Krokusami wiosna się zaczyna ...
Wszyscy znają wychylające się spod łat topniejącego śniegu wesołe krokusy. Pojawiają się w ogrodzie, gdy ziemia dopiero zaczyna rozmarzać. Chętnie sadzimy je na rabatach, w ogrodach skalnych i na trawnikach. Mało kto jednak zna równie piękne gatunki jesienne.
Dziko rosnące krokusy spotkać można w krajach basenu morza Śródziemnego, a także w Azji Mniejszej, na Kaukazie i w Afganistanie. W Polsce też zakwita dziko jeden z gatunków - krokus spiski (Crocus scepusiensis ). Wiosną tworzy w Tatrach malownicze liliowo-różowe dywany na halach i polanach. W ogrodach można uprawiać kilkadziesiąt odmian krokusów.
Bulwy krokusów, podobnie jak tulipanów, są jednoroczne. Po jednym sezonie uprawy mateczna bulwa zamiera, a w jej miejscu tworzą się nowe bulwy przybyszowe. Wczesną wiosną wyrastają z nich wąziutkie liście przypominające źdźbła trawy. Kwiaty złożone z sześciu płatków wyrastają bezpośrednio z bulwy równocześnie z liśćmi. Czasami z jednej dużej bulwy może wyrosnąć kilka kwiatów. Po przekwitnięciu liście wiosennych krokusów silnie się wydłużają, a w czerwcu zanikają. Oznacza to, że roślina wchodzi w okres spoczynku, który trwa około trzech miesięcy.
Większość gatunków i ich odmian ma jednobarwne kwiaty - białe, żółte, liliowe, purpurowe lub fioletowe. Spotyka się jednak i takie, których płatki zdobią długie smugi lub regularny rysunek. Nieraz dolna część zabarwiona jest w taki sposób, że w środku rysuje się regularne koło. Zdarza się, że miejsce, w którym odginają się płatki ma inną barwę i pokrywają je delikatne włoski.
Paleta barw
Dziko rosnący w Alpach i Pirenejach krokus wiosenny (Crocus vernus ) to najważniejszy gatunek. Jego odmiany kwitnące najczęściej w marcu nazywane są krokusami wielkokwiatowymi. To one są najczęściej sadzone w parkach i ogrodach. Wyjątkowo duże kwiaty ma ciemnofioletowa odmiana 'Flower Record' (o średnicy 7-8 cm) i lawendowa 'Grand Maitre'. Krokus 'Remembrance' ma fioletowe płatki, ciemniejsze u podstawy. Najnowsza odmiana 'Victor Hugo' wyróżnia się wyjątkowo cienkimi płatkami o ciemnofioletowej barwie. Gdy prześwieca przez nie słońce, wyglądają jakby były zabarwione na różowo. Powszechnie uprawia się także białą 'Jeanne d'Arc'. Fioletowym rysunkiem na płatkach wyróżnia się 'Pickwick' (wąskie kreseczki na białym tle) i 'King of the Striped' (ciemne kreseczki na tle lila).
Krokus wiosenny nie ma tylko odmian w kolorze żółtym. Dlatego znakomitym uzupełnieniem wczesnowiosennej kompozycji będzie krokus płowy (Crocus flavus ) 'Golden Yellow' (inne nazwy tej odmiany to 'Yellow Mammouth' lub 'Geel').
Żółte są także liczne odmiany krokusa złotego (Crocus chrysanthus ), który na naturalnych stanowiskach rośnie w Grecji i Turcji. Ma kwiaty nieco mniejsze niż u krokusów wielkokwiatowych i bardziej zaokrąglone płatki. Kwitnie w tym samym co one okresie (zwykle w marcu). Jego najbardziej popularne odmiany przyjmują różne odcienie żółci. 'Romance' świeci jak żarówka , 'Dorothy' jest cytrynowa, 'Fuscotinctus' wyróżnia się brązowym żyłkowaniem na zewnętrznej stronie płatków. 'Cream Beauty' jest kremowa z ciemnożółtym środkiem, 'Advance' - jasnożółta z brązowym rysunkiem u nasady zewnętrznych płatków. Krokus złoty ma też odmiany w innych kolorach. Z białych nowości na uwagę zasługują 'Ard Schenk' z żółtą nasadą płatka od wewnętrznej strony i 'Miss Vain' z brązowymi smugami u nasady płatków. Odmiany fioletowe są rzadkością. Wyjątkową urodą wyróżnia się 'Blue Pearl', której wewnętrzne płatki są białe, a zewnętrzne lawendowe, oraz stworzona w 2000 r. 'Violett Queen' w odcieniu biskupiego fioletu z pękiem żółtych pręcików w środku.
