Zioła z parapetu. Jak je uprawiać by były smaczne i zdrowe

Bazylia na stawy

Jest rośliną jednoroczną o soczystych silnie pachnących, zielonych lub purpurowych liściach. Kwitnie latem na różowo lub biało, dorasta do 40 cm wysokości.                                   Uszczykiwanie wierzchołków powoduje, że mocniej się rozkrzewia. Kępki młodych siewek przeznaczonych do bezpośredniego spożycia sprzedawane są w doniczkach (prawie bez ziemi) przez cały rok, a sadzonki do uprawy - wiosną. Zimą pędy bazylii marnieją. Kupowane w tym czasie rośliny "pędzone" czyli pochodzą z upraw sterowanych.

Bazylię dodajmy do sałat, sałatek, sosów, pomidorów, fasoli, grochu, bobu, szpinaku. W włoskiej kuchni nie ma chyba potrawy, w której nie odegrałby znaczącej roli. Dodawanie bazylii do dań, wzmocni nasze ciało i duszę. Okłady z liści zmniejszają obrzęk stawów i migrenę, a ich sok łagodzi pieczenie po ukąszeniach owadów.

Bazylia jest łatwa w uprawie, zimą potrzebuje słonecznego miejsca na parapecie, latem może stać w półcieniu. Optymalne temperatury dla niej - zimą 16°C w sezonie 20°C. Podlewamy umiarkowanie i regularnie. Raz na dwa tygodnie stosujemy nawóz na bazie biohumusu. Najbardziej wartościowe są świeże liście. Jeżeli bazylie dodajemy do gorących potraw, to dopiero pod koniec gotowania lub smażenia - wysoka temperatura niszczy jej składniki i pogarsza smak.

Fot. Shutterstock/Christian Jung

Pesto bazyliowe z orzeszkami piniowymi

Osiem świeżych gałązek bazylii,
Łyżka orzeszków piniowych (lub migdałów),
Dwa ząbki czosnku, 200 ml oliwy,
Sól i pieprz,
Cztery łyżki parmezanu.

Przygotowanie:

Orzeszki piniowe (albo obrane migdały) podpraż na sucho, aż się zrumienią. Zmiksuj liście bazylii, orzeszki, czosnek i oliwę. Pod koniec wysyp starty parmezan. Przełóż do słoiczka, polej oliwą (na powietrzy masa ciemnieje). Pesto w lodówce można przechowywać tydzień

Mięta, odstraszy komary

To mrozoodporna bylina znana także jako mięta lekarska. Rozrasta się przez kłącza, osiągając około 50 cm wysokości. Kwitnie latem na fioletowo. Jej liście mają orzeźwiający zapach i lekko piekący smak. Na bieżące potrzeby przez cały rok sprzedawane są (w sklepach warzywniczych) kępki młodych roślin w doniczkach prawie bez ziemi, a wiosną (w sklepach ogrodniczych) sadzonki do dłuższej uprawy. Zimą pędy mięty marnieją (kupowane w tym czasie rośliny pędzone, czyli pochodzą z upraw sterowanych) wiosną odrastają. Zastosowanie: herbatki, sałatki, surówki, sosy, dipy, napoje i desery zwłaszcza z czekoladą. Działa przeciwbakteryjne i uspokajająco, usprawniając prace przewodu pokarmowego. Zapachem odstrasza komary, a jej sok łagodzi pieczenie po ukłuciach.

Mięta lubi słońce, poradzi sobie też w półcieniu. Rośliny, które zimą marnieją, możemy przechowywać do wiosny w temperaturze ok. 4°C. Miętę podlewamy umiarkowanie, zimą jeszcze oszczędniej. Zraszanie wskazane. Wspomagamy w sezonie raz na 2 tygodnie nawozem na bazie biohumusu. Przesadzamy, gdy kłącza się zagęszczą. Rozmnażamy przez podział kłączy

Fot. Wojciech Surdziel / Agencja Gazeta

Mieszanka sałat z białym serem kiełbaskami i miętą

Opakowanie mieszanych sałat,
25 dag tłustego białego sera,
25 dag kiełbasek, garść mięty.
Sos winegret: 4 łyżki oliwy,
łyżeczka octu winnego,
roztarty ząbek czosnku,
sól pieprz,
1/2 łyżeczki tymianku.

