swoim składzie.
By mieć pewność, że emulsja jest odporna, warto zwrócić uwagę na to, co deklaruje producent na opakowaniu. Odporność na szorowanie określana jest jako ubytek powłoki malarskiej po 200 lub 40 cyklach szorowania, a zawarta jest w europejskiej normie PN-EN-13300. Wyróżnia się 5 klas:

• klasa 1 (najlepsza) to ubytek poniżej 5 μm (mikrometrów) po 200 cyklach;
• klasa 2 to ubytek od 5 μm do 20 μm po 200 cyklach;
• klasa 3 to ubytek od 20 μm do 70 μm po 200 cyklach;
• klasa 4 to ubytek mniejszy niż 70 μm po 40 cyklach;
• klasa 5 to ubytek równy lub wyższy niż 70 μm po 40 cyklach.

Klasa 1 i 2 farb to emulsje bardzo wytrzymałe. Można je wielokrotnie szorować na mokro, a kolor nie straci swej intensywności. Powierzchnię pomalowaną farbą z klasą 3 powinniśmy czyścić suchą ściereczką. A preparaty klasy 4 i 5 w ogóle nie wolno myć, ani czyścić.
Drugim parametrem, który określi intensywność i trwałość koloru, jest siła krycia farby. Jest to liczba metrów kwadratowych, którą pokryje litr preparatu. Im więcej metrów, tym lepsze właściwości kryjące ma farba. Nie można jednak tej wartości brać dosłownie, wszystko zależy od rodzaju powierzchni, jaką będziemy malować, i stopnia jej przygotowania. Na opakowaniu producent często określa też ilość warstw, jaką musimy nałożyć, by powierzchnia była równomiernie pokryta. Choć istnieją emulsje jednowarstwowe, najlepsze efekty dają dwie, a nawet trzy warstwy farby. Tak pomalowane ściany będą miały głębszy i trwalszy kolor.

Rodzaje farb - postaw na barwę

Głęboki granat, butelkowa zieleń, ciemny grafit – to królowe zeszłego sezonu, po które nadal chętnie sięgamy. Jednak obecnie dochodzą do głosu delikatniejsze odcienie – brudny róż i fiolet, stonowany błękit czy pastelowa zieleń. Wszystkie te barwy w mieszkaniu stanowią mocny akcent, dlatego często malujemy nimi tylko jedną ścianę lub jej fragment. Taki sposób dekoracji ma jednak pewną konsekwencję – pozostałe ściany musimy pomalować innym kolorem. Oczywiście może nim być biel, ale równie efektownie wyglądać będzie inna barwa, pod warunkiem że dobrze ją dobierzemy. Łączenie kolorów do trudna sztuka, łatwo popełnić błąd. Dlatego zazwyczaj na stronach producentów są zakładki z inspiracjami, które podpowiadają gotowe rozwiązania. Jeśli jednak chcemy sami zdecydować o tym, jakie barwy połączymy, a nie mamy w tym doświadczenia, warto skorzystać z prostych zasad bezpiecznego łączenia barw.

• W jednym wnętrzu, na ścianach nie łączmy więcej niż dwa kolory, chyba że są to odcienie jednego koloru lub jego pochodne, np. żółty, pomarańczowy, czerwony lub błękity, niebieski, granatowy.
• Najbezpieczniejszym zestawieniem są kolory sąsiadujące ze sobą na palecie barw.
• Ciepłe kolory (pochodzące od żółtego i czerwonego) łączmy z ciepłymi, a zimne (wywodzące się od niebieskiego) z zimnymi.
• Jeśli chcemy zastosować efekt kontrastu skorzystajmy ze sprawdzonych par: czarny z białym, żółty z szarym, granatowy z czerwonym itp.

Oczywiście powyższych zasad nie musimy konsekwentnie się trzymać. Wszystko zależy od naszego gustu oraz tego, w jakim wnętrzu czujemy się najlepiej.

