Domy z betonu

Autoklawizowany beton komórkowy (ABK) to jeden z najpopularniejszych i stosunkowo tanich materiałów budowlanych. Powstaje z piasku kwarcowego, wapna, gipsu, cementu oraz wody. Masa betonowa jest poddawana spienianiu poprzez dodatek proszku lub pasty aluminiowej. Wapno i proszek wzajemnie reagują i powodują wydzielenie się wodoru, który tworzy w betonowej masie pęcherzyki, dzięki czemu beton komórkowy ma porowatą budowę. Masie nadawany jest kształt poszczególnych elementów, które następnie są poddawane autoklawizacji, czyli działaniu pary wodnej pod bardzo wysokim ciśnieniem.

Klasa gęstości i wytrzymałość betonu komórkowego

Elementy ścienne z betonu komórkowego różnią się między sobą gęstością, czyli stosunkiem masy do objętości. Od niej zależy ich klasa. Kupić możemy bloczki o klasie gęstości 350, 400, 450, 500, 550, 600, 650, 700, 750 kg/m³. Najpopularniejsze z wyrobów mają klasy: 350, 400, 500, 600 i 700. Na rynku znajdziemy też bardziej bloczki i płytki o gęstości 300 czy 800 kg/m³. Im niższa klasa gęstości, tym materiał jest lżejszy, cieplejszy i łatwiejszy w obróbce, ale to oznacza, że też bardziej kruchy. Bloczki niższych klas łatwiej jest niż inne uszkodzić mechanicznie, za to są łatwe w obróbce, dzięki czemu nie wymagają używania specjalistycznych narzędzi. W betonie komórkowym o gęstości do 500 kg/m³ do wiercenia otworów potrzebna jest zwykła wiertarka, bez udaru. Bloczki dużej gęstości są natomiast twarde i bardzo wytrzymałe, ale lepiej przewodzą ciepło, czyli są zimniejsze.
Od gęstości zależy również nasiąkliwość. Wilgotność nowych ścian z betonu komórkowego po pierwszym sezonie grzewczym wynosi 5-8%, po ustabilizowaniu się powinna osiągnąć poziom 3-4,5%. Bardziej porowate bloczki lepiej chłoną wodę, ale też szybciej pozbywają się wilgoci.

Bloczki do budowy ścian nośnych

Do budowy ścian nośnych używa się bloczków o szerokości 24 cm – jeśli są to ściany zewnętrzne z ociepleniem i wewnętrzne konstrukcyjne. Do ścian nośnych tej grubości stosuje się klasy gęstości 500 i 600, o wytrzymałości na ściskanie 2,5; 3 lub 4 N/mm² (MPa). Wyjątkowo można zastosować bloczki grubości 30 lub 36 cm, raczej nie stosuje się bloczków 18 cm.
Z autoklawizowanego betonu komórkowego można wykonać ściany jednowarstwowe bez dodatkowej izolacji termicznej. Do tego przeznaczone są np. bloczki o szerokości 42 cm, ponieważ już taka grubość zapewnia spełnienie wymagań izolacyjności cieplnej, przy klasie gęstości 350. Bloczki do budowy ścian jednowarstwowych mają wytrzymałość na ściskanie 1,7 N/mm², co w zupełności wystarczy przy tak dużym przekroju poprzecznym murów i ich niewielkiej smukłości.
Na ściany jednowarstwowe nadają się wyłącznie szerokie bloczki klasy 300 lub 350, ponieważ ściany zewnętrzne domu muszą mieć współczynnik przewodzenia ciepła U nie wyższy niż 0,2 W/(m²K). Te wzniesione z bloczków grubości 48 cm osiągną współczynnik U = 0,15-0,17 W/(m²K).
Brak warstwy ocieplenia na takich murach powoduje jednak, że ściana musi być jednorodna pod względem izolacyjności termicznej, w przeciwnym razie zimniejsze fragmenty staną się mostkami, przez które ciepło zbyt szybko będzie przenikać na zewnątrz. Dotyczy to takich elementów jak żelbetowe wieńce, nadproża, pionowe wzmocnienia ścian kolankowych i szczytowych. Muszą one mieć mniejszą grubość niż mur, aby dało się od zewnątrz obłożyć je odpowiednio grubszą warstwą materiału termoizolacyjnego. Producenci betonu komórkowego sprzedają systemowe elementy obudowy żelbetowych wzmocnień połączone z ociepleniem, a także ciepłe belki nadprożowe.