Zdecydowanie mniejsze kwiaty ma krokus dalmatyński (Crocus tomasinianus ), dziko rosnący na południu Węgier, w Chorwacji i na północy Bułgarii. Wszystkie jego odmiany kwitną na fioletowo, lecz przybierają różne odcienie i mają białe środki. Najładniejsze z nich to 'Ruby Giant', 'Barr's Purple' i 'Whitewell Purple'.
Na koniec sezonu
Oprócz wiosennych krokusów są też krokusy zakwitające jesienią. Często mylimy je z zimowitami (Colchicum ), gdyż kwitną w tym samym czasie, czyli we wrześniu lub październiku. Krokus jesienny podobnie jak zimowit kwitnie bezlistnie. Ale łatwo je od siebie odróżnić - krokusy mają tylko trzy pręciki, a nie sześć jak to jest u zimowitów .
Jesienne krokusy pięknie wyglądają na trawnikach, w sąsiedztwie niskich krzewów liściastych (np. mahonii i tawulców), a także na rabatach bylinowych. Najczęściej spotykane kolory to kombinacje błękitu i fioletu. Wyjątkowo pięknym jesiennym gatunkiem jest krokus okazały (Crocus speciosus ) dziko rosnący we wschodniej Europie. Dobrze znane są jego fioletowe odmiany 'Cassiope', 'Artabir' i 'Oxonian'. Okazałe kwiaty w odcieniu lila ma krokus turecki (Crocus zonatus syn. Crocus kotschyanus ) rosnący na naturalnych stanowiskach w Turcji i Libanie. Jesiennym gatunkiem jest także pochodzący z Włoch i Turcji szafran (Crocus sativus ). Ma długie kielichy kwiatowe z owłosioną gardzielą i żyłkowane płatki w odcieniu lilaróż. To właśnie ze znamion słupków tego gatunku uzyskuje się cenną przyprawę do potraw oraz intensywny, żółty barwnik.
Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby do czasu kwitnienia zdążyły się dobrze ukorzenić. Wiosną wypuszczają pióropusz liści, które zasychają w czerwcu.
Czego potrzebują?
Krokusy mają niewielkie wymagania, jednak najlepiej czują się w regionach o łagodnym klimacie. Lubią niezbyt surowe zimy oraz długą, chłodną wiosnę. Potrzebują słońca, próchnicznej ziemi o odczynie lekko kwaśnym (pH 6,5-6,8), umiarkowanie wilgotnej i średnio zasobnej w składniki pokarmowe. Nie znoszą podłoży ciężkich i podmokłych ani jałowych piasków. Na rok przed posadzeniem bulw można zasilić glebę dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem.
Bulwy sadzi się grupami po kilkanaście sztuk. Warto wybrać dla nich miejsce w pobliżu tarasu, na brzegach rabat, w szczelinach między kamieniami na skalniakach, a także sadzić je w donicach. Można również tworzyć z krokusów kolorowe plamy bezpośrednio na trawniku (w tym przypadku pamiętajmy, by wyciąć dla nich w murawie dołki). Ważne jest też to, by rabaty z krokusami nie zakładać tam, gdzie wcześniej rosły inne kwiaty cebulowe czy bulwiaste (np. tulipany, narcyzy, mieczyki, krokosmie albo irysy). W ten sposób unikniemy niebezpieczeństwa zainfekowania roślin groźnymi chorobami grzybowymi.
