Jak budować z ceramiki?

Ściany jednowarstwowe

Zdjęcie powyżej: Pierwsza warstwa pustaków musi być ułożona na grubej warstwie zaprawy.

Elementy z ceramiki poryzowanej są stosunkowo duże, a zaprawę nakłada się głównie w spoinach poziomych (przy pustakach z krawędziami wyprofilowanymi na pióro-wpust).

Ściana jednowarstwowa wymaga fundamentu szerokiego przynajmniej na 80% szerokości samej ściany. Po wylaniu fundamentu wykonuje się izolację poziomą. Niezwykle istotne jest dokładne wypoziomowanie pierwszej warstwy, ponieważ później praktycznie nie da się wyrównać większych różnic wysokości. Następnie należy "wyciągnąć" naroża, czyli ułożyć w narożnikach przynajmniej trzy warstwy pustaków tak, by elementy w rogu ustawione były pod odpowiednim kątem. Dopiero wtedy wypełnia się murem "wolne" przestrzenie.

Pustaki łączy się przy użyciu lekkich zapraw, dobranych do rodzaju pustaka lub za pomocą zaprawy w piance. Pomaga to zminimalizować ryzyko występowania mostków termicznych. Zwykłe pustaki muruje się na zaprawę lekką ciepłochronną. Spoina powinna mieć grubość około 10 mm. Kolejne pustaki osadza się w zagłębienie pionowe sąsiedniego pustaka - na pióro i wpust. Pustaki trzeba wsuwać w zazębienie od góry do dołu, a nie z boku. Dzięki wyprofilowanym zazębieniom elementy szczelnie przylegają i zaprawę stosuje się na większości powierzchni muru tylko w spoinach poziomych. Spoiny pionowe wypełnia się zaprawą jedynie w miejscach, gdzie pustaki były przycinane.

Podczas wykonywania otworów okiennych należy pamiętać o ułożeniu zbrojenia w strefie podokiennej, ponieważ bez tego może ona pękać. Murując nadproża, warto skorzystać z gotowych elementów, oferowanych przez wielu producentów pustaków. Ze względu na specyfikę tego elementu i trudność bezbłędnego wykonania go poprzez zwykłe murowanie, tylko wykorzystanie rozwiązań prefabrykowanych daje pewność właściwego wykonania przegrody bez mostków termicznych. Głębokość podparcia dla nadproża powinna wynosić co najmniej 11,5 cm.

Zdjęcie poniżej: W ścianach często wykorzystuje się np. pustaki narożne lub połówkowe.

Fot. wienerberger

Doświadczenia właściciela:  Andrzej O., województwo kujawsko-pomorskie

Decyzję o zmianie materiału, z którego wykonany będzie dom, podjąłem prawie w ostatniej chwili. Zdecydowałem się na pustaki ceramiczne pod wpływem niewesołych doświadczeń mojego kolegi. On wybudował dom z betonu komórkowego dobrej klasy i był początkowo bardzo zadowolony. Zadowolony do czasu, kiedy przyjechała ekipa montująca okna. Jej członkowie nie potrafili trwale zamontować okien w miękkim betonie. Przyjeżdżali później jeszcze cztery razy i w rezultacie zniszczyli część elewacji domu, a okna i tak nie są zamontowane idealnie. Pomimo że zdawałem sobie sprawę, że była to ewidentna wina ekipy, która nie potrafiła dostosować mocowań do miękkiego materiału, zdecydowałem się jednak na ceramikę. Jest ona twardsza i nie stwarza problemów na przykład przy osadzaniu okien. Owa twardość ma również znaczenie przy mocowaniu elementów wyposażenia w domu. Na ścianie z pustaka ceramicznego zdecydowanie łatwiej zawiesza się na przykład szafki kuchenne lub umywalkę w łazience. Owszem struktura tego materiału również wymaga stosowania dobranych do tego zamocowań, ale ceramika "wybacza" drobne błędy. Natomiast beton komórkowy, moim zdaniem, wymaga więcej zachodu i staranności.

Fot. archiwum prywatne

Ściany dwu- i trójwarstwowe

Zdjęcie powyżej: Fachowo postawione ściany z ceramiki wytrzymają pokolenia.

Ściany dwuwarstwowe

Warstwę nośną muruje się w zasadzie tak, jak ściany jednowarstwowe. Choć za odpowiednią termoizolacyjność ściany odpowiada nie tylko precyzja wykonania warstwy nośnej, lecz także ocieplenie, nie należy lekceważyć kwestii wykonawczych. Tylko odpowiednie murowanie pozwoli uzyskać odpowiednią izolacyjność cieplną przegrody. Szczególnej uwagi wymaga obróbka okna, by nie powstały w tym miejscu mostki termiczne, przez które ucieka ciepło. Oprócz tego w takich ścianach warstwę nośną powinno się stabilnie połączyć z ociepleniem przez odpowiednie kotwienie. Gdy przegroda murowana jest z pustaków tradycyjnych, kotwy należy umieścić w zaprawie podczas murowania. Natomiast w systemie z pustakami szlifowanymi kotwy mocujące montuje się, nawiercając ściany, lub stosuje kotwy płaskie.

Ściany trójwarstwowe

Ścianę nośną z ceramicznych pustaków poryzowanych stawia się tak, jak w przypadku ścian jedno- i dwuwarstwowych, ale wymaga ona szerszego fundamentu niż ściana dwuwarstwowa. Murowanie tej skomplikowanej ściany warto powierzyć wykwalifikowanej ekipie.

Doświadczenia właściciela: Jarosław B., okolice Bydgoszczy

Mój dom jest wielkim eksperymentem budowlanym. Niekoniecznie zaplanowanym, ale jednak eksperymentem. Powiem szczerze, że przez całą inwestycję "szarpię się" z niedoborami gotówki i "łatam" budowę jak mogę. Parter zbudowałem z bloczków gazobetonowych i na jakiś czas musiałem wstrzymać inwestycję. W międzyczasie udało mi się odkupić od pewnego inwestora dużą partię pustaków ceramicznych po bardzo atrakcyjnej cenie. Dlatego też piętro zbudowane jest z tego właśnie materiału. Zadecydowały tylko  wyłącznie kwestie finansowe. Za ceramikę "z drugiej ręki" zapłaciłem połowę tego, co musiałbym zapłacić w hurtowni. Czasami naprawdę warto szukać okazji. Mnie się udało! Żona śmieje się, że nasz dom będzie prawdziwym laboratorium budowlanym, w którym będziemy mieli okazję prześledzić i zweryfikować wszystkie opinie o obu materiałach. Na dole beton komórkowy, na piętrze ceramika. Zobaczymy, jak będą się sprawowały.

Fot. archiwum prywatne

Doświadczenia właściciela: Mariusz W., okolice Kielc

Przez długi czas zastanawiałem się, na jaki materiał postawić przy budowie domu. Wybierałem oczywiście spośród najbardziej popularnych, a więc pomiędzy betonem komórkowym a pustakami ceramicznymi. Pierwszy materiał kusił niską wagą elementów oraz doskonałą izolacyjnością termiczną. Ta ostatnia w przypadku ceramiki była nieco gorsza. Różnica nie jest moim zdaniem wielka, ale warto o niej wiedzieć. Wiadomo: im cieplejszy dom, tym koszty eksploatacji niższe.

Tym, co zaważyło na mojej ostatecznej decyzji, była akustyka! Przeczytałem o tym po raz pierwszy w internecie, a potem zacząłem drążyć temat. Bloczki gazobetonu słabiej zabezpieczają przed hałasem. Pustaki ceramiczne są pod tym względem o wiele lepsze. A ponieważ mój dom w linii prostej znajduje się piętnaście metrów od dosyć ruchliwej drogi, zdecydowałem się w końcu na pustaki ceramiczne. Niestety, nie jest to materiał tani. I szczerze mówiąc z tego powodu miałem moment zawahania. W skali całej inwestycji różnica kosztów była znacząca. Nie mówiąc już o czasie pracy ekipy. Z bloczków gazobetonowych buduje się po prostu szybciej. Mam jednak wrażenie, że summa summarum w mojej sytuacji pustaki ceramiczne były dobrym wyborem.

Fot. archiwum prywatne

Stropy typu Akerman

Zdjęcie powyżej: Strop Akermana łatwo dostosować do wymagań architektonicznych budynku, nawet jeśli jego rozpiętość jest niemodułowa i nieregularna.

