Barwinek - Vinca minor

Znaleźć dobrą roślinę okrywową nie jest łatwo. Szukamy gatunków dekoracyjnych, trwałych, szybko rosnących i łatwych w pielęgnacji. W tej kategorii barwinek pospolity (Vinca minor) jest bezkonkurencyjnym zwycięzcą. Ma skromne wymagania, doskonale rośnie w cieniu i toleruje okresowe susze. Tworzy gęste okrywy o zimozielonym ulistnieniu, a do tego ładnie kwitnie. Dodajmy jeszcze, że ma wiele ciekawych odmian. Bezspornie - jest idealną rośliną okrywową.

Choć nie prezentuje się tak okazale jak większe byliny, jest wspaniałym gatunkiem drugiego planu - rozrasta się nawet w najciemniejszych zakątkach ogrodu. To jedyny gatunek o zimozielonych liściach, który w naszym klimacie rośnie tak bujnie i jest całkiem mrozoodporny. W naturalnych warunkach występuje w południowej części Europy Zachodniej i Środkowej, a także w Europie Wschodniej, gdzie rośnie aż po Krym i Kaukaz. W Polsce można go znaleźć w lasach liściastych oraz w parkach i na starych cmentarzach.

Uznawany za bylinę jest w istocie krzewinką. Kwitnie w maju. Okrywa się wówczas licznymi jasnofioletowymi kwiatami o średnicy około 3 cm. Odmiany ogrodowe mogą mieć kwiaty pojedyncze lub pełne, w różnych odcieniach fioletu, purpurowe bądź białe.

Barwinek tworzy dwa rodzaje pędów. Wczesną wiosną wypuszcza piętnastocentymetrowe gałązki, na których wyrastają kwiaty. Później pojawiają się długie pokładające się pędy, dzięki którym barwinki się rozrastają. W zależności od odmiany i warunków uprawy roślina może przyrastać 30-80 cm rocznie. Leżące na wilgotnej ziemi pędy łatwo się ukorzeniają, tworzą kępki, a z czasem gęstą okrywę.

Zastosowanie i towarzystwo

W dobrych warunkach barwinek szybko się rozrasta i pokrywa ziemię gęstym kobiercem, uniemożliwiając rozwój chwastów. Można go sadzić pod koronami drzew i w cieniu gęstych krzewów. Błyszczące liście barwinka urozmaicą też rabaty bylinowe. Warto sadzić go wówczas przy krawędzi trawnika w niewielkich grupach lub jako obwódki.

Szczególnie dobrze barwinek sprawdza się pod grabami, leszczynami i lipami. Jego pełzające pędy wypełnią wolną przestrzeń pod kępami lilaków, jaśminowców, tawliną jarzębolistną, pigwowcami i tawułami. Doskonale komponuje się też z mahonią oraz bukszpanem. Szkarłatne pędy derenia białego 'Sibirica' i złociste rozłogowego 'Flaviramea' lub 'White Gold' rozbłysną kolorem na tle ciemnej zieleni liści barwinka. Ponieważ gatunek ten znosi suche podłoże, sprawdza się też pod roślinami iglastymi - żywotnikami, cyprysikami, cisami.

Wiosną jego fioletowe kwiaty świetnie wyglądają w towarzystwie żółtych pierwiosnków. Ciemnozielone liście harmonizują z kępami bergenii, epimedium, miesiącznicy trwałej albo ciemierników i ładnie kontrastują ze srebrnolistnymi odmianami funkii, miodunkami, żurawkami czy jasnotą. Trzeba jednak pilnować, by barwinek nie zdominował tych bylin, i starannie wycinać jego rozpełzające się rozłogi. Kobierce barwinka można urozmaicić, umieszczając w nich np. sadzonki naparstnicy purpurowej, miesiącznicy rocznej, albo sadząc w nich cebule przebiśniegów czy żonkili.

W miejscach cienistych dobrze wyglądają odmiany pstrolistne, które rozświetlają rabatę. Szczególnie atrakcyjnie roślina prezentuje się wzdłuż kamiennych i klinkierowych ścieżek. Warto pozwolić, by wrastała w wąskie szczeliny między kamieniami.

Uprawa i rozmnażanie

Barwinki lubią przepuszczalne, luźne podłoże bogate w próchnicę, lekko kwaśne lub zasadowe. Najłatwiej rozmnażać je, dzieląc starsze kępy od kwietnia do końca lipca.

Dużą i zwartą kępę z brzegu kobierca wykopujemy widłami, delikatnie wytrząsając z niej ziemię.

