Wiosenne cięcie krzewów

Niektóre drzewa i krzewy zachowują ładną formę bez naszej ingerencji. Są to jednak wyjątki. Ogromna większość rozrasta się ponad miarę. Cięcie to jedyna metoda, aby temu zapobiec. Młode rośliny najlepiej przyciąć tuż po posadzeniu, skracając wszystkie pędy mniej więcej o 1/3 długości. W ten sposób pobudzimy je do wzrostu i uformujemy. W przypadku starszych okazów trzeba przyciąć gałęzie zbyt długie, pamiętając, aby nie zdeformować rośliny.

Corocznie usuwamy gałęzie chore, suche i nadłamane, a także pędy krzyżujące się albo nadmiernie zagęszczające wnętrze drzewa bądź krzewu.

DOBRY TERMIN PRZYCINANIA

Najlepiej prześwietlać rośliny wczesną wiosną, zanim jeszcze ukażą się liście. Można je wówczas obejrzeć w całej okazałości i zadecydować, które z fragmentów należy usunąć. Łatwo wtedy także manewrować sekatorem. Ponadto rośliny pozostające w uśpieniu dobrze znoszą skaleczenia, a rany wraz z ruszeniem soków szybko się zabliźnią.

Odpowiednią porą na zabiegi są dni bez deszczu, z temperaturą powyżej zera. Zbyt późne przycinanie osłabia roślinę i spowalnia jej rozwój. Pamiętajmy, że pąki rozwijają się dzięki impetowi soków ruszających na wiosnę. Odpowiednio tnąc roślinę, możemy więc liczyć nie tylko na rozwój wszystkich widocznych pąków, ale również tych uśpionych.

Jeśli jednak nie przeprowadziliśmy cięcia w lutym lub w marcu, nie będzie błędem, gdy zabierzemy się do tego później, w myśl zasady, że lepiej późno niż wcale. Kilka gałęzi możemy wyciąć nawet latem.

CZYM CIĄĆ DRZEWA I KRZEWY

Małe ręczne sekatory służą do cięcia gałązek o grubości ok. 1 cm, do grubszych gałęzi (ok. 3 cm średnicy) przyda się z sekator z długimi ramionami. Do cięcia gałęzi wysoko na drzewach albo wewnątrz kolczastych krzewów najlepiej używać sekatorów tyczkowych, których ostrza poruszane są za pomocą dźwigni i sznurka lub specjalnej przekładni. Dobry sekator zawsze musi być czysty i naostrzony, by miejsce cięcia było jak najgładsze, dzięki czemu rana szybciej się goi. Do niezbędnego ekwipunku należy też ręczna piła ogrodnicza, zwana pospolicie lisim ogonem. Ma lekko łukowaty brzeszczot, a zęby tak ustawione, by cięcie nie wymagało wysiłku. Można nią przycinać gałęzie o średnicy do 5 cm. Największe konary możemy usuwać za pomocą pił łańcuchowych elektrycznych lub spalinowych. Jednak uwaga - w niewprawnych rękach są to bardzo niebezpieczne narzędzia.

Cienkie pędy najlepiej ucinać zawsze około 1 cm nad dobrze wykształconym pąkiem skierowanym na zewnątrz korony.

WARTO PAMIĘTAĆ

Cięcie roślin jest czasochłonne. To w 3/4 przyglądanie się roślinie, a tylko w 1/4 usuwanie pędów czy gałęzi. Warto czasem odgiąć gałąź i popatrzeć, jak roślina będzie wyglądała bez niej. Jeśli źle - lepiej zrezygnować. Musimy mieć też czas na sprzątanie bałaganu powstałego po przycinaniu.

Generalna zasada brzmi: lepiej uciąć mniej niż za dużo. Przystępując do cięcia, powinniśmy wiedzieć, jaki efekt chcemy osiągnąć. Poprzez cięcie sekatorem można bowiem nie tylko przerzedzać, ale i zagęszczać, formować albo nadawać roślinie naturalny wygląd. Warto kierować się zdrowym rozsądkiem, ale przyda się też wyobraźnia przestrzenna.

Na koniec trochę optymizmu. Bardzo trudno uśmiercić roślinę złym cięciem. Większość gatunków (zwłaszcza liściastych) dobrze znosi nawet zbyt intensywne i nieumiejętne przycinanie. Przez jakiś czas mogą oczywiście źle wyglądać, ale wkrótce nowe przyrosty zasłonią to, co popsuliśmy, a następnym razem zrobimy to już na pewno prawidłowo.

GATUNKI KWITNĄCE

Jeśli mamy w ogrodzie pięknie kwitnące okazy, to przed sięgnięciem po sekator musimy wiedzieć, jaka jest ich pora kwitnienia. Jeśli przytniemy roślinę w nieodpowiednim czasie, to przeżyje ten zabieg, ale prawdopodobnie w następnym sezonie nie zakwitnie. Ogólnie można przyjąć, że drzewa i krzewy, które zakwitają przed końcem czerwca, przycinamy tuż po zakończeniu kwitnienia. Gatunki, które kwitną latem i we wrześniu, wytwarzają pąki kwiatowe wiosną, przycinamy je zatem w lutym-marcu, zanim je zawiążą. Niektóre pięknie kwitnące drzewa i krzewy w ogóle nie lubią przycinania. Tych lepiej nie tykać nożycami.

