Kupujemy styropian
Nieocieplony dach, ściany czy piwnica powodują nadmierną utratę ciepła, którą można wyeliminować. Warto przy tym pamiętać, że płyty styropianowe stanowią nieznaczną część kosztów budowy, oraz wybierać świadomie, aby poniesione wydatki przyniosły maksymalne oszczędności w ogrzewaniu domu. Najczęściej jest cały biały. Bywa także pomarańczowy lub biały w kropki, a nawet srebrnoszary. Kolor styropianu nie jest jednak najważniejszy. Przy wyborze kierujmy się przeznaczeniem i podstawowymi parametrami technicznymi.
Styropian stosuje się już ponad 70 lat i mimo postępu technologicznego, jaki dokonał się przez ten czas w budownictwie, pozostaje on najpopularniejszym materiałem ociepleniowym.
Nic w tym dziwnego - jest ciepły, lekki, wytrzymały, nie wchłania wody, a w kontakcie z nią nie gnije i nie odkształca się. W mokrym środowisku jego właściwości termoizolacyjne nie ulegają zmianie. Dlatego kupujemy go do izolowania ścian zewnętrznych, fundamentów, podłóg na gruncie, stropów i dachów.
Wokół styropianu narosło wiele mitów. Do najbardziej znanych należy opinia o jego "znikaniu". Przyczyną tego jest to, że styropian nie jest odporny na działanie rozpuszczalników organicznych (na przykład acetonu, benzenu). Jego ułożenie w sąsiedztwie materiałów zawierających takie substancje, powoduje niszczenie struktury styropianu. Dziś nie musimy się tego obawiać - produkty zawierające w swoim składzie rozpuszczalniki organiczne coraz rzadziej spotyka się na naszych budowach.
Ponad pół wieku stosowania styropianu jest wystarczającym dowodem na jego trwałość i skuteczność. Jednak decyzja o odpowiednim wyborze powinna być dobrze przemyślana.
Ważne przy wyborze styropianu
Parametrem, na który trzeba zwrócić uwagę jest deklarowana przez producenta lambda (λd), czyli współczynnik przewodzenia ciepła, który zależy od gęstości styropianu. Im jest ona wyższa, tym więcej korzyści uzyskamy z ocieplenia. Im wyższa gęstość styropianu bowiem, tym niższa, czyli lepszy współczynnik λ. Im niższy współczynnik, tym lepszy styropian, a to dzięki możliwości zastosowania cieńszej warstwy materiału. Dlatego nie warto wybierać styropianu o gęstości niższej niż 11 kg/m3. Poniżej tej wartości płyty styropianowe nie spełniają wymaganych parametrów wytrzymałościowych, takich jak wytrzymałość na rozrywanie TR i wytrzymałość na zginanie BS, które są istotne podczas ocieplania ścian budynku. Im słabsze parametry wytrzymałościowe, tym większe ryzyko braku wytrzymałości elewacji i konieczność jej naprawy czy wymiany.
Parametry styropianu z etykiety
Od właściwości styropianu zależy trwałość izolacji cieplnej i oszczędność energii potrzebnej do ogrzania domu. A ponieważ z pozoru identycznie wyglądające rodzaje styropianu w rzeczywistości mogą się od siebie różnić, wybierając go, warto obejrzeć etykietę i odczytać z niej najważniejsze informacje.
Izolacyjność termiczna. Ten najważniejszy parametr każdego materiału izolacyjnego jest oznaczany współczynnikiem przewodzenia ciepła x. Jego wartość dla styropianu wynosi od 0,031 do 0,044 W/ (mK). Im jest on niższy, tym styropian lepiej chroni przed ucieczką ciepła. Jeśli więc wybierzemy produkt o lepszym, czyli niższym współczynniku x, będziemy mogli wykonać cieńszą warstwę izolacji lub lepiej ocieplić dom.
Opór cieplny (R). Im większa jest jego wartość, tym skuteczniejsze ocieplenie. Będzie tak z pewnością, jeśli wybierzemy styropian o mniejszym współczynniku x. Pytanie tylko, ile za to zapłacimy. Być może taniej będzie ułożyć grubszą warstwę styropianu o gorszym współczynniku x.
Wytrzymałość mechaniczna. Decyduje o przeznaczeniu styropianu. Jest oznaczana literami TR lub CS. Im jej wartości są większe, tym lepiej. Wytrzymałość na rozrywanie (TR) jest ważna dla ścian zewnętrznych, natomiast wytrzymałość na ściskanie (CS) - dla fundamentów, podłóg na gruncie, stropów, i płaskich dachów.