Efekty dekoracyjne 

Ładny kolor to nie wszystko. Farby potrafią o wiele więcej niż pokrycie ściany jednolitym, równomiernym kolorem. W ostatnim sezonie bardzo modne stały się efekty dekoracyjne. Jednym z nich jest efekt ombre. Polega on na pomalowaniu ściany różnym odcieniem tej samej barwy – od najciemniejszego do najjaśniejszego lub na odwrót. Łatwo go uzyskać, dolewając do wybranego koloru białą farbę. Innym sposobem dekoracji są przecierki. Za pomocą tej techniki możemy stworzyć imitację betonu, wystarczy, że wybierzemy dwa odcienie szarości. Przecierki można wykonywać również kilkoma kolorami. To dobry sposób na postarzanie wnętrza.
Hitem ostatnich sezonów są farby metaliczne. Dostaniemy emulsje z lekko perłowym połyskiem oraz takie, po pomalowaniu którymi powierzchnia do złudzenia przypomina metal. Najmodniejsze kolory to złoto i miedź, ale producenci oferują też wiele barw z metalicznym połyskiem.
Kolejną grupą ciekawych emulsji do dekoracji są farby tablicowe. Do niedawna kojarzone z czernią, obecnie dostępne w pełnej gamie kolorystycznej. Farby te charakteryzują się bardzo dobrą przyczepnością oraz odpornością na zmywanie i szorowanie. Po pomalowanych ścianach można pisać kredą i zmazywać je wielokrotnie.

Wzór na mur

Coraz częściej sięgamy też do starych metod dekorowania ścian – szablonów i wałków dekoracyjnych. Te pierwsze od zawsze były dostępne w sklepach z artykułami malarskimi. Łatwo się nimi dekoruje - wystarczy wybrany szablon przymocować do ściany taśmą malarską i wałkiem lub specjalnym pędzlem do szablonów nałożyć farbę. Pamiętajmy jednak, aby wybrać farbę o gęstej konsystencji, inaczej mogą powstać zacieki, które trudno będzie potem ukryć.
Innym sposobem na namalowanie wzoru są wałki dekoracyjne. Kiedyś były bardzo popularne, z czasem niemal całkowicie zostały zapomniane, aż do teraz. Tworzą one na ścianie powtarzalny wzór, przypominający tapetę.
Większe, geometryczne wzory możemy wykonać wykorzystując taśmę malarską. Wystarczy przykleić ją na wcześniej pomalowaną jednym kolorem powierzchnię i nałożyć warstwę emulsji w innym kolorze. W ten sposób mogą powstać, np. trójkąty przypominające góry.

Rodzaje farb elewacyjnych

Dyspersyjne. To mieszaniny dwóch lub więcej substancji nie wchodzących we wzajemne reakcje. Są to najczęściej farby akrylowe, nazywane także akrylatami. To wciąż najchętniej stosowane i najtańsze farby fasadowe. Zaletami farb dyspersyjnych stosowanych na zewnątrz są dobra odporność na warunki atmosferyczne i łatwość użycia. Spotyka się też farby z dodatkiem biocydów przeciwdziałających rozwojowi mikroorganizmów na wymalowanych powierzchniach. Farby akrylowe dostępne na rynku mają różną jakość. Można je dość łatwo barwić – w odróżnieniu od farb mineralnych – na bardzo wiele odcieni.

Silikatowe. Nazywane także mineralnymi, farbami na szkle wodnym lub –od nazwiska swojego wynalazcy – farbami Keima, są wyrobami, w których spoiwem jest szkło wodne potasowe. Właśnie temu szczególnemu składnikowi zawdzięczają swoją trwałość i odporność. Łączą się w nierozerwalną całość z mineralnym podłożem. Aby jednak mogły związać, podłoże musi zawierać krzem. Do wad zaliczyć trzeba dość trudną aplikację, a także wrażliwość na zmiany temperatury w trakcie nakładania i możliwość namakania powłoki malarskiej nie tylko podczas opadów atmosferycznych, ale i przy podwyższonej wilgotności powietrza.