Przygotowanie:
Sałatę posyp kawałkami rozkruszonego sera. Zmiksuj składniki na sos. Polej nim sałatę i posyp listkami mięty. Kiełbaski pokrój na grube kawałki i obsmaż je. Chrupiące gorące kiełbaski wyłóż na sałatę i od razu podawaj.

Laur, inaczej wawrzyn

Jest to stale zielony ciepłolubny krzew lub drzewo o skórzastych pachnących liściach i żółtych kwiatach. W doniczce osiąga wysokość 150 cm i nie kwitnie. Roślinie kupimy w sklepie zielarskim lub w kwiaciarni. Możemy ją uprawiać przez cały rok na słonecznym parapecie, ale zimą lepiej, by stała w chłodnym pomieszczeniu.

Laur stosujemy do dań z kapusty, do pieczonego lub gotowanego mięsa czy, gulaszy. Nie obejdą się bez niego, zupy - flaki, rosół czy żurek. Laur lubią też wszystkie marynaty, ze względu na jego właściwości przeciwgnilne i bakteriobójcze, a także mięsne, rybne i warzywne galaretki. Wspomaga trawienie i łagodzi wzdęcia.

Temperatura odpowiednia to - od wiosny do jesieni ok. 20°C, zimą optymalne to ok. 6°C. Podlewamy w sezonie regularne i umiarkowane, zimą powierzchnia ziemi powinna lekko przesychać. Zraszamy, najlepiej codziennie rano, używając miękkiej, np. przegotowanej i odstanej wody. Od marca do połowy sierpnia raz na 2 tygodnie stosujemy nawóz na bazie biohumusu. Małe rośliny przesadzamy co roku, duże raz na 2-3 lata. Rozmnażamy ze zdrewniałych sadzonek pędowych, w sierpniu. Ukorzeniamy w wilgotnym torfie - trwa to do 3 miesięcy. Suche liście lauru (tzw. bobkowe) odstraszają szkodniki spożywcze. Warto więc, rozkładać je w szafkach, w których przechowujemy żywność.

Fot. Shutterstock/Karl_Allgaeuer

Tyrolskie kluseczki szpinakowe z szynką i laurem (danie dla 2-3 osób)

20 dag mrożonego szpinaku,
jajko,
1/2 szklanki mąki pszennej,
masło,
liść laurowy,
sól,
szczypta gałki muszkatołowej,
10 plastrów szynki

Przygotowanie:
Szpinak rozmroź, po czym odparuj, podgrzewając razem z rozdrobionym liściem laurowym. Ostudzony, drobno posiekaj. Dodaj do niego mąkę, jajko, sól, gałkę, wymieszaj. Z masy uformuj małe kluski, 2-3 minuty gotuje w wodzie, odcedź. Szynkę odsmaż na maśle, dodaj kluski i podgrzewaj minutę. Podawaj na gorąco.

Melisa lekarska, złagodzi stresy, zadba o nasz spokojny sen

Ta mrozoodporna bylina osiągająca do 30 cm wysokości, która zimuje w ziemi. Jest bardzo podobna do mięty. Tworzy sercowate, pomarszczone liście o cytrynowym zapachu. Kwitnie latem, na biało lub różowawo. Uszczykiwana silnie się rozkrzewia. Ma odmianę o jasnożółtych liściach. Kępki młodych siewek przeznaczone do spożycia sprzedawane są przez cały rok w doniczkach, a sadzonki do dłuższej uprawy - wiosną. Zimą pędy melisy zasychają (kupowane w tym czasie rośliny są pędzone - pochodzą z upraw sterowanych. Wykopana z grządki, melisa zimą w domu zwykle ginie.

Melisa kojarzona jest głownie z herbatkami na nerwy. Z powodzeniem możemy ją stosować do sałatek i surówek. Doskonale odnajdzie się, też w deserach, ozdobi ciasta, a naszym napojom i drinkom nada orzeźwiającego smaku.