Wykopany fragment rozdzielamy palcami na mniejsze kępki. Zbyt długie pędy można skrócić sekatorem nawet o połowę.

Sadzonki umieszczamy w wyrównanym i odchwaszczonym podłożu na takiej głębokości, na jakiej rosły poprzednio. Długie rozłogi przysypujemy niewielką ilością ziemi.

Po posadzeniu rośliny należy obficie podlać. Potem, w zależności od pogody, trzeba je jeszcze podlewać przez kilka kolejnych tygodni.

Do mnożenia form pstrolistnych należy wybierać wyłącznie sadzonki o liściach zabarwionych w sposób typowy dla odmiany. W przeciwnym razie na nowych roślinach mogą się pojawiać zwykłe zielone pędy.

Różne odcienie fioletu

W polskich warunkach klimatycznych świetnie sprawdza się odmiana 'La Grave' o ładnych liściach i pokaźnych kwiatach. Czasem uroda tkwi nie w wielkości, lecz w budowie kwiatu - u ciemnofioletowej odmiany 'Plena', fioletowej 'Azurea Flore Pleno' i purpurowej 'Multiplex' środek kwiatu wypełnia dodatkowa rozetka płatków. Natomiast 'Atropurpurea' przyciąga uwagę kwiatami o śliwkowym odcieniu. Warto sadzić ją obok dzikiej formy, by otrzymać dwukolorowy kobierzec.

Pstre liście

Barwinek pospolity ma ciekawe odmiany o barwnych liściach. Popularna 'Argenteovariegata' ma liście z białym brzegiem. Warto polecić także zdrowo rosnącą odmianę 'Ralph Shugert' o połyskliwych, ciemnozielonych liściach ze śnieżnobiałymi brzegami oraz ametystowych kwiatach. Atrakcyjne są także odmiany tworzące liście z żółtym brzegiem. 'Aureovariegata' ma liście z żółtą obwódką i fioletowe kwiaty, a rzadko uprawiana 'Alba Variegata' kremowe brzegi liści i białe kwiaty. Ciekawa jest polska odmiana 'Sebastian'. Jej liście są na brzegach ciemniejsze, a jaśniejsze w środku. Rośnie gęsto, lecz niezbyt ekspansywnie.

Śnieżna biel

Interesujące są również dwie odmiany barwnika pospolitego o białych kwiatach, które elegancko kontrastują z ciemną zielenią liści. Pierwsza z nich to 'Alba' różniąca się od formy dzikiej jedynie białym kolorem kwiatów. Zupełnie inna jest 'Gertrude Jekyll'. Ta ze wszech miar warta uwagi roślina wyróżnia się niewielkimi liśćmi i ładnymi, białymi kwiatkami. Ponieważ nie jest zbyt ekspansywna, można ją bez obawy sadzić na niedużych rabatach lub wśród kamieni pomiędzy alpejskimi bylinami na zacienionym skalniaku.

Z ostatniej chwili

Zapewne już niedługo w polskich sklepach ogrodniczych pojawi się niezwykle efektowna amerykańska odmiana 'Illumination' o żółtych pędach i złocistych liściach z wąską, ciemnozieloną obwódką. Nazwa jest naprawdę trafna - roślina zdaje się świecić nawet w głębokim cieniu. Sprawdza się nie tylko na rabatach, ale także w pojemnikach na tarasach i balkonach. Złociste zwisające pędy będą efektownie błyszczeć na tle grafitowych lub kobaltowych donic.

Większy brat

Znacznie rzadziej spotyka się w ogrodach barwinek większy (Vinca major). Jego fioletowe kwiaty o średnicy 3-5 cm rozwijają się od kwietnia do maja. Ma większe niż barwinek pospolity liście i długie (do 2 m) pokładające się pędy. W Polsce nie tworzy zwartych kobierców. Dolne liście są sercowate, zaś górne wydłużone. Gatunek najlepiej prezentuje się w małych kępkach na brzegu rabaty, w ceramicznych donicach lub koszyczkach. To doskonałe uzupełnienie kompozycji z pelargonii bluszczolistnych czy petunii oraz żurawki i funkii. Najefektowniejszą odmianą do takich zestawień jest 'Variegata', której liście zdobi biały brzeg. Rzadziej spotykana 'Maculata' ma liście jasnozielone z ciemnozieloną obwódką. Warto również polecić odmianę 'Alba' o białych kwiatach i ciemnych liściach.

Barwinek większy nie jest w pełni odporny na mróz. Lubi miejsca ciepłe i przepuszczalną, dość suchą glebę. Na zimę należy go okrywać gałązkami sosny lub jodły.