Najstarszy strop gęstożebrowy, czyli Akerman, to dobra konstrukcja, szczególnie przydatna w domach o skomplikowanym rzucie. Jest bardzo wytrzymały i sztywny. Świadczy o tym chociażby to, że jest jeszcze wiele domów z takimi stropami, które w dobrym stanie przetrwały zniszczenia wojenne. Ma jednak konstrukcję inną niż popularne obecnie odmiany stropów gęstożebrowych. Nie ma w nim częściowo prefabrykowanych belek stropowych: jego żebra nośne tworzy się przez ułożenie zbrojenia wzdłuż rzędów pustaków ceramicznych Akermana, rozmieszczonych na pełnym lub ażurowym deskowaniu, a następnie zabetonowanie całej konstrukcji łącznie z płytą górną (nadbetonem).

Wysokość pustaków dobiera się do rozpiętości i przewidywanego obciążenia stropu: im większe obciążenie i rozpiętość, tym wyższe pustaki. Dzięki wykorzystaniu pustaków różnej wysokości można więc grubość stropu dostosować do jego rozpiętości, czego nie da się zrobić w najczęściej stosowanych obecnie stropach gęstożebrowych (bez względu na rozpiętość mają one tę samą grubość). Pozwala to obniżyć koszt wykonania stropu, a dodatkowo uzyskać wyższe o kilka centymetrów pomieszczenia.

W grubości stropu Akermana łatwo można ukryć belkę lub podciąg, co przydaje się zwłaszcza w domach o nieregularnym rzucie. Jeśli w takich domach zastosujemy strop z belkami prefabrykowanymi, to podciąg, na którym się opierają, musi wystawać kilka lub kilkanaście centymetrów poniżej spodu powierzchni stropu.

Pustaki układane w rzędach powinny przylegać do siebie tak szczelnie, by nie zostały wypełnione mieszanką betonową podczas jej układania. Niepotrzebnie zwiększyłoby to jej zużycie, a przez to - również ciężar stropu. Z tego samego powodu wszystkie skrajne pustaki powinny być zaślepione mieszanką betonową lub zaprawą cementowo-wapienną. Następnie układa się zbrojenie wieńców stropowych oraz żeber głównych, rozdzielczych, a także, jeżeli to konieczne, żeber pod ściany działowe.

Przed układaniem betonu pustaki należy polać wodą. Zapobiegnie to odciąganiu jej z betonu oraz oczyści pustaki z kurzu. Żebra betonuje się jednocześnie z warstwą nadbetonu. Zanim beton stwardnieje, łaty usuwa się i pozostałą po nich wolną przestrzeń wypełnia betonem.

Konstrukcja stropu typu Akerman

Rys. Wawrzyniec Święcicki

Wypełnieniem stropu Akermana są pustaki ceramiczne o szerokości 30 cm. Wytwarza się je w czterech wysokościach: 15, 18, 20 i 22 cm oraz dwóch długościach - 20 i 25 cm. Żebra powstają bezpośrednio na budowie - po zabetonowaniu zbrojenia ułożonego na strzemionach w kształcie litery V, które opiera się na górnej krawędzi pustaków. Poszerzone żebra żelbetowe wykonuje się przez rozsunięcie pustaków, ale tylko pod ciężkimi ścianami działowymi, np. z cegieł pełnych.

Jako rusztowania używa się stempli drewnianych, usztywnionych przybitymi na krzyż deskami. Do stempli mocuje się poziome belki, a na nich układa deski - jedna obok drugiej. Można również deski rozsunąć na kilka centymetrów, ale wtedy trzeba je rozmieścić tak, aby deska wypadała na styku dwóch rzędów pustaków. Coraz częściej stosuje się deskowanie powtarzalne, układane na belkach wspartych podporami montażowymi.

Stropy prefabrykowane

Ceramiczno-betonowe panele składają się z ceramicznych pustaków stropowych i żelbetowych żeber z nadbetonem oraz mają fabrycznie wbudowane haki montażowe. Układa się je dźwigiem. Opiera się je (podobnie jak prefabrykowane belki) na wyrównanych zaprawą i wypoziomowanych ścianach. Przyspiesza to znacznie budowę stropu. Przy prostych rozwiązaniach nie stosuje się stempli i nie układa dodatkowego zbrojenia między kolejnymi panelami. Szczeliny między nimi zalewa się mieszanką betonową klasy C16/20. W zależności od wymagań projektowych można je również łączyć z systemem stropowym producenta pustaków.