Uprawa melisy nie jest skomplikowana. Wystarczy postawić ją na słonecznym parapecie, nie zaszkodzi jej też półcień. Optymalna temperatura w sezonie to 20°C,a zimą 16°C. Kluczowe może okazać się podlewanie - powinno być umiarkowane - ważne aby ziemia była lekko wilgotna. Melisę warto wspomagać nawozem na bazie biohumusu. Jeśli nasza melisa rośnie zbyt gęsto, możemy ją rozsadzić. Rozmnażamy z nasion lub przez podział kęp. Herbatka z melisy zmniejsza poranne mdłości u kobiet w ciąży, a u matek karmiących piersią pobudza laktację.

Warzywa pachnące melisą

Dwie papryki,
osiem czarnych oliwek,
dwa ogórki,
kilka liści sałaty,
parę gałązek melisy.
Sos przygotujemy z oliwy (100 ml), sól, pieprz, sok z cytryny.

Przygotowanie:

Zmiksuj składniki sosu. Liście sałaty porwij na małe kawałki, pokrój drobno paprykę i obrane ze skórki ogórki. Warzywa połącz z oliwkami i zalej sosem. Wstaw na godzinę do lodówki (sałata w tym czasie nieco zmięknie). Przed podaniem udekoruj listami melisy.

Pietruszka naciowa, oczyści nasz ogranizm

Jest rośliną dwuletnią. Po wzejściu tworzy rozetę liści i niejadalny cienki, rozwidlony korzeń (w kuchni wykorzystuje się korzeń pietruszki korzeniowej). Liście rosną także zimą. W drugim roku kwitnie, a po wydaniu nasion zamiera. Popularne odmiany mają kędzierzawe liście. Kępki młodych siewek do spożycia sprzedawane są w donicach przez cały rok. Wiosną dostępne są nasiona do wysiewu. Późną jesienią pietruszkę razem z korzeniami można wykopać z ogrodu i przenieść do pojemników.

Pietruszka naciowa ma szerokie zastosowanie w kuchni - surówki sałatki z jej udziałem są ostatnio bardzo modne. Doskonale współgra z duszonymi warzywami, nadaje się też do zup i dipów. Dodając pietruszkę do naszych dań możemy uchronić się przed przeziębieniem - zwiększy ona naszą odporność. Zapobiega powstawaniu próchnicy.

Uprawa pietruszki jest prosta, nie należy przesadzać z podlewaniem, szczególnie zimą - robimy to bardzo oszczędnie. Raz na dwa tygodnie nawozimy nawozem na bazie biohumusu. Rozsadzanie młodych roślin sprawi, że staną się silniejsze. Rozmnażamy z nasion w marcu kwietniu.

Równie smaczna jest natka pietruszki korzeniowej. Wiosną wyrośnie z korzeni (mogą być, ze sklepu, ale nie uszkodzone) posadzonych w wilgotnej ziemi.

Oczyszczający organizm sok warzywno-owocowy

Zielone jabłko, 1/2 limonki,
żółty grejpfrut,
1/2 główki kapusty włoskiej,
pęczek natki pietruszki,
ewentualnie nieco wody mineralnej.

Przygotowanie:

Kapustę dokładnie opłucz, oczyść ze zniszczonych liści i poszatkuj. Jabłko obierz, pokrój na cząstki i wydrąż gniazda nasienne. Grejpfrut obierz ze skorki, pozostawiając jego białą, wewnętrzną cześć, usuń pestki. Posiekaj pietruszkę. Warzywa i owoce zmiksuj, dodaj sok z limonki. Sok można rozcieńczyć wodą mineralną.

Szczypiorek i szczypior skarb diabetyków oraz...

Szczypiorek, krewniak popularnej cebuli zwyczajnej, jest byliną tworzącą kępy cienkich rurkowatych liści oraz podziemne kłącza, dzięki którym się rozrasta. Latem rozwija różowe lub fioletowe kuliste kwiatostany o wysokości do 30 cm. Wiosną kupimy nasiona szczypiorku, a czasem także młode kępki, przeznaczone do sadzenia.

