Podłogi z drewna egzotycznego

Decydując się na położenie podłogi drewnianej, możemy wybierać między znanymi, krajowymi gatunkami drewna, albo egzotykami, w dużym liczbie sprowadzanymi do Polski. Rodzime gatunki drewna, dobrze znane od lat, raczej nie mają przed nami tajemnic - niestety, ich naturalne zabarwienie i rysunek są dość monotonne. Gatunki egzotyczne mają pod tym względem o wiele więcej do zaoferowania; niestety, czasem sprawiają jednak przykre niespodzianki.

Z krajowych rodzajów drewna, na podłogi tradycyjnie stosowne są sosna i modrzew oraz twarde drewno liściaste: dąb, jesion, buk i brzoza. Lista dostępnych egzotyków jest zdecydowanie dłuższa i obejmuje ponad 50 ich rodzajów. Część z nich to materiały już wypróbowane, o potwierdzonej przydatności w naszej strefie klimatycznej (jak mahoń, teak, merbau, iroko, doussie), inne to nowości o tajemniczo brzmiących nazwach i nie do końca poznanych właściwościach (jak curupay, tarara amarillo, nandu wood, fromosan koa).

Czym się różni drewno krajowe od egzotycznego

Drewno egzotyczne pod pewnymi względami bardzo różni się od krajowego.

Brak słoi. Ze względu na odmienne warunki, w jakich wzrastają drzewa lasów tropikalnych (nieprzerwana wegetacja, trwająca przez cały rok), ich drewno zwykle nie ma zauważalnych przyrostów rocznych (słoi), tak charakterystycznych dla krajowego drewna sosny czy dębu.

Naturalna impregnacja. Drewno z tropików zwykle zawiera więcej substancji niestrukturalnych (garbników, barwników, tłuczków, olejków, gumożywic itd.), które stanowią naturalny impregnat. Drewno jest nimi silnie przesycane, jeszcze w pniu drzewa, przez samą roślinę. Dzięki temu ma ono wysoką naturalną trwałość, wynikającą z podwyższonej odporności na czynniki biotyczne (jest albo niejadalne, albo trudno przyswajalne dla owadów i grzybów).

Intensywny kolor. Przesycenie drewna wymienionymi wyżej związkami niestrukturalnymi, niejako przy okazji, skutkuje również powstaniem intensywnego zabarwienia - co jest szczególnym atutem drewna egzotycznego.

Odchylone włókna. Kolejną cechą odróżniającą drewno egzotyczne od krajowego, jest specyficzny układ włókien: falisty, pasiasty albo gniazdowy. Takie odchylone włókna utrudniają wprawdzie obróbkę i nieco obniżają wytrzymałość na obciążenia mechaniczne, ale za to niezwykle uatrakcyjniają wygląd drewna. Z różną intensywnością odbijają one światło, przez co na powierzchni podłogi powstają na przemian wyraźnie jaśniejsze i ciemniejsze obszary. Wraz z przemieszczaniem się obserwatora, intensywność obijania światła od podłogi dynamicznie się zmienia, co daje wrażenie żywej, migoczącej powierzchni.

Taki ozdobny układ włókien najlepiej widoczny jest na przekrojach promieniowych drewna i jest typowy między innymi dla mahonii (acajou, sapeli), makore, iroko, tatażuby, owangkol i kompasu. Często odchylone włókna pojawiają się również w fioletowym drewnie amarantu, pomarańczowym drewnie badi czy cytrynowożółtym drewnie amarello.

Gęstość i stabilność wymiarowa

Najważniejsze parametry drewna przeznaczonego na podłogi to gęstość i stabilność wymiarowa. Drewno musi być odpowiednio twarde, aby nie powstawały w nim wgniecenia i nie następowało przyspieszone ścieranie (to ostatnie dotyczy podłóg, które nie są wykańczane lakierem). Musi też być odporne na zmienne warunki wilgotnościowe.

Stabilność wymiarowa. To podatność drewna na kurczenie się i rozszerzanie pod wpływem zmian wilgotności. Zwykle im bardziej gęste jest drewno, tym gorszą ma stabilność wymiarową, czyli intensywniej pracuje przy zmianie wilgotności. A w naszym "zimowo-letnim" klimacie, w domach i mieszkaniach regularnie do tego dochodzi. W pomieszczeniach z centralnym ogrzewaniem powietrze jest przesuszone, co jest szczególnie dokuczliwe podczas zimowych, mroźnych dni.

W takich warunkach drewno intensywnie wysycha z typowej dla lata wilgotności 12% do nawet 6%, a tym samym kurczy się i odkształca. Skutkiem tego jest wyraźne poszerzenie szczelin między elementami podłogowymi i ich łódkowanie (wygięcie poprzeczne), szczególnie wtedy, gdy elementy te są szerokie, a na ich powierzchni licowej dominuje przekrój styczny.

