Czy warto robić sufit podwieszany? Rodzaje sufitów

Czym jest sufit podwieszany?

Sufit podwieszany to element dekoracyjny pozwalający zmienić charakter każdego wnętrza. Jest to konstrukcja wykonana z płyt gipsowo-kartonowych, na odpowiednim stelażu. Może przybrać różną formę - równej jak i wyrafinowanej konstrukcji. W suficie podwieszanym dość często montuje się oświetlenie - LEDowe, halogenowe czy też inne dobrowolne. Sufit podwieszany sprawdzi się w każdym wnętrzu, jednak trzeba umiejętnie go zaplanować.

Sufit podwieszany pozwala urozmaicić przestrzeń pomieszczenia, tym bardziej że w domach raczej nie buduje się go jako płaskiej powierzchni równoległej do stropu, lecz wykorzystuje możliwości kształtowania jego wyglądu. Jednak podwieszany sufit nie jest propozycją dla każdego. Przede wszystkim wymaga wysokich wnętrz. Minimum to 2,8 m, ale im są one wyższe, tym lepiej, zwłaszcza jeśli decydujemy się na wielopoziomową konstrukcję. W domu, w którym sufit "opiera się" na naszych głowach, nie będziemy bowiem czuć się komfortowo.

Jak zaplanować sufit podwieszany?

Planując ilość sufitów podwieszanych w domu warto zadbać o niezbyt dużą ich ilość i niezbyt urozmaicony kształt. Im więcej wymyślnych kształtów tym większe szanse, że przesadzisz, tworząc wnętrze pełne przesytu, ale też kiczowate. Zaleca się wykonywanie sufitów podwieszanych w miejscach, w których wymusza to wnętrze czy też jest ono pomocne. Warto również sufity podwieszane stosować w wysokich pomieszczeniach - kuchni czy jadalni, gdyż pozwoli to symbolicznie ozdobić przestrzeń.

Sufit podwieszany pozwoli Ci zamaskować dodatkowe ocieplenie

Jak już wspominaliśmy, w płycie gipsowo-kartonowej może zamontować oświetlenie, które wprowadzi nastrojowy klimat do wnętrza. Ta zaleta sufitu podwieszanego idealnie sprawdzi się w sypialni czy też w pomieszczeniu z telewizorem. Montując sufit podwieszany można zamontować również dodatkowe docieplenie w jego wnętrzu przy wykorzystaniu wełny mineralnej. Sufit podwieszany sprawdzi się również w sytuacji, gdy wyrównanie tradycyjnego sufitu wymaga dużych nakładów bądź w tym miejscu powstają pęknięcia tynku. Wiele osób wykorzystuje również sufit podwieszany, jako sposób na zasłonięcie instalacji w wielu pomieszczeniach.

Rodzaje sufitów podwieszanych

Typów sufitów podwieszanych jest sporo. Nie wszystkie stosuje się w budownictwie mieszkaniowym, w którym nie ma tak dużego znaczenia na przykład nośność konstrukcji, za to istotne są jej niewielki ciężar, łatwość montażu i możliwość kształtowania sufitowej połaci. Jednak nie warto z góry spisywać na straty technologii stosowanych przede wszystkim w budynkach użyteczności publicznej. Zdolny projektant potrafi umiejętnie połączyć różne typy sufitów podwieszanych, co daje często interesujące efekty. Jako przykład udanego mariażu dwóch technologii może służyć sufit wykonany częściowo z płyty gipsowo-kartonowej, a w części z napinanej, transparentnej błony z PVC.

Gipsowo-kartonowe

W domach jednorodzinnych sufity podwieszane najczęściej robi się z płyt gipsowo-kartonowych mocowanych na metalowym stelażu: 

• jednopoziomowym (przykręcanym bezpośrednio do stropu) albo
• dwupoziomowym (podwieszonym na wieszakach).