Nadproża  okien i drzwi

Z betonu komórkowego są produkowane wszystkie niezbędne elementy do wzniesienia ścian, takie jak belki i kształtki nadprożowe. Belki nadprożowe mają taką samą szerokość jak bloczki i są oferowane w kilku długościach dopasowanych do szerokości typowych otworów okiennych i drzwiowych. Dostępne są dwa typy belek nadprożowych – samonośne i do nadbudowania bloczkami. Te pierwsze mają wysokość bloczków. Po ustawieniu nad otworami nie wymagają podparcia i można je od razu nadbudować kolejnymi warstwami muru. Natomiast te drugie mają połowę wysokości bloczka i są przeznaczone do budowania nadproży zespolonych, w których belki ułożone pojedynczo lub w zestawie współpracują konstrukcyjnie z wykonaną na nich nadmurówką. Jeśli otwory są szerokie, na przykład nad bramą garażową lub drzwiami tarasowymi, wówczas można wykorzystać kształtki U. Układa się w nich zbrojenie konstrukcyjne i wypełnia mieszanką betonową.

Bloczki do budowy ścian działowych

Do budowy ścian działowych stosuje się bloczki o szerokości 10 lub 12 cm. Przy takich grubościach spełnione są też wymagania izolacyjności akustycznej dla ścian w obrębie jednego mieszkania. Grubości ścian działowych
10 i 12 cm umożliwiają łatwe i bezpieczne zamocowanie elementów wyposażenia wnętrz, a także instalacji. Jeśli trzeba spełnić specjalne wymagania dla ścian działowych, można je zbudować z szerszych bloczków. W przypadku ścian działowych stosuje się także klasy gęstości 500 i 600.
Ściany działowe powinno się wznosić z bloczków o dużej gęstości, cięższych niż inne, bo to pomoże zapewnić ich lepszą izolacyjność akustyczną. Wskaźnik izolacyjności akustycznej ścian działowych RA1 nie powinien być mniejszy niż 30 dB, a w standardzie podwyższonym – 40 dB. Najcięższe ściany z betonu komórkowego będą mieć izolacyjność akustyczną na poziomie 35-39 dB. Minimum w pierwszym wariancie zapewni mur o grubości 7,5 cm, w drugim – 10-11,5 cm.

Materiał do budowy fundamentów

Do wznoszenia ścian fundamentowych przeznaczone są bloczki o gęstości 600-700, mające wszystkie boki gładkie, bez piór i wpustów. Zaleca się murować je zaprawą cementową, wykonując pełne spoiny poziome i pionowe. Trzeba też zapewnić im wysoki poziom szczelności poprzez starannie ułożoną hydroizolację.
Do budowy fundamentów przeznaczone są również m.in. pustaki szalunkowe, zwane inaczej pustakami zalewowymi czy też zasypowymi. To wykonane z wibroprasowanego betonu wyroby pełniące funkcję szalunków traconych. Oznacza to, że prace realizowane przy ich użyciu nie wymagają deskowania, co znacząco skraca czas wykonania fundamentów i obniża koszty robocizny. Pustaki szalunkowe znajdują zastosowanie także w innych rodzajach przegród budowlanych – polecane są do budowy ścian oporowych i piwnicznych, a także ścian nośnych o zwiększonej wytrzymałości pod budynki mieszkalne i gospodarcze. Pustaki szalunkowe umożliwiają budowę ścian o grubości 24, 30 i 36 cm. Na wzniesienie 1 metra kwadratowego ściany potrzebne jest średnio 8 pustaków danego typu. Dzięki zamkom typu pióro-wpust, pustaki szalunkowe zapewniają najszybsze wzniesienie ścian fundamentowych spośród dostępnych na rynku rozwiązań budowlanych.

Producenci oferują dwa rodzaje pustaków szalunkowych:

• podstawowe – które są otwarte z dwóch stron i służą do budowy podstawowej części muru;
• narożne/końcowe – wykorzystywane do zakańczania ścian w okolicach narożników, które są z jednej strony zamknięte.

