Wystawa "Herstorie stosowane: Irena Huml" w Fundacji Arton 22.11.2025 - 10.01.2026 r.

Kuratorką wystawy jest Marika Kuźmicz, a w przygotowaniu projektu uczestniczyli także Dariusz Mikołajczak i Adam Parol. Współpracę przy realizacji ekspozycji podjęła również Justyna Bacz, córka Ireny Huml.

Biografia i dziedzictwo Ireny Huml

Irena Zofia Huml-Bacz (1928–2015) była wybitną historyczką sztuki, kuratorką, krytyczką, wykładowczynią i animatorką życia artystycznego w Polsce. Ukończyła studia w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego w 1957 roku, a z Instytutem Sztuki PAN związana była przez całe zawodowe życie. Przez ponad trzy dekady (1981–2014) prowadziła cenione seminaria doktoranckie z zakresu architektury wnętrz, rzemiosła artystycznego i designu, kształcąc kolejne pokolenia badaczek i badaczy.

Pracę doktorską poświęciła Warsztatom Krakowskim (1970), natomiast habilitację pod tytułem „Polska Sztuka Stosowana XX wieku” obroniła w 1979 roku. W 1992 roku uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. Jej książka „Współczesna tkanina polska” z 1989 roku oraz liczne opracowania, studia naukowe, recenzje i teksty krytyczne na temat sztuki stosowanej, architektury wnętrz i designu XX wieku weszły do kanonu literatury fachowej.

Szczególne miejsce w jej zainteresowaniach zajmowała twórczość kobiet – często pomijanych lub niedocenianych artystek, których działalność Irena Huml konsekwentnie promowała w kraju i za granicą. W jej dorobku można dostrzec wyjątkową uważność wobec zjawisk marginalizowanych przez główny nurt historii sztuki oraz dążenie do tworzenia inkluzyjnego, otwartego modelu historii sztuki. To właśnie Huml wprowadziła do polskiego dyskursu pojęcie „sztuki przedmiotu”, a jej podejście, oparte na dialogu i wzajemności, pozostaje aktualne do dziś.

Wystawa – wizualna opowieść o relacjach i wdzięczności

Ekspozycja przygotowana przez Fundację Arton jest próbą przypomnienia i przeanalizowania bogatej działalności Ireny Huml – zarówno naukowej, jak i kuratorskiej czy publicystycznej. Jednym z głównych elementów wizualnych wystawy jest prywatna kolekcja tkackich miniatur, które artystki i artyści ofiarowywali Huml na przestrzeni wielu lat.

Te niewielkie dzieła stanowią swoistą materialną opowieść o relacjach, wdzięczności i wzajemnym zrozumieniu, jakie łączyły historyczkę z twórczyniami i twórcami. Miniatury te są śladami licznych wystaw, konkursów i konferencji, w które Irena Huml była zaangażowana. Właśnie w tym osobistym aspekcie wystawa ujawnia niezwykłą sieć relacji, jakie Huml tworzyła wokół siebie – skupiając środowiska artystyczne, w tym szczególnie jubilerów i artystów tworzących w medium tkaniny.

Krytyczka i kuratorka, która pisała „nienapisane” historie

Irena Huml poświęcała swoje teksty wielu artystkom i artystom – często były to jedne z nielicznych lub wręcz jedyne opracowania krytyczne dotyczące ich twórczości. Jej publikacje, m.in. w czasopiśmie „Projekt”, stanowią do dziś cenne źródło wiedzy dla badaczy historii sztuki. Jak podkreśla Fundacja Arton, to właśnie artykuły Huml często stanowiły punkt odniesienia dla współczesnych badań – tak było chociażby w przypadku prac Hanny Orzechowskiej.

Jednym z mniej znanych, lecz niezwykle ważnych rozdziałów jej działalności była praca kuratorska w Galerii Zarządu Dzielnicowego Ligi Kobiet, którą prowadziła w latach 1967–1980. W tym okresie przygotowała około 50 wystaw, m.in. prac Anny Buczkowskiej, Hanny Jung czy Krystyny Wojtyny-Drouet. Ta część jej dorobku, dotąd słabo rozpoznana, znalazła szczególne miejsce w ekspozycji Fundacji Arton.

Dziedzictwo Ireny Huml i znaczenie dla współczesności

Fundacja Arton podkreśla, że dorobek Ireny Huml pozostaje inspiracją dla jej zespołu badawczego. Artykuły, opracowania i wprowadzone przez nią pojęcia wyznaczają kierunki refleksji nad sztuką stosowaną, designem i rolą kobiet w historii sztuki. Jej podejście – otwarte, empatyczne i oparte na dialogu – doskonale wpisuje się w aktualne tendencje humanistyczne i feministyczne w badaniach nad sztuką.

Wystawa „Herstorie stosowane: Irena Huml” jest częścią szerszego projektu „Nienapisane warszawskie herstorie”, obejmującego cykl wystaw, warsztaty i program edukacyjny, poświęcony kobietom tworzącym i współtworzącym warszawskie środowisko artystyczne. Projekt jest współfinansowany przez m.st. Warszawa.

Herstorie stosowane: Irena Huml

• Miejsce: Fundacja Arton, ul. Foksal 11/4, Warszawa
• Czas trwania: 22.11.2025 – 10.01.2026 r.
• Wernisaż: 22 listopada 2025 r., godz. 19.00
• Kuratorka: Marika Kuźmicz
• Współpraca: Dariusz Mikołajczak, Adam Parol
• Współpraca rodzinna: Justyna Bacz

Wystawa w Fundacji Arton stanowi nie tylko przypomnienie niezwykłej postaci Ireny Huml, ale także próbę ponownego odczytania jej dziedzictwa w kontekście współczesnych badań nad historią sztuki. To hołd dla badaczki, która przez całe życie konsekwentnie pisała i odkrywała „herstorie” – kobiece opowieści o sztuce, twórczości i wzajemnym wsparciu.