Ruszt dwukierunkowy jest konstrukcją z profili głównych i nośnych połączonych łącznikami krzyżowymi. Do ich podwieszania służą rozmaite wieszaki - na przykład do szybkiego montażu, kombinowany, kotwowy lub noniuszowy. Profile główne i nośne można mocować w jednej płaszczyźnie (równolegle lub prostopadle wobec siebie) albo na dwóch poziomach. Wówczas pod stropem, na wieszakach noniuszowych (o regulowanej długości), podwieszone są profile główne. Do nich mocuje się profile nośne i przytwierdza się  płyty gipsowo-kartonowe. Dzięki takiej konstrukcji powstaje sufit wielopłaszczyznowy, którego poszczególne części są zawieszone w różnych odległościach od stropu.

Montaż sufitu podwieszanego wymaga rozmieszczenia w stropie wielu wieszaków, które podtrzymywać będą konstrukcję nośną. W stropach monolitycznych oraz kanałowych nie ma problemu, gdyż wieszaki wolno umieścić w dowolnym miejscu. Natomiast w stropach belkowych z wypełnieniem pustakami można je usytuować tylko w linii przebiegu żelbetowych belek stropowych.

Jeżeli natomiast konstrukcja nośna ma być przymocowana bezpośrednio do stropu to - zależnie od materiału, z jakiego jest wykonany - ruszt przytwierdza się kołkami rozporowymi (żelbetowy) lub wkrętami (drewniany).

Niezależnie od rodzaju stropu, do mocowania sufitu podwieszanego nie wolno używać żadnych elementów, w których zastosowano plastik. W czasie pożaru tworzywo bardzo szybko się topi, a wówczas konstrukcja może runąć.

Mocowanie płyt. Przytwierdza się je do konstrukcji nośnej za pomocą blachowkrętów. Jeśli użyjemy wiertarki wyposażonej w nasadkę wkrętakową, mocowanie płyt przebiegnie szybko. Pracę tę znacznie przyspieszy wykorzystanie wkrętów samogwintujących, które wkręca się w płyty i profile bez konieczności wstępnego nawiercania otworów. Istotne jest prawidłowe mocowanie wkrętów, które nie mogą wystawać nad powierzchnię płyty, ani się w nią zagłębiać. Należy także pamiętać, że wszystkie elementy stalowe, które będą miały kontakt z płytami gipsowo-kartonowymi, muszą być zabezpieczone przed korozją (ocynkowane).

Rodzaje płyt. Płyty gipsowo-kartonowe i gipsowo-włóknowe najczęściej dostępne są w sprzedaży w wersjach o szerokości 1,2 m i długości 2-3 m. Takie też stosuje się w najbardziej popularnych konstrukcjach sufitowych, zwanych monolitycznymi. Mniejsze płyty, o wymiarach 1×1,5 m, to kasetony, które montuje się na nieco innym typie profili i stosuje głównie w budynkach użyteczności publicznej.

Przy wyborze płyt gipsowo-kartonowych na sufit w kuchni, łazience czy pralni obowiązuje taka sama zasada, jak przy budowie ścian w systemie suchej zabudowy - stosuje się wyłącznie wodoodporne płyty impregnowane, o charakterystycznym zielonym lub pomarańczowym kolorze (nowa płyta z powłoką z włókna szklanego). Jeżeli natomiast wybierzemy płyty gipsowo-włóknowe, takiego ograniczenia nie ma.

Formowanie płyt. Najpopularniejszym pomysłem na sufit monolityczny jest zamontowanie go tylko wokół ścian, tak by tworzył rodzaj gzymsu. W pustej przestrzeni między płytami gipsowo-kartonowymi a stropem ukrywa się wówczas przewody wentylacji nawiewno-wywiewnej lub oświetlenie (bardzo dekoracyjny efekt dają zamontowane tu świetlówki albo węże świetlne, czyli rurki z elastycznego tworzywa z zatopionymi wewnątrz diodami LED). Przejście między jedną płaszczyzną poziomą tuż pod stropem a drugą - znajdującą się niżej przy ścianie - może być ukształtowane w łuk albo wycinek koła.