Panele te przygotowuje się na zamówienie, dopasowując je do konkretnego projektu. Możliwe jest też wyprodukowanie z paneli płyt balkonowych. W innych systemach ceramicznych stropów żelbetowych takie płyty najczęściej wykonuje się jako monolityczne konstrukcje betonowe.

Z nowoczesnymi pustakami stropowymi

Pustaki z ceramiki poryzowanej mają podstawę pozwalającą na "zawieszenie" ich na prefabrykowanych belkach. Mimo dużych rozmiarów są stosunkowo lekkie (ważą do 20 kg). Pustaki nie są elementem nośnym, a jedynie wypełniającym i dlatego nie wolno ich obciążać przed zabetonowaniem. We wszystkich typach stropów ceramicznych przed betonowaniem stropu trzeba zasłonić komory skrajnych pustaków. Dekluje się je zwykle zaprawą.

Częścią nośną ceramicznych stropów gęstożebrowych są ceramiczno-żelbetowe belki, tworzące główne żebra stropu. Ich końce opiera się na ścianach konstrukcyjnych, słupach lub podciągach. Głębokość oparcia belek nośnych wynosi zwykle ponad 10 cm. Żebra muszą być zabetonowane w wieńcu. Nowoczesne prefabrykowane belki rozstawia się co kilkadziesiąt centymetrów.

Ceramiczna kształtka powoduje, że strop po wypełnieniu pustakami ma całą powierzchnię od spodu zrobioną z materiału o takiej samej strukturze. Dzięki temu tynk uzyskuje jednakową przyczepność. Na czas układania stropu ustawia się pod nimi tylko podpory montażowe i nie trzeba robić na całości deskowania.

Stropy gęstożebrowe o rozpiętości większej niż 4 m trzeba wzmacniać żebrami rozdzielczymi ustawionymi prostopadle do żeber głównych. Usztywniają one strop i przeciwdziałają zjawisku zwanemu klawiszowaniem. Powstaje ono podczas uginania się jednego obciążanego pola i niezależnej pracy każdego z żeber głównych, co może być przyczyną powstawania rys na suficie. Poprzeczne wzmocnienia stosuje się też w miejscach, nad którymi mają się znaleźć murowane (ciężkie) ściany działowe lub inne elementy obciążające strop. Końce prętów zbrojeniowych żeber rozdzielczych muszą być zakotwione w wieńcu. Żebra te są niższe niż żebra główne. Betonuje się je przez całą długość pomieszczenia w szczelinie powstałej między rozsuniętymi pustakami. Zbrojenie oraz betonowanie żeber rozdzielczych jest wykonywane w całości na budowie, dlatego trzeba budować pod nimi deskowanie.

Układanie stropu ceramicznego

Na zdjęciach od góry:

1. Prace rozpoczyna się od nałożenia na górną powierzchnię ścian gęstej zaprawy cementowej o grubości minimum 2 cm.
2. Stropowe belki nośne układa się na murze na głębokość na przykład 12,5 cm i podpiera prostopadle stemplami.
3. Drążenia czołowych powierzchni pustaków skrajnych (układanych jako pierwsze) zamyka się zaprawą.
4. Aby zapewnić odpowiednią izolacyjność termiczną ścian jednowarstwowych, trzeba ocieplić wieniec.
5. Mieszankę betonową rozprowadza się równomiernie po powierzchni stropu, nie dopuszczając do jej miejscowego gromadzenia.

Fot. WIENERBERGER

Fot. WIENERBERGER

Fot. WIENERBERGER

Fot. WIENERBERGER

Producenci i dystrybutorzy

Materiały ceramiczne na ściany i stropy oraz ocieplenie oferują m.in.: ISOVER | www.isover.pl | tel. 800 163 121; LEIER | www.leier.pl | tel. 84 68 51 960 ?RÖBEN | www.roben.pl | tel. 71 39 78 100 ?ROCKWOOL | www.rockwool.pl | tel. 68 385 02 50; TERMO ORGANIKA | www.termoorganika.pl | tel. 12 427 07 40; WIENERBERGER | www.wienerberger.pl | tel. 22 514 20 20; ZCB OWCZARY | www.owczary.pl | tel. 44 756 10 74