3. edycja kampanii edukacyjnej „Już nie świeci? Oddaj do elektrośmieci”

Wiele osób wciąż nie wie, w jaki sposób powinno się postępować ze zużytym sprzętem oświetleniowym. W związku z tym zdarza się, że ląduje on w pojemniku na szkło lub na odpady zmieszane. A gdzie powinien się znaleźć?

Elektrośmieci a zużyty sprzęt oświetleniowy

Co kryje się pod pojęciem elektrośmieci? Określenie to odnosi się do specjalnej kategorii odpadów, w której znajdziemy nieużywane lub popsute urządzenia elektryczne i elektroniczne. Sprzęty te wymagają podłączenia do prądu lub innego źródła zasilania, np. baterii lub komputera. Można je rozpoznać po symbolu przekreślonego pojemnika na śmieci, który umieszczony jest na produkcie lub na opakowaniu. Urządzenia te, ze względu na różnego rodzaju komponenty wykorzystywane do ich produkcji, wymagają odpowiedniego traktowania po zakończeniu użytkowania.

Zużyty sprzęt oświetleniowy to właśnie wspomniane elektrośmieci, dlatego nie należy wyrzucać, np. energooszczędnych żarówek do pojemników na odpady zmieszane czy szkło. Żarówki LED, świetlówki energooszczędne (kompaktowe), świetlówki liniowe, oprawy oświetleniowe (m.in. żyrandole, kinkiety, oprawy biurkowe) należy przekazać do właściwego punktu. Dzięki temu mogą one zostać poddane recyklingowi. W procesie przetwarzania zostaną pozyskane surowce, takie jak: szkło, aluminium, stal, metale szlachetne czy plastik, które nadają się do ponownego użycia i do wytworzenia nowych produktów.

Wyjątek stanowią żarówki tradycyjne i halogenowe, które powinny trafić do odpadów zmieszanych!

"Już nie świeci? Oddaj do elektrośmieci"

Elektrośmieci należy oddawać w wyznaczonych punktach, aby trafiły do Zakładów Przetwarzania, gdzie zostaną poddane recyklingowi. Istnieje kilka prostych sposobów odpowiedniego postępowania ze zużytym sprzętem oświetleniowym, które umożliwiają odzyskanie surowców:

• Oddanie zużytego sprzętu oświetleniowego podczas zakupu nowego, jeśli jest tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje, co sprzęt kupowany. Każdy sklep ma obowiązek nieodpłatnie przyjąć zużyty sprzęt oświetleniowy w momencie, gdy klient kupuje nowy.
• Nieodpłatne oddanie zużytego sprzętu oświetleniowego w sklepach wielkopowierzchniowych (min. 400 m kw.) bez konieczności zakupu nowego. Należy jednak pamiętać, że żaden z wymiarów zewnętrznych oddawanego sprzętu nie może przekraczać 25 cm.
• Odwiedzenie najbliższego Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, które znajdują się w każdej gminie. Tam można bezpłatnie oddać wszystkie zużyte sprzęty elektroniczne i elektryczne (w tym zużyty sprzęt oświetleniowy) bez względu na wymiar i pełnione funkcje.

Świadome decyzje w trosce o środowisko

Odpowiednie postępowanie z elektrośmieciami to przejaw troski o środowisko naturalne. Przekazywanie zużytego sprzętu oświetleniowego we wskazanych punktach pozwala na realizację gospodarki o obiegu zamkniętym, ponieważ umożliwia ponowne wykorzystanie surowców pochodzących z materiałów wcześniej wprowadzonych na rynek. W procesach przetwarzania zużytego oświetlenia można odzyskać m.in. metale szlachetne, takie jak miedź czy złoto, a także szkło, plastik czy nawet do 98 proc. aluminium i 100 proc. stali. Z roku na rok, liczba elektrośmieci znacząco rośnie. Szacuje się, że rocznie ok. 200 tys. ton zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych nie zostaje przetworzona. Obecnie w Polsce przetworzeniu podlega tylko blisko 60 proc. elektroodpadów wprowadzonych na rynek^[1].

Wymiana starego oświetlenia – co wybrać?

Wymiana zużytego oświetlenia w domu na oświetlenie działające w oparciu o technologię LED to wybór na lata. Oferuje ono długą trwałość (nawet do 50 lat!), jest bezpieczne dla oczu, a także energooszczędne i tym samym ekologiczne. Do produkcji oświetlenia wykorzystującego technologię LED wykorzystuje się diody pokryte luminoforem. Dzięki temu żarówki LED, w przeciwieństwie do żarówek tradycyjnych, nie wytwarzają znacznych ilości ciepła, a głównie światło widzialne. Stąd bierze się wspomniana energooszczędność i tym samym możliwe są mniejsze rachunki za prąd.

Rodzaj wykorzystanych komponentów ma znaczący wpływ na jakość światła, dlatego warto wybierać oświetlenie LED od sprawdzonych i renomowanych producentów. Dzięki temu można mieć pewność, że jest ono bezpieczne i przeszło niezbędne testy. Żarówki LED pochodzące od nieznanych producentów - oraz te najtańsze - w dłuższej perspektywie mogą negatywnie wpływać na zdrowie i samopoczucie, np. poprzez nienaturalne oddawanie barw, migotanie czy efekt stroboskopowy. Wymienione negatywne efekty nie zawsze można dostrzec tzw. gołym okiem, ale mogą one wywoływać zmęczenie, rozdrażnienie i łzawienie oczu.

Więcej informacji znajduje się na oficjalnej stronie publicznej kampanii edukacyjnej ElektroEko www.zuzyteoswietlenie.pl.

                                                                             ***

^[1] https://cyfrowapolska.org/pl/coraz-wiecej-elektrosmieci-w-polsce-200-tys-ton-nieprzetworzonych-elektroodpadow/, 2020.