Nawet jednak jeśli zajmują większą powierzchnię, sufity podwieszane wcale nie muszą być płaskie. Z płyt, zarówno gipsowo-kartonowych, jak i gipsowo-włóknowych, można formować nie tylko płaszczyzny usytuowane względem siebie pod różnymi kątami, lecz także skosy, łuki oraz fale.

Powierzchnie łamane. Płyta gipsowo-kartonowa jest sztywna. Aby dało się uformować w niej załamania, musi mieć po jednej stronie nacięcia klinowe przypominające literę V. Najprościej jest kupić płyty z fabrycznie wykonanymi nacięciami. Można je też wykonać w standardowych płytach g-k. Frezarką nacina się wówczas z jednej strony warstwę kartonu oraz gipsu, uważając, by nie naruszyć warstwy kartonu po drugiej stronie płyty. Trzeba też pamiętać, że na formowaniu płyt nasza praca się nie kończy. Ponieważ konstrukcja nośna musi odpowiadać kształtem okładzinie, do połączenia prostych odcinków profili nośnych trzeba użyć łączników łamanych.

Powierzchnie gięte. Do tworzenia łuków i sklepień najłatwiej wykorzystać płyty gipsowo--kartonowe zbrojone i obustronnie laminowane włóknem szklanym, które poddają się wyginaniu bez stosowania specjalnych zabiegów. Ale standardowe płyty g-k także można wyginać, stosując technikę gięcia na sucho albo na mokro. Pierwszy sposób polega na zamocowaniu płyty w formie o wymaganej krzywiźnie. Po upływie doby płyta przyjmuje kształt zgodny z formą i nadaje się do zamontowania. Natomiast technologia mokra wymaga nakłucia płyty wałkiem z kolcami, a następnie zwilżenia jej. Operację tę powtarza się kilkakrotnie, aż płyta stanie się elastyczna. Następnie przykleja się ją specjalną taśmą samoprzylepną do przygotowanej formy i pozostawia do wyschnięcia.

Kształtki. Użycie gotowych, uformowanych już elementów jest najprostszą, ale i najkosztowniejszą metodą wykonania sufitu przestrzennego. Każdą kształtkę przykręca się do rusztu, a łączenia między nimi przykrywa taśmą do spoinowania, którą następnie szpachluje się i szlifuje. W zależności od potrzeb można stosować dwie lub trzy warstwy takich kształtek połączonych ze sobą za pomocą masy szpachlowej.

Do konstruowania sufitów giętych służą w zasadzie te same zestawy profili i akcesoriów, których używamy do sufitów płaskich, ale uzupełnione o profile wygięte. Należy też pamiętać, że każdy łącznik krzyżowy trzeba podwiesić do stropu lub ściany, a zastosowane wieszaki muszą być na tyle sztywne, aby utrzymać krzywiznę płyt.

Schowane pod sufitem. Choć rozprowadzenie pod stropem instalacji poprzedza montaż sufitu, trzeba o nich pamiętać także na przedostatnim etapie mocowania podwieszanej konstrukcji. Czas bowiem wtedy na wycięcie otworów, w których znajdą się nawiewniki klimatyzacji, kratki wentylacyjne albo oprawy oświetleniowe. Zadanie jest dość proste, bo w płytach gipsowo-kartonowych otwory wycina się piłą płatnicą lub wyrzynarką elektryczną, natomiast otwory okrągłe - za pomocą wiertła piłkowego o odpowiedniej średnicy.

Warto także zastanowić się nad dostępem do przestrzeni między sufitem a stropem. Jeśli mamy tam poprowadzoną tylko instalację elektryczną, nie ma problemu - przewody zawsze można będzie wyciągnąć przez otwory po zdemontowaniu lamp. Jeżeli jednak nad sufitem podwieszanym poprowadzimy instalacje wodne, dobrze byłoby mieć możliwość dostania się do newralgicznych miejsc. Warto więc wyciąć otwór rewizyjny. Oczywiście zostawienie w suficie dziury w grę nie wchodzi, ale można wbudować weń gotową klapę, która po zamknięciu nie różni się wyglądem od połaci sufitu.