Silikonowe. Są to emulsje żywic silikonowych, zawierających domieszkę dyspersji jako spoiwa. Farby te łączą wszystkie zalety farb mineralnych i dyspersyjnych z atrakcyjną ceną. Farby z oznaczeniem SIL to farby dyspersyjne wzmacniane siloksanami (surowiec do produkcji silikonu). Ich dodanie do farb akrylowych umożliwia uzyskiwanie efektów „czystych fasad”, ze zmniejszoną wodochłonnością i ulepszoną paroprzepuszczalnością.

Z nanocząsteczkami. Jak wszystkie inne farby składają się ze spoiwa, wypełniacza, rozpuszczalnika i pigmentów. Wyróżnia je jednak dodatek mikrocząsteczek srebra, które nadają im wyjątkową odporność na działanie mikroorganizmów – uniemożliwiają rozwijanie się bakterii i glonów na fasadach.

Jaka farba elewacyjna na jaki tynk?

Na tynk tradycyjny. Tynki cementowo-wapienne należą do grupy wyrobów mineralnych, można więc je malować dowolnymi farbami. Ważne jest natomiast, by nie zrobić tego za szybko – malowanie zbyt świeżych tynków mineralnych może prowadzić do powstania wykwitów i przebarwień.

Na tynk cienkowarstwowy. Do mineralnego pasuje każda farba mineralna, choć to, jaką wybierzemy, będzie miało znaczenie dla właściwości elewacji, np. akrylowa zwiększy odporność fasady na zabrudzenia, a silikatowa – na korozję biologiczną. Pomalowanie tynku mineralnego (też silikatowego) farbą akrylową zmniejsza jednak jego paroprzepuszczalność.

Tynki silikatowe można malować farbami silikatowymi, akrylowymi i silikonowymi.

Do tynków akrylowych pasują farby akrylowe i silikonowe, które poprawią ich właściwości. Taka elewacja będzie między innymi bardziej odporna na płowienie i dłużej pozostanie czysta. Natomiast, tynki silikonowe można malować tylko farbami silikonowymi.

Jaki kolor elewacji?

Nie służą tylko do tego, by dodać kolorów białym lub szarym fasadom. Odpowiednio dobrane, pozwolą również poprawić parametry tynku, w znacznym stopniu zwiększając jego odporność na zniszczenie. Wybór odpowiedniej powłoki malarskiej wymaga jednak sporej wiedzy, zarówno o właściwościach samych farb, jaki wymaganiach tynków oraz systemów ociepleń. Tego typu preparaty lepiej więc dobierać do konkretnych zastosowań z pomocą fachowców. Jeśli nie mamy wiedzy i praktyki, lepiej żebyśmy nie decydowali ostatecznie ani o zakupie konkretnej farby, ani o technice wykonywania prac. Wybierając kolor elewacji, trzeba sprawdzić okoliczne uwarunkowania prawne; zdarza się, że gminy mogą określać, jakie kolory elewacji są dozwolone. Jaskrawych kolorów bezpiecznie jest używać tylko jako dekoracyjnych akcentów. Najlepiej stawiać na pewne, sprawdzone połączenia – do czerwonego dachu zawsze pasują białe ściany.

Uwaga na farby komplementarne (mieszanina dwóch podstawowych barw) – zieleń, pomarańcz lub fiolet. W kombinacji czerwony dach i zielone ściany, rośliny trzeba trzymać daleko od domu.

Czarne lub ciemnoszare dachy wydają się „przyciskać” dom do ziemi. Wtedy na ściany można wybrać jaskrawy kolor, harmonizujący z pozostałymi elementami elewacji.

Kolory zmienia się tylko w narożach wewnętrznych, bo to podkreśla architekturę. Zmiana na narożach zewnętrznych powoduje, że budynek wygląda jak przemalowany. Ciemne kolory powinny być tylko na niewielkiej powierzchni, najlepiej na cokołach (o jasności koloru informuje współczynnik odbicia światła HBW; kolor czarny ma współczynnik 0, a biały – 100).

