Komin - zły ciąg w kominie. Czym jest spowodowany i jak mu zapobiec?

Ciąg kominowy to podciśnienie, które sprawia, że spaliny powstające w kotle lub kominku usuwane są przez komin na zewnątrz domu. Kiedy jest za mały, spaliny nie są skutecznie wyprowadzane na zewnątrz domu. Dym cofa się wtedy do pomieszczenia, trudno jest rozpalić ogień, a paliwo nie spala się całkowicie. Niewłaściwe spalanie może być też przyczyną powstania niebezpiecznego dla zdrowia i życia tlenku węgla. Za mocny ciąg jest z kolei przyczyną zbyt szybkiego spalania się paliwa, w wyniku czego kominek lub kocioł nie wykorzystują w pełni swojej mocy.

Naturalny ciąg jest wynikiem różnicy gęstości spalin w kominie i powietrza na zewnątrz budynku. Gorące spaliny są lżejsze od powietrza i unoszą się do góry. Im wyższa jest ich temperatura, tym szybciej kierują się do góry i większy jest ciąg. Jednak z powodu zmieniającej się temperatury otoczenia wielkość naturalnego ciągu różnicuje się - zimą jest najsilniejszy, latem najsłabszy. Wpływ na niego ma także wiatr, który go poprawia lub osłabia.

Producenci kotłów podają wartość ciągu kominowego (podciśnienia), jaka powinna być zapewniona, aby urządzenia grzewcze pracowały z pełną efektywnością. Wynosi on 10-25 Pa. Jeśli chodzi o kominki, ich producenci w instrukcji montażu podają, przy jakim podciśnieniu urządzenie pracuje najlepiej. Minimalna wartość ciągu wynosi 10 Pa. Wartość ciągu można co prawda ustalić samemu, sprawdzając deprymometrem prędkość wypływającego powietrza - jednak to, czy jest właściwy, najlepiej oceni kominiarz lub specjalista instalujący kocioł lub kominek.

Wiatr najczęściej poprawia ciąg, zwłaszcza boczny. Jednak gdy jest opadający, często powoduje cofnięcie się spalin do domu.

Sprawna i bezpieczna praca komina zależy od wielu czynników. Zakłócenia ciągu mogą być spowodowane:

• za małym przekrojem poprzecznym - im węższy jest komin, tym mniejszy może być w nim ciąg.
  
  Kominy murowane powinny mieć wymiar 14×14 cm lub średnicę 15 cm, gdy przekrój otworu paleniska jest mniejszy niż 25 cm; i odpowiednio - 14×27 cm lub średnicę 18 cm, gdy przekrój jest większy niż 25 cm. Dla większych przewodów trzeba zachować stosunek boków 3:2.
  
  Problem zbyt wąskiego komina pojawia się często wówczas, kiedy kominek podłączamy do przewodu kominowego, który nie jest przeznaczony do odprowadzania spalin (ma też wtedy zazwyczaj małe przekroje). Warto wiedzieć, że standardowe przekroje kominów (14×14 cm lub 14×27 cm) często uniemożliwiają palenie w kominku o dużej mocy;
  
  
• złym stanem technicznym komina - im bardziej nierówna jest powierzchnia wewnątrz niego (nierówno ułożone cegły lub krzywizny), tym większe ryzyko osłabienia ciągu kominowego. Dodatkowo osadzanie się sadzy, powodując przewężenia, utrudnia przedostawanie się spalin, a bywa także częstą przyczyną powstania wybuchu lub pożaru w kominie;
  
  
• wiatrem - kiedy jest opadający, dochodzi do jego zawirowań w okolicach komina, co prowadzi do powstawania stref nadciśnienia. Utrudnia to prawidłowe funkcjonowanie komina i powstaje wtedy ciąg wsteczny, który może być przyczyną cofania się spalin do budynku.
  
  Wiatr jest jednak często sprzymierzeńcem ciągu - choćby boczny, który opływa komin. Powoduje on powstanie podciśnienia w przewodzie kominowym, zwiększając tym samym ciąg.
  
  Jeszcze lepszy efekt można uzyskać, jeśli na kominie zamontowana jest nasada kominowa;
  
  
• temperaturą komina - jeśli ciąg poprawia się po pierwszych kilkunastu minutach palenia, oznacza to, że jego zakłócenia spowodowane były zbyt niską temperaturą komina. Komin, który jest wybudowany na zewnątrz domu, powinien być ocieplony;
  
  
• za niskim kominem - ma to miejsce najczęściej w domach parterowych, gdzie kominy bywają za krótkie.
  
  

Minimalna wysokość komina w domu jednorodzinnym gwarantująca skuteczne odprowadzanie spalin powinna wynosić ok. 5 m.

Ważne jest również wyprowadzenie wylotu komina na odpowiednią wysokość ponad połać dachu.

Jeśli przyczyną braku ciągu jest zły stan techniczny komina (np. zabrudzenia zwężające jego przekrój), wówczas zwykle pomaga wizyta kominiarza. Gdy komin jest za niski, często konieczne jest jego przedłużenie. Polega to na wydłużeniu wkładu kominowego tak, aby jego zakończenie (nasada, daszek) znajdowało się ponad przeszkodą (kalenicą dachu, dachem sąsiedniego domu), która ogranicza lub powoduje wsteczny ciąg. Przedłużenie poprawia warunki sprzyjające powstawaniu naturalnego ciągu kominowego. Wtedy lepiej też będzie działać nasada kominowa zainstalowana na jego szczycie - jej ekspozycja na wiatr będzie znacznie większa.

Przedłużenia kominów muszą być izolowane termicznie, bo dłuższe, ale wychłodzone, zamiast wzmocnić, powodują osłabienie ciągu.