Sufity podwieszane kasetonowe

Zamiast płyt gipsowych stosuje się kwadratowe albo prostokątne kasetony. Konstrukcja nośna wygląda bardzo podobnie. Różnica polega na tym, że kasetony wystarczy wsunąć w profile (mają pasujące do siebie krawędzie). Sufit kasetonowy może być wykonany na dwa sposoby - w pierwszym kasetony tworzą gładką powierzchnię, w drugim profile nośne są widoczne i stanowią element wykończeniowy.Kasetony mogą być wykonane z różnych materiałów (gipsu obłożonego kartonem, wełny mineralnej czy z malowanej proszkowo blachy), w rozmaitych kolorach i fakturach. Kasetony perforowane lepiej izolują akustycznie, gdyż eliminują rezonans w pustce pod stropem.
Sufity podwieszane - zawieszone na wieszakach

Sufity podwieszane z paneli

Panele mogą być drewniane lub wykonane z płyt drewnopochodnych, stalowe, aluminiowe albo z tworzywa sztucznego. Elementy te mogą mieć długość nawet do 6 m. Konstrukcją nośną, podobnie jak w poprzednim rozwiązaniu, są stalowe profile zamocowane do stropu na wieszakach. Rozmieszcza się je równolegle względem siebie, w odległości od 0,6 do 1 m. Następnie prostopadle do profili nośnych specjalnymi klipsami montuje się panele. W miejscach łączenia elementów można umieścić dodatkowe profile wypełniające lub pozostawić szczelinę. Także w tego typu sufitach montuje się oświetlenie czy nawiewniki klimatyzacji.
Co można zainstalować w suficie podwieszanym

Sufity podwieszane napinane

Ich montaż polega na tym, że błonę sufitu (z PVC albo powlekanej tkaniny) napina się na listwach przymocowanych do ścian. Listwy te mogą być wykonane z aluminium albo tworzywa sztucznego. Na rozpiętym suficie wycina się otwory do lamp, wentylacji itp. Sufit napinany nie musi mieć poziomej powierzchni - użycie dodatkowych profili pozwala nadać mu dowolny kształt. Jego zaletą jest możliwość zdemontowania i ponownego montażu oraz całkowita wodoodporność. Jeśli zdarzy się awaria poprowadzonej pod stropem instalacji wodnej, elastyczna błona sufitu zatrzyma wodę, którą można wylać, na przykład przez któryś z otworów pod lampy.

Jeśli niepodwieszany to wybierz sufit napinany

Części osób nie da się przekonać do montażu sufitu podwieszanego. Idealnym rozwiązaniem jest sufit napinany, który również pełni funkcje maskujące. Sufit napinany wykonuje się przy wykorzystaniu specjalnej, termokurczliwej tkaniny, która dostępna jest wielu kolorach, wzorach i fakturach. Sufit napinany można stworzyć w ciągu kilku godzin a więc znacznie szybciej niż sufit podwieszany. Sufit napinany tworzą haki mocowane do listew naściennych i odpowiednio napięty materiał. Odpowiednio naciągnięta tkanina wygląda niczym idealna gładź i pozwala dyskretnie wykończyć wnętrze. Można również zastosować drapowane materiały, które swoim wyglądem imitują np. wypukłe kasetony. Sufity napinane również umożliwiają montaż oświetlenia LED - konieczne jest jednak wykorzystanie samoprzylepnych taśm wysadzanych drobnymi diodami. Taśmy montowane są pod tkaniną, dzięki czemu światło delikatnie przenika, dyskretnie doświetlając wnętrze. Nie musisz obawiać się o utrzymanie czystości - tkaninę możesz zarówno odkurzać jak i przecierać ścierką. Co więcej - w każdej chwili możesz sufit zdemontować i ponownie zamontować. Wszystko to bez bałaganu i szkód.