W towarzystwie
Fioletowe, żółte i białe kwiaty krokusów wspaniale komponują się z niskimi gatunkami bylin o ciemnych liściach. Warto więc sadzić je obok barwinka, jasnoty plamistej i miodunek. Krokusy można też wykorzystywać do tworzenia wiosennych kompozycji - z przebiśniegami, narcyzami, szafirkami, zawilcami i pierwiosnkami. Ich wąskie, ciemne liście ładnie wyglądają także w pobliżu jasnozielonych liści liliowców.
Pamiętajmy, że po przekwitnięciu krokusy przestają wyglądać atrakcyjnie, ale miejsce, w którym rosną, nie może pozostać puste. Mogą zająć je orliki i dzwonki, mogą osłonić je liście funkii, brunnery czy niezapominajek.
Bulwy krokusów, podobnie jak tulipanów, są jednoroczne. Po jednym sezonie uprawy mateczna bulwa zamiera, a w jej miejscu tworzą się nowe bulwy przybyszowe. Wczesną wiosną wyrastają z nich wąziutkie liście przypominające źdźbła trawy. Kwiaty złożone z sześciu płatków wyrastają bezpośrednio z bulwy równocześnie z liśćmi. Czasami z jednej dużej bulwy może wyrosnąć kilka kwiatów. Po przekwitnięciu liście wiosennych krokusów silnie się wydłużają, a w czerwcu zanikają. Oznacza to, że roślina wchodzi w okres spoczynku, który trwa około trzech miesięcy.
Większość gatunków i ich odmian ma jednobarwne kwiaty - białe, żółte, liliowe, purpurowe lub fioletowe. Spotyka się jednak i takie, których płatki zdobią długie smugi lub regularny rysunek. Nieraz dolna część zabarwiona jest w taki sposób, że w środku rysuje się regularne koło. Zdarza się, że miejsce, w którym odginają się płatki ma inną barwę i pokrywają je delikatne włoski.
Paleta barw
Dziko rosnący w Alpach i Pirenejach krokus wiosenny (Crocus vernus ) to najważniejszy gatunek. Jego odmiany kwitnące najczęściej w marcu nazywane są krokusami wielkokwiatowymi. To one są najczęściej sadzone w parkach i ogrodach. Wyjątkowo duże kwiaty ma ciemnofioletowa odmiana 'Flower Record' (o średnicy 7-8 cm) i lawendowa 'Grand Maitre'. Krokus 'Remembrance' ma fioletowe płatki, ciemniejsze u podstawy. Najnowsza odmiana 'Victor Hugo' wyróżnia się wyjątkowo cienkimi płatkami o ciemnofioletowej barwie. Gdy prześwieca przez nie słońce, wyglądają jakby były zabarwione na różowo. Powszechnie uprawia się także białą 'Jeanne d'Arc'. Fioletowym rysunkiem na płatkach wyróżnia się 'Pickwick' (wąskie kreseczki na białym tle) i 'King of the Striped' (ciemne kreseczki na tle lila).
Krokus wiosenny nie ma tylko odmian w kolorze żółtym. Dlatego znakomitym uzupełnieniem wczesnowiosennej kompozycji będzie krokus płowy (Crocus flavus ) 'Golden Yellow' (inne nazwy tej odmiany to 'Yellow Mammouth' lub 'Geel').
Żółte są także liczne odmiany krokusa złotego (Crocus chrysanthus ), który na naturalnych stanowiskach rośnie w Grecji i Turcji. Ma kwiaty nieco mniejsze niż u krokusów wielkokwiatowych i bardziej zaokrąglone płatki. Kwitnie w tym samym co one okresie (zwykle w marcu). Jego najbardziej popularne odmiany przyjmują różne odcienie żółci. 'Romance' świeci jak żarówka , 'Dorothy' jest cytrynowa, 'Fuscotinctus' wyróżnia się brązowym żyłkowaniem na zewnętrznej stronie płatków. 'Cream Beauty' jest kremowa z ciemnożółtym środkiem, 'Advance' - jasnożółta z brązowym rysunkiem u nasady zewnętrznych płatków. Krokus złoty ma też odmiany w innych kolorach. Z białych nowości na uwagę zasługują 'Ard Schenk' z żółtą nasadą płatka od wewnętrznej strony i 'Miss Vain' z brązowymi smugami u nasady płatków. Odmiany fioletowe są rzadkością. Wyjątkową urodą wyróżnia się 'Blue Pearl', której wewnętrzne płatki są białe, a zewnętrzne lawendowe, oraz stworzona w 2000 r. 'Violett Queen' w odcieniu biskupiego fioletu z pękiem żółtych pręcików w środku.