Murowanie bloczków

To, kiedy ściany muruje się na spoinę cienką, a kiedy na grubą, zależy od rodzaju bloczków w kontekście tolerancji wymiarowych. Bloczki z betonu komórkowego produkowane są bowiem w kategorii wymiarowej TLMB lub TLMA albo GPLM. TLMB (TLMA) oznacza przeznaczenie do murowania na zaprawę cienkowarstwową kategorii B (lub A). To najdokładniejsze bloczki, których odchyłki wymiarowe wynoszą: dla bloczków TLMB ±1 mm na wysokości oraz ±1,5 mm na długości i szerokości bloczka, natomiast dla bloczków TLMA ±2 mm na wysokości i szerokości bloczka oraz ±3 mm na długości.
Ściany na cienkie spoiny można murować zarówno z bloczków kategorii TLMB, jak i TLMA. Bloczki w kategorii GPLM mają duże odchyłki wymiarowe.
Tolerancje wymiarowe bloczków umożliwiają murowanie ich na cienką spoinę, co jest dość łatwe. Przede wszystkim należy zastosować odpowiednie i proste w użyciu narzędzia (kielnię do cienkich spoin o szerokości murów i pacę do przeszlifowania każdej wcześniej wymurowanej warstwy). Ściany z autoklawizowanego betonu komórkowego wymurowane na cienką spoinę mają jednorodną izolacyjność cieplną, ponieważ w tym przypadku wpływ tak cienkich spoin jest pomijany.
Bloczki z betonu komórkowego czasem muruje się na zaprawę tradycyjną, jednak trzeba mieć w tym większą wprawę. Do betonu komórkowego można też stosować kleje poliuretanowe, ale wtedy nie można np. zazbroić stref podokiennych.

Ekologiczny materiał

Beton komórkowy to materiał umożliwiający łatwą i szybką budowę domów energooszczędnych, ale również neutralny dla środowiska praktycznie na każdym etapie jego „życia”. Dzięki temu pozwala murować budynki spełniające założenia zrównoważonego, ekologicznego i nowoczesnego budownictwa.
Stosowany do budowy domów beton komórkowy jest materiałem zdrowym i bezpiecznym dla środowiska między innymi dzięki wykorzystywanym do jego produkcji surowcom naturalnym. Również sposób pozyskiwania surowców używanych do produkcji betonu komórkowego wpisuje się w proekologiczną politykę, jeśli np. piasek jest dostarczany z kopalni znajdującej się w otoczeniu zakładów produkcyjnych. Pozwala to ograniczyć transport i wynikające z niego obciążenia środowiska. Ponadto niewykorzystane elementy mogą być dostarczone do zakładu produkcyjnego i po zmieleniu ponownie użyte do produkcji betonu komórkowego. Dzięki temu gruz powstały z niewykorzystanych pozostałości bloczków nie stanowi odpadu obciążającego środowisko.

Elementy inne niż bloczki

Na zamówienie można kupić mniej typowe wyroby, takie jak:

• panele – są to elementy o wysokości 220-300 cm, szerokości 59,8 cm i grubości 7,5 lub 10 cm. Służą do szybkiego montażu ścian działowych. Nie trzeba ich tynkować, wystarczy zaszpachlowanie spoin i wykończenie farbą strukturalną, gładzią bądź tapetą;
• płyty stropowe – to wielkoformatowe płyty zbrojone, produkowane pod konkretne zamówienie. Wykonuje się z nich stropy międzykondygnacyjne, stropodachy i tarasy. Z płyt tych da się również robić balkony wysunięte na maksymalną odległość 1,5 m. Maksymalna rozpiętość takich stropów – między skrajnymi podporami – to 7,5 m. Najczęściej stosowaną grubością jest 24 i 30 cm;
• płyty dachowe – są podobne do płyt stropowych, a służą do budowy dachów skośnych. Zastępują więźbę dachową i tworzą równe płaszczyzny gotowe do ocieplenia i wykończenia;
• stropy gęstożebrowe – to belki nośne ze zbrojonego betonu i bloczki stropowe, służące jako wypełnienie przestrzeni między belkami.