Jednak, kiedy przyczyną są niesprzyjające wiatry czy niewłaściwe usytuowanie komina względem dachu, warto zastosować urządzenia wspomagające ciąg.

• Nasady kominowe. Osłaniają przewód kominowy przed zawirowaniami wiatru i jednocześnie wykorzystują jego siłę do wytworzenia podciśnienia, poprawiając tym samym ciąg w kominie.
  
  Na zakończeniach przewodów kominowych odprowadzających dym z kominków najczęściej montuje się nasady samonastawne . Ustawiają się one w kierunku wiejącego wiatru, osłaniając swoją czaszą wylot przewodu kominowego i wytwarzając podciśnienie, którego wartość jest wprost proporcjonalna do siły wiejącego wiatru. Nie nadają się do tego nasady obrotowe , w których sadza mogłaby się osadzić między ustawionymi blisko łopatkami. Lepiej natomiast sprawdzą się one w kominach wentylacyjnych.
  
  Wszystkie montowane na kominach spalinowych nasady powinny być wykonane z wysokogatunkowej stali kwasoodpornej. Te ze stali ocynkowanej nie wytrzymają na kominie dłużej niż jeden sezon grzewczy. Najczęściej przepalają się lub rdzewieją, co blokuje spalanie lub wylot dymu, zamiast wspomagać ciąg.
  
  

  Nasada kominowa dość dobrze usprawnia ciąg w kominie. Nie zawsze jednak rozwiązuje wszystkie problemy z nim związane. Nie działa bowiem przy bezwietrznej pogodzie.

• Mechaniczne wyciągi kominowe. Zapewniają właściwy ciąg w kominie, niezależnie od wymiarów i wysokości komina, usytuowania budynku, wahań temperatury oraz rodzaju opału. Niektóre z nich, dzięki specyficznej budowie, nie ograniczają też swobodnego wypływu spalin z przewodu kominowego. Wyciąg montuje się na zakończeniu komina, a spaliny są zasysane przez otwór w podstawie wentylatora i poprzez obracający się wirnik wyrzucane na zewnątrz.
  
  Ich pracą sterować można ręcznie, elektronicznie lub bezprzewodowo. Regulacja ręczna polega na zmianie położenia pokrętła na panelu sterownika, co powoduje zmianę obrotów wentylatora. Podczas rozpalania wentylator powinien pracować z maksymalną wydajnością. Później - do utrzymania właściwego ciągu - obroty trzeba obniżyć, aby jego wydajność spadła do około 30%. Sterownik elektroniczny reguluje ciąg automatycznie. Czujnik temperatury umieszczony w kominie wyłącza wyciąg, gdy ogień wygaśnie. A jeśli po rozpaleniu kominka użytkownik zapomni go włączyć, czujnik zadziała automatycznie, gdy temperatura w kominie przekroczy 40°C.
  
  
• Usprawnienie wentylacji nawiewnej. Źle działająca wentylacja może być przyczyną wadliwej pracy kominka lub kotła. To, czy rzeczywiście brak jest odpowiedniej do spalania ilości tlenu, można sprawdzić, otwierając okna w momencie rozpalania ognia. Jeśli proces ten będzie przebiegał sprawnie, przyczyna leży w braku właściwej wentylacji nawiewnej. W takiej sytuacji skutecznym rozwiązaniem będzie zainstalowanie nawiewnika nad lub pod oknem (ewentualnie w oknie) albo wykonanie nawiewu powietrza bezpośrednio w okolicy kominka (co byłoby rozwiązaniem optymalnym).
  
  Skutkiem nadmiernego ciągu jest szybkie, mało efektowne i mało dokładne spalanie paliwa.\

Słaby ciąg to najczęstszy problem dotyczący komina, ale nie jedyny. Może się zdarzyć, że ciąg jest zbyt silny.

Ma to miejsce najczęściej wtedy, kiedy komin jest za wysoki, lub jego przekrój jest zbyt duży w stosunku do wielkości paleniska.

Inną przyczyną mogą być zużyte uszczelki we wkładzie lub w kasecie kominkowej. Powietrze do spalania jest wtedy zasysane przez te nieszczelności, co prowadzi do szybkiego spalania się drewna.

Ograniczyć ciąg lub ustabilizować jest jednak znacznie łatwiej niż go poprawić. Wkłady kominkowe czy kotły na paliwa stałe wyposażone są w element regulujący - szyber, za pomocą którego reguluje się wielkość przekroju przewodu spalinowego w miejscu wylotu spalin z wkładu kominkowego. Jeśli wkład nie ma zamontowanego szybra, można go dokupić i zamontować samemu.

• Regulator ciągu (moderator ciągu). Montuje się go wtedy, gdy ciąg jest za duży. Ruchoma klapka regulatora, do której przymocowany jest obciążnik, otwiera się pod wpływem ciśnienia w przewodzie kominowym i tym ogranicza dopływ powietrza. Pracą regulatora steruje się przez ustalenie wartości podciśnienia na specjalnym pokrętle, dla której klapka reguluje ilość dopływającego powietrza.
• Regulator montowany jest na kominie spalinowym, najczęściej na czopuchu lub nad wyczystką, poniżej wlotu spalin z kominka, w miejscu, do którego jest łatwy dostęp - choćby na potrzeby regulacji ciągu.
• Wentylatory kominowe. Ich montaż jest najskuteczniejszym sposobem na poprawę ciągu kominowego. Są to zestawy wentylatora kominowego wraz z regulatorem ciągu i czujnikiem podciśnienia. Gdy jest on zbyt duży - regulator go zmniejsza, a gdy za mały - wentylator go wspomaga.