Grubość. Kupując styropian, nie zmniejszajmy jego grubości podanej w projekcie. Nie zaoszczędzimy na tym wiele, a narażamy się na większe straty ciepła. Jeśli jest problem z zakupem potrzebnego styropianu, wybierzmy ten o większej grubości.
Gęstość styropianu
Jest ona dość mała - wynosi 9-40 kg/m3. Typowa płyta styropianu o wymiarach 50 × 100 cm i grubości 15 cm waży zaledwie 1-3 kg. Tak lekkie ocieplenie w niewielkim stopniu obciąża stropy i ściany, a jego montaż nie stanowi większego problemu.
Choć niektórzy producenci uważają, że gęstość jest ważnym parametrem, to żaden z nich go nie deklaruje. Łatwo jest zatem wprowadzić klienta w błąd mówiąc, że im większą styropian ma gęstość, tym lepiej. Tymczasem lekki styropian może być także ciepły i wytrzymały.
Oznaczenia na opakowaniu
Na paczce styropianu znajdziemy informację o przeznaczeniu płyt, np. szczelina, fasada, dach/podłoga, dach/podłoga/parking lub podłoga/parking. Znajdziemy też wymiary płyt znajdujących się w paczce, w tym ich grubość. Najcieńsze mogą mieć 1 cm, najgrubsze 30 cm. Powinna być też zamieszczona informacja o kształcie ich krawędzi, tzn. czy są proste czy fazowane. Producenci podają również wartość współczynnika przewodzenia ciepła lambda λ. Na paczkach czasem możemy też odnaleźć oznaczenie EPS i towarzyszące im cyfry. To dawny sposób klasyfikowania styropianów ze względu na twardość, dziś już nieobowiązujący, chociaż niekiedy stosowany.
Przykładowo stare EPS 50-042 to obecne oznaczenie „szczelina”, EPS 70-040 i EPS 80-036 – fasada
EPS 100-038 – dach/podłoga, EPS 200-036 – dach/podłoga/parking, EPS 250-036 – podłoga/parking. Ponadto oznaczenie EPST oznacza styropian elastyczny, EPSP – styropian o podwyższonej odporności na wodę.
Poza tym na paczce podane są: rok produkcji (dwie ostatnie cyfry), zmiana, na której wyprodukowano styropian, oraz miejsce jego wyprodukowania, liczba płyt w paczce, klasa reakcji na ogień (minimum E) oraz deklarowany opór cieplny Rd.
Karta produktu
Karta techniczna jest szczegółowym opisem produktu sporządzonym przez jego producenta. Znajdziemy w niej wiele istotnych informacji na temat konkretnego styropianu, więcej niż odczytamy z kodu produktu lub informacji na opakowaniu. Na przykład, jaka jest izolacyjność akustyczna styropianu, klasa palności i zdolność wydzielania dymu czy nasiąkliwość. Karta zdradzi nam też wytrzymałość styropianu na naprężenia ściskające. Kiedyś można ją było rozszyfrować na podstawie jego oznaczenia. Przykładowo, dla styropianu EPS 250-036 wynosiła ona 250 kPa. Wysoka wytrzymałość na ściskanie pośrednio świadczy też o wysokiej gęstości produktu.
Inny liczący się parametr, zwłaszcza gdy styropianowa izolacja może być narażona na duże zmiany temperatury i naprężenia występujące w podłożu, to wytrzymałość na rozciąganie i rozerwanie (TR). Przykładowo, do ocieplania ścian zewnętrznych używamy styropianu o TR na poziomie 80-100 kPa. Im wartość ta jest wyższa, tym oczywiście lepiej.
Zwróćmy także uwagę, czy producent ujawnił procentową odkształcalność termiczną płyt. Od tego parametru zależy bowiem, czy trzeba szczególnie chronić je przed słońcem na budowie i na miejscu składowania. Pod tym względem specjalnej troski wymaga styropian szary, gdyż jego odkształcalność jest stosunkowo duża - wynosi 1-2% przy temperaturze około 70oC.