Szczypiorek w kuchni kojarzy nam się z kanapkami, pastami. Z powodzeniem może być dodawany do zup, sosów, a także dekoracji potraw. Jedzenie szczypiorku chroni nas przed przeziębieniem, pomoże też przy grypie i anginie. Nie każdy też wie, ale szczypior obniża ciśnienie i poziom cukru.

Hodowla szczypiorku nie sprawi nam problemu, wystarczy postawić go na parapecie i podlewać regularnie, a raz na dwa tygodnie zastosować płynny nawóz na bazie biohumusu. Stworzyć uprawę możemy sami, wykorzystując dwuletnie kępy rosnące w ogrodzie. Krótko przycięte wykopujemy w październiku i przechowujemy w chłodzie (ok. 4°C) przysypane wilgotnym piaskiem. W styczniu sadzimy je do doniczek i przenosimy do cieplejszego, jasnego pomieszczenia. Liście szybko odrastają. Gdy rośliny osłabną, trzeba je wyrzucić.

Fot. Shutterstock/studiogi

Puszysty omlet ze szczypiorkiem

Cztery jajka pęczek szczypiorku,
Sól i pieprz,
2-3 łyżki sklarowanego masła.

Przygotowanie:

Białka ubij na sztywna pianę, po czym delikatnie zmieszaj z żółtkami, dodaj posiekany szczypiorek, dopraw sola i pieprzem. Na rozgrzanej patelni, rozpuść masło, wlej masę jajeczną. Smaż, aż spód się przypiecze, a wierzch będzie lekko galaretowaty. Następnie delikatnie przełóż omlet na drugą stronę i smaż jeszcze 2 minuty. Podawaj na gorąco.

Rozmaryn lekarski, na pamięć

To ciepłolubny krzew o wysokości 2 m. Wąskie, zielone od góry, od spodu szaro omszone liście utrzymują się na gałęziach cały rok. W mieszkaniu kwitnie na przedwiośniu, na niebiesko lub na różowo. W doniczkach rośnie wolno. Uszczykiwanie wierzchołków sprawia, że mocniej się rozkrzewia. Młody rozmaryn kupimy w sklepie zielarskim, warzywniczym lub w kwiaciarni. Rozmaryn nadaje się do dań z czerwonym i białym mięsem, a także do ryb. Dodawać go możemy do ziemniaków, zup jarzynowych, grzybów sosów, czy jajek.

Rozmaryn ma właściwości rozgrzewające. Korzystnie wpływa także, na nasz organizm w przypadku przeziębień i bólów reumatycznych. Pobudza krążenie obwodowe. Wpływa też, korzystnie na pamięć i koncentracje, a także na stan włosów. Łagodzi migrenę, podnosi ciśnienie krwi, przyspiesza trawienie tłuszczów. Liście rozmarynu są twarde, trzeba więc je drobno kroić lub - np do duszenia dodawać małe gałązki, które można potem łatwo usunąć z potrawy.

Jeśli chcemy hodować rozmaryn, powinniśmy przygotować dla niego słoneczne miejsce, znosi też półcień. Optymalna temperatura w czasie wiosny do jesieni 20°C, zimą ok. 13°C. Nawozimy od marca do połowy sierpnia raz na dwa tygodnie nawozem na bazie biohumusu. Co roku przesadzamy małe rośliny, duże, raz na 2-3 lata. Rozmnażania rozmarynu dokonujemy z półzdrewniałych sadzonek pędowych w czerwcu. Ukorzenianie trwa ok. 3 miesięcy.

Fot. Shutterstock/sarsmis

Warzywa grillowane z rozmarynem

bakłażan,
czerwona cebula,
papryki: żółta i czerwona,
cukinia,
świeże gałązki rozmarynu,
czosnek,
sól,
pieprz i oliwa.

Przygotowanie:

Myjemy bakłażana i cukinie, kroimy na podłużne plastry, a obraną cebulę i oczyszczone z gniazd nasiennych papryki na poprzeczne. Plastry bakłażana posyp solą, a po kwadransie opłucz i osusz. zmiażdżony czosnek zmieszaj z oliwa i posiekanym rozmarynem, polej warzywa, oprósz solą i pieprzem. Grilluj warzywa na ruszcie 15 min z gniazdami rozmarynu.