Rodzaje farb do łazienki

Dawniej ściany wilgotnych pomieszczeń malowano najzwyklejszą emulsją, do której dodawano wapno, które ma odczyn zasadowy, uniemożliwiający rozwój grzybów. Współcześnie jednak metoda tanie jest polecana. To dlatego, że farby do wnętrz stają się coraz odporniejsze zarówno na zaplamienia, jaki na czyszczenie. Tymczasem dodatek nawet niewielkiej ilości wapna do nowoczesnej emulsji, zdecydowanie zmniejszy jej trwałość (odporność na mycie i szorowanie). I, co nie mniej ważne, pogorszy wygląd pomalowanych nią powierzchni. W ten sposób można zabezpieczyć przed mikroorganizmami pomieszczenia, co do których nie mamy wymagań estetycznych (np. piwnice), jednak kuchnię i łazienkę lepiej malować specjalną farbą.

Najczęściej emulsje do pomieszczeń wilgotnych to wodne dyspersje akrylowe o wysokiej odporności mechanicznej (często zwane lateksowymi). Powłoka takiej farby musi być odporna na działanie wody, przecieranie na mokro i szorowanie przy użyciu detergentów. Dodatkiem  do farby są zazwyczaj składniki biobójcze oraz środki antyroszeniowe. Niektóre emulsje do wilgotnych wnętrz, zawierają nanocząstki srebra, działające jak naturalny środek odkażający lub cząstki tworzące bardzo odporne powłoki (np. Teflon®).

Skład farb przeznaczonych do malowania powierzchni narażonych na zabrudzenia, kondensację pary wodnej oraz działanie tłuszczu, zdecydowanie różni się od standardowych. Dzięki temu powłoka malarska jest ściślejsza i bardziej jednorodna, a tym samym mniej podatna na wnikanie wilgoci i brudu. Tego typu farby mogą być stosowane na: tynki (cementowe i cementowo-wapienne), podłoża gipsowe, płyty kartonowo-gipsowe, tapety (papierowe i z włókna szklanego). Przy wyborze odpowiedniego produktu powinniśmy zwracać uwagę na klasy wytrzymałości (taką informację znajdziemy w kartach technicznych produktów oraz na opakowaniach). Nie wszystkie farby lateksowe można szorować na mokro bez ryzyka uszkodzenia powierzchni. Farby lateksowe dzielą się na klasy – od 1 do 5, które mówią o ich odporności na tarcie, zmywanie i szorowanie. Klasa 1. oznacza, że farba ma najwyższą odporność powłoki (jej ubytek jest mniejszy niż 5μm w 200 cyklach szorowania). Klasa 2.(5-20μm w 200 cyklach szorowania) przyznawana jest farbom odpornym na zmywanie na mokro. Emulsje w klasach 3-5 wykazują odporność na usuwanie zabrudzeń na sucho, więc nie będziemy mogli usunąć ze ściany zabrudzeń szorując powierzchnię mokrą gąbką, bo zetrzemy je razem z powłoką malarską. Farby do kuchni i łazienek początkowo oferowane były tylko w wykończeniu z połyskiem lub półpołyskiem. Takie powłoki są odporniejsze na mycie i szorowanie, gdyż połysk maskuje wybłyszczenia. Obecnie w ofercie większości producentów są satynowe oraz matowe emulsje do pomieszczeń wilgotnych, które mają wytrzymałość porównywalną ze swymi bardziej błyszczącymi kuzynkami. Farby do kuchni i łazienek nie ustępują standardowym emulsjom akrylowym pod względem wyboru kolorów. Większość producentów oferuje maszynowe barwienie w punktach sprzedaży, w których gama odcieni sięga kilku lub kilkunastu tysięcy. Bywają też emulsje w gotowych kolorach, ale paleta ich barw jest ograniczona.

Kiepskim pomysłem jest szukanie najtańszej emulsji na rynku, gdyż jakość farby przynajmniej w części wiąże się z jej ceną. Od produktów nieznanych wytwórców, podejrzanie odstających cenowo od innych farb, raczej nie spodziewajmy się wysokiej odporności na zmywanie i trwałości.