Podobne dane jak w karcie technicznej produktu możemy znaleźć też w dokumencie o nazwie: deklaracja właściwości użytkowych. A co jeśli w obu dokumentach brak ważnych dla kupującego informacji? Można oczywiście przyjąć, że producent zapomniał je zamieścić, ale nie da się wykluczyć, że celowo zataja pewne niewygodne fakty, a to niestety rzuca podejrzenie na jakość jego wyrobów.
Kolor izolacji termicznej
Jeszcze dziesięć lat temu na polskim rynku królował tylko zwykły, biały styropian, który - potocznie mówiąc - dzielił się na "miękki" i "twardy". Od kilku lat są dostępne produkty nie tylko w czystym białym kolorze, ale również - dzięki specjalnym dodatkom - w czarne kropki, srebrnoszare i pomarańczowe w kropki. Jest to nie tylko zabieg marketingowy, ułatwiający rozpoznanie producenta, ale również często oznacza ulepszone właściwości.
Szary i biały styropian
Kolor styropianu zależy przede wszystkim od barwy materiału użytego do jego wytworzenia i wiąże się z jego izolacyjnością. Białe, tradycyjne płyty produkuje się ze zwykłego polistyrenu, natomiast szare – z polistyrenu z dodatkiem grafitu, który poprawia ich właściwości izolacyjne i nadaje kolor. Wśród szarych płyt znajdziemy też hybrydowe, których zewnętrzna powierzchnia ma białą powłokę refleksyjną. Warstwa ta odbija promieniowanie słoneczne i chroni ciemną izolację przed nadmiernym absorbowaniem energii cieplnej (wpływając na obniżenie temperatury na powierzchni płyty) oraz ogranicza procesy starzeniowe.
Kolor styropianu nie ma znaczenia, jeśli chodzi o zastosowanie. Przede wszystkim należy sugerować się parametrami styropianu podanymi przez producenta i wybrać materiał odpowiedni do miejsca zamontowania.
Szara płyta styropianowa ma lepszą wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ niż standardowy biały materiał. Zestawiając ten parametr z grubością płyty, otrzymuje się opór cieplny warstwy izolacji (opór cieplny R to proporcja grubości warstwy materiału do jego współczynnika przewodzenia ciepła λ, im wyższa jego wartość, tym lepsza izolacyjność). Stąd porównując szarą płytę styropianową o λd ≤ 0,030 W/(mK) z białą płytą o λd ≤ 0,040 W/(mK) o tych samych grubościach, tą „cieplejszą”, będzie płyta szara. Różnica w izolacyjności termicznej obu rodzajów płyt może wynosić ponad 30%.
Srebrnoszary. Styropian z dodatkiem grafitu, który pochłania promieniowanie cieplne; dzięki temu płyty mają lepszy współczynnik przewodzenia ciepła - nawet do 0,031 W/(mK).
Biały w kropki. Czarne, grafitowe kropki to zastrzeżony znak firmowy jednego z producentów styropianu. Stosuje się go jako wyróżnik materiału.
Pomarańczowy w kropki. Wzbogacany jest między innymi w pigmentowy filtr ochronny. Ten styropian jest bardziej odporny na działanie promieniowania UV niż biały.
Styropian dostosowany do przeznaczenia
Zależnie od miejsca zastosowania, styropian powinien mieć nieco inne właściwości. Dlatego przy zakupie zwróćmy uwagę na przeznaczenie styropianu, podane na etykiecie. Przykładowo - napis "fasada" oznacza, że ten rodzaj styropianu poleca się do ocieplania ścian zewnętrznych.
Fundamenty, piwnice, podłoga na gruncie. Styropian polecany do izolacji tych miejsc jest oznaczony jako "fundament" lub "parking". Tylko taki ma dodatek związków hydrofobowych, które poprawiają jego właściwości izolacyjne i zwiększają odporność na działanie wody. Jest też bardzo wytrzymały; może mieć więc bezpośredni kontakt z gruntem i nie wymaga dodatkowych zabezpieczeń. Ten rodzaj styropianu można również stosować w innych miejscach, gdzie izolacja narażona jest na bezpośredni kontakt z wodą, na przykład dach płaski.
Ściany zewnętrzne. Styropian "fasada" najczęściej stosowany jest do izolacji domów metodą ETICS (dawniej BSO i lekka mokra). Przy jego wyborze oprócz współczynnika x należy uwzględnić również wytrzymałość na rozrywanie (TR).