Mocowanie sufitu podwieszanego

Montaż sufitu do stropu zwykle wymaga zamocowania licznych wieszaków, do których montuje się konstrukcję nośną. W stropach monolitycznych oraz kanałowych wieszaki można mocować w dowolnym miejscu. W stropach belkowych z wypełnieniem pustakami (np. fert lub teriva) najlepiej rozmieścić łączniki tylko na linii przebiegu żelbetowych belek stropowych.

Jeśli sufit został już wcześniej otynkowany, rozmieszczenie belek można ustalić za pomocą wykrywacza metali, który zasygnalizuje położenie ich zbrojenia.

Uwaga! Do mocowania sufitu podwieszanego nie wolno używać zamocowań z elementami z tworzywa sztucznego - w razie pożaru części te szybko stracą wytrzymałość, a spadający sufit może zagrozić mieszkańcom lub ekipie ratunkowej.

Oświetlenie w suficie i pod sufitem

Punktowe oprawy oświetlenia mocuje się bezpośrednio w suficie podwieszanym. Małe i lekkie lampy - o masie nie większej niż 6 kg - można mocować do płyty gipsowo-kartonowej za pomocą kotew skrzydełkowych lub kołków rozprężnych z metalową tuleją. Jeśli żyrandol jest cięższy, nie można mocować go w suficie podwieszanym, lecz trzeba dobrać odpowiedni łącznik do osadzenia w stropie:

- żelbetowym monolitycznym - dybel z kotwą i gwintowanym prętem, a poniżej powierzchni płyt należy na pręcie zamocować zaczep do żyrandola;

- gęstożebrowym - jeśli miejsce zamocowania wypada w miejscu przebiegu belek, osadzić dybel bezpośrednio w konstrukcji stropu (czyli w belce stropowej); jeśli zaś miejsce zamocowania wypadnie w pustaku - użyć kotwy skrzydełkowej i zawiesić na jej trzpieniu łańcuszek lub hak do powieszenia lampy.

Prace wykończeniowe po wykonaniu sufitu podwieszanego? 

Nie są one zbyt trudne, bo polegają na zaszpachlowaniu łączeń między płytami i ich wyszlifowaniu. Uzyskamy w ten sposób gładką powierzchnię bez widocznych łączeń między płytami.

Dodatkowym zabezpieczeniem połączeń, poza dość kruchą masą szpachlową, może być taśma z włókna szklanego lub papieru, którą wtapia się w pierwszą (jeszcze mokrą) warstwę szpachlówki gipsowej. Następnie nanosi się kolejną warstwę gipsu, a po wyschnięciu szlifuje.

Szpachlować można dopiero wtedy, gdy płyty się "ułożą" i nie występują już żadne odkształcenia, związane na przykład ze zmianami wilgotności lub temperatury we wnętrzach. Dlatego ważne jest, by w trakcie szpachlowania temperatura wynosiła co najmniej 10°C.

Najprostszą metodą finalnego wykończenia sufitu podwieszanego jest malowanie. Pamiętać trzeba przy tym, że płyty gipsowo-kartonowe przed malowaniem powinny zostać zagruntowane, aby zmniejszyć ich nasiąkliwość. Do malowania sufitu wystarczą popularne farby emulsyjne, najlepiej o matowym wykończeniu, które redukuje efekt odbicia światła lamp i wiszących żyrandoli. Płyt gipsowych nie powinno się malować farbami wapiennymi ani silikatowymi.

Inną metodą wykończenia sufitu może być tapetowanie. O ile przyklejanie typowych, kolorowych i wzorzystych tapet stanowi raczej ekscentryczny pomysł, o tyle tapety do malowania - na przykład typu raufaza lub wykonane z włókna szklanego - mogą się sprawdzić. Są białe, a zamiast wzorów mają struktury przypominające tynk. Ich dodatkową zaletą jest zdolność maskowania szpecących pęknięć, jakie mogą wystąpić wzdłuż łączeń płyt gipsowo-kartonowych.