Podatność na skurcz i paczenie mogą być wydatnie zmniejszone przez substancje o charakterze hydrofobowym, naturalnie występujące w niektórych gatunkach egzotycznych. Do takich superstabilnych gatunków należy między innymi teak, doussie i iroko. Chłoną one mniej wilgoci z otoczenia i przyjmują wyraźnie niższe wilgotności w porównaniu do krajowego drewna dębu i sosny, znajdujących się w tym samym pomieszczeniu.

Należy o tym pamiętać, bowiem przed ułożeniem podłogi niezbędna jest kontrola wilgotności powietrza, podłoża oraz drewna, a następnie ocena, czy jest ona właściwa. Dobrym zwyczajem jest sezonowanie przez okres dwóch tygodni zakupionych elementów podłogowych w pomieszczeniu, w którym mają być ułożone. Właściwa wilgotność krajowego drewna dębowego przed jego ułożeniem powinna wynosić około 10%, podczas gdy na przykład teaku i iroko - 8%.

Gęstość. Wśród drewna egzotycznego można znaleźć grupę bardzo gęstych i twardych gatunków, takich jak ipe, cumaru i gombeira, o gęstości powyżej 1000 kg/m3. Sprawdzą się one nawet w intensywnie użytkowanych pomieszczeniach i przy bardzo silnie obciążonych podłogach, na przykład w ciągach komunikacyjnych, a nawet na rampach przeładunkowych i w halach przemysłowych.

Twarde i gęste drewno łatwiej przewodzi ciepło, dlatego lepiej nadaje się na powierzchnie z ogrzewaniem podłogowym. Przykładowo: współczynnik przewodzenia ciepła drewna dębowego o gęstości 650 kg/m3 wynosi 0,151 W/(mK), a drewna ipe o gęstości 1000 kg/m3 - 0,225 W/(mK). Oznacza to, że wytworzone pod warstwą drewnianej podłogi ipe ciepło przenika do pomieszczenia półtora razy szybciej w porównaniu do warstwy dębowej.

Niestety, wysoka jakość i atuty drewna egzotycznego znajdują odzwierciedlenie w cenach tego materiału. Choć koszt najpopularniejszych gatunków (jak merbau) jest porównywalny z ceną dębu, to wciąż jednak znajdziemy takie gatunki, za które trzeba zapłacić nawet kilka razy więcej niż za drewno krajowe.

Uwaga! Wspomniane wyżej twarde i gęste drewno ipe, cumaru i gombeira można układać także na zewnątrz. Z tego samego drewna można więc wykonać i parkiet na parterze, i deski tarasowe, widoczne po drugiej stronie drzwi.

Uwaga na zmiany kolorów

Częstym problemem przy drewnie egzotycznym jest wyraźna zmiana jego barwy. Pod tym względem egzotyki są znacznie bardziej "kapryśne" niż drewno krajowe. Pod wpływem światła słonecznego i postępujących procesów utleniania, zwykle dochodzi do stopniowego ciemnienia ich powierzchni. Szczególnie intensywnie procesy te zachodzą w drewnie amarantu, iroko, tatażuby, merbau, gombeiry, teaku i paduku.

Dlatego ważne jest, aby przed lakierowaniem czy nawet olejowaniem drewno było już odpowiednio opalone (ściemniałe). Po pokryciu warstwą uszlachetniającą powierzchni takiego nie do końca opalonego drewna, procesy ciemnienia ulegają spowolnieniu i tym samym wolniej następuje wyrównanie barwy. Jest to szczególnie przykre, gdy przesuwamy dywan lub zmieniamy ustawienie mebli i "wychodzą" spod nich widoczne na podłodze, wyraźnie jaśniejsze pola.

Sam proces lakierowania też może spowodować niezamierzony efekt. Nie wszystkie kleje i lakiery nadają się bowiem do każdego rodzaju drewna egzotycznego. Przykładowo, w drewnie ipe znajdują się znaczne ilości substancji niestrukturalnych, które pod wpływem lakieru mogą przemieszczać się w drewnie i wchodzić z nimi w reakcje chemiczne. Jest to szczególnie wyraźnie widoczne przy stosowaniu lakierów o odczynie zasadowym. W wyniku reakcji z takim lakierem drewno ipe często przyjmuje odcień ciemnoczerwony. Ponadto zawarte w ipe substancje o charakterze antyutleniającym mogą powodować znaczne wydłużenie czasu schnięcia i utwardzania się powłok.

Z kolei bezpośrednie pokrycie drewna doussie (zawierającego substancje niestrukturalne: krzemionkę, węglany wapnia i tłuszcze) płynnym woskiem lub lakierem wodorozcieńczalnym, może spowodować pojawienie się na nim białawej, mydlanej wydzieliny, a samo utwardzanie - znacznie się wydłuży.

Aby uniknąć takich niespodzianek, najlepiej - zamiast pokrywać powierzchnię drewna szczelną "chemią" - wykańczać je olejem. Zawsze też warto skorzystać z fachowej porady, a układanie podłogi zlecić osobie z doświadczeniem.

Tekst: Paweł Kozakiewicz, Wydział Technologii Drewna SGGW w Warszawie

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>