Do ocieplania ścian zewnętrznych warto zastosować styropian pomarańczowy w kropki. Zawarte w nim filtry UV sprawiają, że płyty nie lśnią tak, jak te z białego styropianu. W słoneczne dni światło odbite od styropianu nie przeszkadza podczas ocieplania ścian domu.
Podłogi pływające i stropy. Do izolacji stropów używany jest styropian z napisem "podłoga". Tu istotna jest jego wytrzymałość na ściskanie (CS). Ten rodzaj styropianu może być fabrycznie wykończony płytami wiórowymi; takie podłoże jest wtedy gotowe na przykład pod parkiet lub płytki ceramiczne.
Specjalna odmiana przeznaczona do podłóg pływających ma wysoką elastyczność. Dzięki niej materiał dobrze tłumi dźwięki uderzeniowe, na przykład spowodowane chodzeniem.
Dachy płaskie. Rodzaj styropianu stosowany do ocieplenia stropodachów jest oznaczony jako "dach". Tu, podobnie jak dla podłóg i stropów, ważny jest nie tylko współczynnik izolacyjności cieplnej, ale również wytrzymałość na ściskanie.
Oprócz zwykłego styropianu polecanego na dach, w sprzedaży znajduje się również specjalny - pokryty fabrycznie jedno- lub obustronnie papą, folią aluminiową albo powłoką bitumiczną.
Dachy strome. Odmianę styropianu do termoizolacji dachów skośnych oznacza się jako "poddasze". Płyty te są specjalnie ponacinane, aby można je było ułożyć pomiędzy krokwiami. Podłużne nacięcia powodują, że taki styropian "rozpręża się" pomiędzy krokwiami. Decydując się na taką izolację, trzeba pamiętać, aby zamówić płyty o szerokości o 3% większej niż wynosi odległość między krokwiami.
Kształt płyt styropianowych
Najpopularniejszą formą styropianu są gładkie płyty. Ich standardowe wymiary to 50 × 100 cm; grubość może wynosić od 1 cm do 50 cm. Na specjalne zamówienie producenci są w stanie wykonać płyty o innych wymiarach i grubościach. Najczęściej płyty styropianu mają krawędzie płaskie, ale istnieją też frezowane, które łączy się na zakład lub pióro-wpust. Zapobiegają one powstawaniu mostków termicznych na stykach układanych płyt.
Producenci dostarczają na rynek również płyty ryflowane, których powierzchnia ma pionowe rowki do odprowadzania pary wodnej i wilgoci. Na rynku można również spotkać płyty o powierzchni przypominającej wafel. Faktura powierzchni tego rodzaju płyt zwiększa ich przyczepność.
Styropian łatwo daje się ciąć na cienkie "plastry" i formować. Nie zawsze jednak na budowie uzyskamy powtarzalność kształtów. Renomowani producenci, dzięki skomputeryzowanym urządzeniom do wycinania (konturówkom), mogą dowolnie przycinać styropian. Najczęściej wykonywanymi w ten sposób elementami są kliny dachowe i ozdobne profile elewacyjne. Wystarczy przedstawić odpowiednie rysunki, a producent dostarczy na budowę gotowe elementy z instrukcją ich montażu.
Styropian pod kontrolą
Dostępne na rynku produkty ze styropianu nie zawsze są dobrej jakości. Sami nie do końca możemy sprawdzić, czy wybrany przez nas styropian rzeczywiście odpowiada opisowi na opakowaniu. Kierując się tylko ceną, często kupujemy kota w worku, ponieważ według niezależnych badań część wyrobów niektórych producentów nie spełnia deklarowanych właściwości. Tym większego znaczenia nabiera renoma marki styropianu oraz otrzymane przez producenta rekomendacje, atesty i certyfikaty niezależnych instytutów badawczych. W Polsce takie potwierdzenia jakości wydawane są przez Instytut Techniki Budowlanej (ITB). Specjalne znaczenie mają rekomendacje, gdyż oznaczone nimi wyroby są poddawane cyklicznej, niezależnej kontroli wyrobów, zakupionych przez instytut wprost na rynku.
Generalnie nie warto kupować styropianu nieznanych producentów. Brak spoistości, wypadanie perełek, zbyt mała elastyczność i twardość mogą utrudnić lub wręcz uniemożliwić wykonanie izolacji ze styropianu. Lepiej więc zapłacić nieco więcej za materiał od renomowanego producenta. Tylko taki może zapewnić nam wysoką jakość produkowanego styropianu.
- Więcej o:
