Topinambur - słonecznik na frytki

Słonecznik na frytki

Szorstka trzymetrowa roślina o żółtych kwiatach (o średnicy ok. 7 cm) dotarła do Europy z Ameryki Północnej w XVII w. Nazwano ją topinamburem.

Bulwy topinamburu początkowo były bardziej znane niż ziemniaki, jednak po latach zostały przez nie wyparte. Roślina zdziczała i, przynajmniej w Polsce, głównie porastała nieużytki. Obecnie powróciła na pola. Jej nazwa botaniczna to słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus).

Na surwiwalu i na bankiecie

Bulwy topinamburu mają do 10 cm długości, podłużny nieregularny kształt i kremowy miąższ o orzechowym, słodkawym smaku. Można je jeść surowe (ze skórką dostarczają więcej minerałów niż obrane). Wykorzystują to uczestnicy tzw. zielonego surwiwalu, szkoły uczącej przeżycia bez kontaktu z cywilizacją.

Z kolei na wytwornych przyjęciach topinambur pojawia się zamiast gotowanych ziemniaków, w surówkach, zapiekankach, duszony z innymi warzywami i jako frytki. Ale uwaga, lepiej się nim nie przejadać, bo bulwy, choć nie tuczą, są? wiatropędne.

Jak zwiększyć plon

Topinambur najlepiej rośnie w słońcu, w miejscu co roku zasilanym żyznym kompostem. Bulwy sadzi się od września do listopada lub w marcu-kwietniu. Umieszcza się je na głębokości 10-15 cm w rozstawie 30×60 cm. Można w ten sposób stworzyć np. żywopłot. Wiosną warto rośliny zasilić wieloskładnikowym nawozem mineralnym, a gdy osiągną wysokość 50 cm - azotowym. W wietrznych miejscach trzeba pędy podwiązywać do palików lub ich nasadę obsypywać kopczykiem ziemi.

Bulwy stopniowo wykopuje się jesienią, do czasu aż grunt zamarznie i w takiej ilości, jaką zamierzamy od razu zużyć (bo szybko więdną). Jedna roślina zdolna jest wytworzyć ich ponad pół setki. Część warto pozostawić w ziemi i zebrać dopiero wczesną wiosną. Drobne najlepiej smakują na surowo, większe - na gorąco. Średnich (ok. 5 cm długości) używa się też do sadzenia.

Bulwy raczej nie są podatne na choroby, ale na liściach często pojawia się biały nalot mączniaka. Pędy służą za paszę, ściółkę i opał, bulwy wykorzystuje się też w farmacji. W uprawie jest kilka wysokoplennych odmian, w tym dwie polskie - 'Albik' o dużych białych bulwach i"Rubik? o różowawych. U typowych roślin są one drobne i zwykle ciemnofioletowe.

Na zdjęciu powyżej: Topinambur, czyli slonecznik bulwiasty, kwitnie od sierpnia do silnych przymrozków

Czy wiesz, że...

Bulwy topinamburu mają o połowę mniej kalorii niż ziemniaki i zawierają prawie o 1/4 więcej potasu niż bogate w ten minerał banany.

Lepszy od kartofli

W bulwach topinamburu zamiast skrobi gromadzi się inulina (do 20%). Wykorzystywana jest głównie przez dobroczynne bakterie jelitowe, powstają z niej także związki chroniące jelita i hamujące rozwój szkodliwej mikroflory. Usuwa też cholesterol i toksyny oraz zapobiega alergiom. Bulwy dostarczają mało kalorii i, co ważne dla cukrzyków, mają niski indeks glikemiczny (14).

Na zdjęciu powyżej: Topinambur rozrastający sie swobodnie  tworzy znacznie mniejsze bulwy.