Przycinamy tuż po kwitnieniu: forsycja, karagana, bez lilak, jaśminowiec, pigwowiec, tawuła, wiciokrzew, wisteria, migdałek, żylistek

Przycinamy od lutego do połowy kwietnia: pięciornik, śnieguliczka, krzewuszka, róża, budleja, ketmia syryjska

Lepiej nie przycinać: magnolia, różanecznik, azalia, ostrokrzew, klon japoński i palmowy, oczar, złotokap

DRZEWA IGLASTE

Można je przycinać o każdej porze roku, ale nie wszystkie gatunki się do tego nadają. Sosny, świerki i jodły tniemy tylko w wyjątkowych przypadkach, usuwając chore lub zawadzające gałęzie. U jałowców (zwłaszcza płożących się i krzaczastych) cięcie jest konieczne, bo inaczej zagłuszą rośliny wokół. Cisy i większość żywotników dobrze znoszą skracanie pędów i ładnie się potem zagęszczają, zupełnie nieźle reagują na ten zabieg także cyprysiki.

KUPUJEMY DOBRY SEKATOR

Sekator jest niezbędny przy większości prac pielęgnacyjnych w ogrodzie. Dlatego nie warto na nim oszczędzać, bo to inwestycja na lata.

Ostrza powinny być wykonane ze stali dobrej jakości, równe i ostre, by rana na obciętym pędzie była gładka i czysta. Nie mogą się rozchodzić ani zbyt mocno do siebie przylegać. Większość sekatorów ma ostrza mocowane śrubą, która umożliwia regulację ich docisku. Narzędzie powinno lekko chodzić, a ostrza nie mogą ocierać się o siebie za mocno (szybko się tępią). Najlepsze są ostrza ze stali szlachetnej ze specjalną powłoką antyadhezyjną, która sprawia, że sok czy żywica nie przyklejają się do ich powierzchni. Najszybciej zużywają się sprężyny i ostrza. Wybierzmy zatem model, w którym te elementy są wymienne.

Kowadełkowe i nożycowe. W sekatorach kowadełkowych ostrza podczas cięcia nie zachodzą na siebie. Dolne (zwane stalnicą) jedynie dociska pęd, jest szerokie, metalowe, często z nakładką z tworzywa sztucznego albo w całości odlane z plastiku. Mają one większą siłę cięcia, więc sprawdzają się przy usuwaniu martwych twardych pędów.

Do żywych gałązek lepsze są sekatory nożycowe, zwane też dźwigniowymi. Oba ich ostrza są zaokrąglone, a stalnica cienka. Można nimi usuwać pędy u nasady. Cięcie jest precyzyjne i czyste. Funkcjonalna jest rynienka, która odprowadza soki, dzięki czemu ostrza się nie sklejają. Niektórymi sekatorami można ciąć drut (zaokrąglone wgłębienie u nasady ostrza) albo blachę (karbowane ostrza).

Ergonomia Sekator powinien być lekki i dobrze leżeć w dłoni. Warto szukać modeli z regulacją rozwarcia rękojeści i ostrza, by móc dopasować rozstaw rączek do wielkości dłoni. Rękojeści mogą być obciągnięte miękką antypoślizgową gumą lub gąbką. Niektóre modele mają bardzo lekkie uchwyty z materiałów syntetycznych z dodatkiem bardzo wytrzymałego włókna szklanego i obrotową rączkę, która chroni dłoń przed obtarciem.

KRZEWY OWOCOWE

Formowanie roślin sprawia, że kwitną i owocują obficiej. Najlepiej przyciąć je w lutym lub na początku marca. Pędy posadzonych jesienią porzeczek, malin, agrestu itp. skracamy dość mocno, aby się rozkrzewiły. Z kolei starsze okazy prześwietlamy, by zapewnić lepszy dostęp światła do dojrzewających owoców. Usuwamy też wszystkie suche, chore i cienkie gałęzie, a także te, które leżą na ziemi. Sposób cięcia poszczególnych gatunków różni się nieco, zależy bowiem od charakteru wzrostu i miejsca zawiązywania się pąków kwiatowych.

ZASADY CIĘCIA GRUBYCH GAŁĘZI

Gałęzie obcinane u nasady mogą łatwo odłamać się od pnia, nieodwracalnie uszkadzając korę i okaleczając roślinę. Lepiej więc ciąć po kawałku, ostatni fragment podtrzymując tak, aby nie odłamał się pod własnym ciężarem.

CZĘSTE BŁĘDY GDY KONAR USUNIEMY POD ZBYT DUŻYM KĄTEM, powstaje wystający, szybko obumierający kikut, którego drzewo nie jest w stanie zalać tkanką.

CIĘCIE ZBYT BLISKO GÓRNEJ NASADY KONARU spowoduje uszkodzenie pnia i brak w tym miejscu wałka tkanki przyrannej.

CIĘCIE POD ZBYT MAŁYM KĄTEM sprawia, że tkanka przyranna w kształcie podkowy nie będzie zabezpieczała miejsca po nasadzie usuniętego konaru.