Zdecydowanie mniejsze kwiaty ma krokus dalmatyński (Crocus tomasinianus ), dziko rosnący na południu Węgier, w Chorwacji i na północy Bułgarii. Wszystkie jego odmiany kwitną na fioletowo, lecz przybierają różne odcienie i mają białe środki. Najładniejsze z nich to 'Ruby Giant', 'Barr's Purple' i 'Whitewell Purple'.
Na koniec sezonu
Oprócz wiosennych krokusów są też krokusy zakwitające jesienią. Często mylimy je z zimowitami (Colchicum ), gdyż kwitną w tym samym czasie, czyli we wrześniu lub październiku. Krokus jesienny podobnie jak zimowit kwitnie bezlistnie. Ale łatwo je od siebie odróżnić - krokusy mają tylko trzy pręciki, a nie sześć jak to jest u zimowitów .
Jesienne krokusy pięknie wyglądają na trawnikach, w sąsiedztwie niskich krzewów liściastych (np. mahonii i tawulców), a także na rabatach bylinowych. Najczęściej spotykane kolory to kombinacje błękitu i fioletu. Wyjątkowo pięknym jesiennym gatunkiem jest krokus okazały (Crocus speciosus ) dziko rosnący we wschodniej Europie. Dobrze znane są jego fioletowe odmiany 'Cassiope', 'Artabir' i 'Oxonian'. Okazałe kwiaty w odcieniu lila ma krokus turecki (Crocus zonatus syn. Crocus kotschyanus ) rosnący na naturalnych stanowiskach w Turcji i Libanie. Jesiennym gatunkiem jest także pochodzący z Włoch i Turcji szafran (Crocus sativus ). Ma długie kielichy kwiatowe z owłosioną gardzielą i żyłkowane płatki w odcieniu lilaróż. To właśnie ze znamion słupków tego gatunku uzyskuje się cenną przyprawę do potraw oraz intensywny, żółty barwnik.
Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby do czasu kwitnienia zdążyły się dobrze ukorzenić. Wiosną wypuszczają pióropusz liści, które zasychają w czerwcu.
Czego potrzebują?
Krokusy mają niewielkie wymagania, jednak najlepiej czują się w regionach o łagodnym klimacie. Lubią niezbyt surowe zimy oraz długą, chłodną wiosnę. Potrzebują słońca, próchnicznej ziemi o odczynie lekko kwaśnym (pH 6,5-6,8), umiarkowanie wilgotnej i średnio zasobnej w składniki pokarmowe. Nie znoszą podłoży ciężkich i podmokłych ani jałowych piasków. Na rok przed posadzeniem bulw można zasilić glebę dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem.
Bulwy sadzi się grupami po kilkanaście sztuk. Warto wybrać dla nich miejsce w pobliżu tarasu, na brzegach rabat, w szczelinach między kamieniami na skalniakach, a także sadzić je w donicach. Można również tworzyć z krokusów kolorowe plamy bezpośrednio na trawniku (w tym przypadku pamiętajmy, by wyciąć dla nich w murawie dołki). Ważne jest też to, by rabaty z krokusami nie zakładać tam, gdzie wcześniej rosły inne kwiaty cebulowe czy bulwiaste (np. tulipany, narcyzy, mieczyki, krokosmie albo irysy). W ten sposób unikniemy niebezpieczeństwa zainfekowania roślin groźnymi chorobami grzybowymi.
W towarzystwie
Fioletowe, żółte i białe kwiaty krokusów wspaniale komponują się z niskimi gatunkami bylin o ciemnych liściach. Warto więc sadzić je obok barwinka, jasnoty plamistej i miodunek. Krokusy można też wykorzystywać do tworzenia wiosennych kompozycji - z przebiśniegami, narcyzami, szafirkami, zawilcami i pierwiosnkami. Ich wąskie, ciemne liście ładnie wyglądają także w pobliżu jasnozielonych liści liliowców.
Pamiętajmy, że po przekwitnięciu krokusy przestają wyglądać atrakcyjnie, ale miejsce, w którym rosną, nie może pozostać puste. Mogą zająć je orliki i dzwonki, mogą osłonić je liście funkii, brunnery czy niezapominajek.
Uprawa i pielęgnacja
Najlepszym terminem sadzenia wiosennych krokusów jest druga połowa września i początek października. Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i obficie zakwitnąć we wrześniu.
Bulwy krokusów umieszcza się w dołkach (4-5 cm pod powierzchnią ziemi), pozostawiając pomiędzy nimi odstępy 7-10 cm (zależnie od ich wielkości). Dzięki temu rośliny pozostawione w tym samym miejscu przez kilka lat będą mogły swobodnie się rozrastać. Po posadzeniu ziemię można wyściółkować torfem lub zmieloną korą (dla ochrony gleby przed zachwaszczeniem, przesychaniem i przemarzaniem zimą).
Wiosną, w okresie silnego wzrostu liści, krokusy powinno się dokarmiać nawozami wieloskładnikowymi. Azofoskę, można stosować dwu-, trzykrotnie, co trzy tygodnie w dawce 30-50 g preparatu na 1m2 podłoża. Po nawożeniu rośliny trzeba podlać.
Warto też podlewać rośliny przez cała wiosnę. Wtedy wytworzą duże bulwy i będą obficie kwitły w kolejnych latach.
Jeśli posadziliśmy krokusy na trawniku, trzeba go kosić ostrożnie, omijając miejsca, na których rosną. Dopiero w końcu maja, gdy liście krokusów zaczynają zamierać i ustaje wzrost bulw, można trawę skosić jednakowo na całej powierzchni.
Co trzy, cztery lata trzeba przesadzać rośliny w inne miejsce.
Rozmnażanie
Krokusy można łatwo rozmnożyć przez oddzielenie bulw przybyszowych. Z dużej bulwy matecznej tworzy się ich kilka i wszystkie mogą posłużyć do uprawy w kolejnym sezonie.
Bulwy, które mają być podzielone, wykopujemy w drugiej połowie czerwca, gdy liście są już zaschnięte. Po podsuszeniu w temperaturze 23-25 st. C czyścimy je z resztek liści i korzeni i oddzielamy cebulki przybyszowe od zaschniętej bulwy matecznej, która jest już nieprzydatna do dalszej uprawy.
Bulwy układamy dwoma, trzema warstwami w ażurowych skrzynkach i przechowujemy w temperaturze 17oC w dobrze wietrzonym pomieszczeniu aż do połowy września, tj. do czasu sadzenia w gruncie.
Przed sadzeniem, dokonujemy przeglądu bulw. Odrzucamy wszystkie chore i uszkodzone. Choroby rozwijają się na mięsistej części bulwy, dlatego ślady uszkodzeń widać dopiero po odchyleniu suchej tuniki łusek okrywających. Sygnałem alarmowym są o brunatne plamy różnego kształtu i wielkości. Bulwy bywają też porażane przez wirusy. Niestety, w takim przypadku wyglądają zdrowo, a objawy możemy zaobserwować, dopiero gdy roślina się rozwinie. Zaatakowane krokusy są małe, mają pomarszczone nierozchylające się płatki i nietypowo zabarwione kwiaty. Trzeba je wykopać wraz z bulwami i niszczyć, aby choroba nie rozprzestrzeniła się na inne rośliny.
Najlepszym terminem sadzenia wiosennych krokusów jest druga połowa września i początek października. Krokusy jesienne sadzi się w sierpniu, aby zdążyły się dobrze ukorzenić i obficie zakwitnąć we wrześniu.
Rozmnażanie
- Więcej o:
- donice z kwiatami
- rabata
- wiosna
