Od szamba do kanalizacji

Ścieki z wielu domów zamiast do kanalizacji wciąż jeszcze trzeba odprowadzać do szamba. Decydując się na zbiornik, warto tak go usytuować i wyposażyć, by korzystanie z niego było wygodne i nieuciążliwe, a podczas późniejszego podłączania domu do kanalizacji - by nie zniszczyć roślinności, nie uszkodzić rozprowadzonej instalacji nawadniającej i elektrycznej oraz by nie trzeba było rozbierać podjazdu. Projekt i plan usytuowania zbiornika muszą być zgodne z "Warunkami technicznymi jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie" i zwykle są częścią projektu budowlanego budynku. Budowa szamba wymaga też pozwolenia, które najczęściej uzyskuje się wraz z pozwoleniem na budowę domu.

Jaki zbiornik

Najczęściej stosowane są żelbetowe albo z tworzyw sztucznych. Zawsze warto kupować takie, do których dołączona jest Aprobata Techniczna Instytutu Ochrony Środowiska (IOŚ) lub COBRTI INSTAL albo inny dokument potwierdzający szczelność oraz jakość produktu.

Żelbetowe. Są najpopularniejsze, bo stosunkowo tanie, a przy tym wytrzymałe na duże obciążenia - zarówno wywołane naciskiem samochodu, jak i wyporem wód gruntowych. Jeśli wykonano je z odpowiedniej klasy betonu (B-20, z uszczelniaczami), dobrze zagęszczonego, oraz odpowiednio zaizolowano je od zewnątrz, powinny służyć bardzo długo - producenci dają na nie nawet 10-letnią gwarancję. Lepiej nie wykonywać jednak takich zbiorników samodzielnie - chyba że odpowiednia mieszanka betonowa będzie pochodzić z profesjonalnej wytwórni i ułoży się ją, zagęszczając odpowiednim sprzętem, a zbiornik po wykonaniu zostanie solidnie zaizolowany, najlepiej z obu stron. Lepiej też nie montować zbiorników z kręgów betonowych, bo nie da się dokładnie uszczelnić spoin. Do zamontowania zbiornika żelbetowego niezbędny jest ciężki sprzęt - dźwig i ciężarówka. Niestety zbiorniki te są podatne na korozję i po 15-20 latach mogą przestać być szczelne.

Z tworzyw sztucznych. Są znacznie lżejsze od żelbetowych, szczelne, odporne na działanie agresywnych ścieków (nie ulegają korozji), ale mniej wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne, nacisk samochodów i wypór wód gruntowych.

Gdzie umieścić szambo

Miejsce na zbiornik trzeba dobierać z uwzględnieniem minimalnych wymaganych odległości od studni, okien i drzwi zewnętrznych domu, a także od granicy sąsiedniej działki, drogi lub ciągu pieszego. Najlepiej umieszczać go w pobliżu bramy wjazdowej lub ogrodzenia i wyposażyć w rurę przyłączeniową zakończoną szybkozłączem osadzonym w ogrodzeniu - wtedy zbiornik będzie można opróżniać szambiarką stojącą na ulicy.

Lepiej nie umieszczać szamba w pobliżu wysokich drzew, których rozrastające się korzenie mogłyby uszkodzić zbiornik.

Aby w przyszłości budowa przyłącza kanalizacyjnego nie była zbyt kłopotliwa, warto tak usytuować zbiornik, by rura doprowadzająca doń ścieki oraz linia jej przedłużenia (w kierunku ulicy) znajdowały się poza utwardzonym podjazdem. Zwykle bowiem przyłącze układa się na przedłużeniu tej rury. Prace przyłączeniowe nie będą kłopotliwe, jeśli zbiornik odsuniemy nieco od tej linii, ale trzeba pamiętać, by zakrzywienie rury doprowadzającej ścieki do szamba było łagodne (np. za pomocą dwóch kolanek 45°).

Podłączenie przyłącza kanalizacyjnego do szamba umieszczonego na przedłużeniu rury doprowadzającej ścieki też nie jest wielkim kłopotem. Najczęściej bowiem można przeprowadzić przedłużenie tej rury przez wnętrze zbiornika i rury podwiesić do sklepienia, a nawet - jeśli przewiduje to projekt przyłącza - umieścić wewnątrz zbiornika studzienkę kanalizacyjną. Do wyprowadzenia rury potrzebny jest zwykle nowy otwór w ściance zbiornika.

Montaż

Zagłębienie zbiornika zależy głównie od:

- odległości zbiornika od domu;

- głębokości wyprowadzenia rury kanalizacyjnej z budynku - sklepienie rury powinno znajdować się na głębokości minimum 40 cm pod powierzchnią terenu;

- spadku rury w kierunku zbiornika - spadek ten powinien wynosić minimum 2% (2 cm na każdy metr długości rury).

Aby nie dopuścić do zamarzania ścieków oraz uszkodzenia sklepienia zbiornika przez korzenie roślin, odległość stropu od powierzchni terenu nie powinna być mniejsza niż 50 cm.

Głębokość wykopu powinna być o ok. 20 cm większa niż przewidywana głębokość posadowienia zbiornika. Po wstępnym wyrównaniu podłoża na dnie układa się warstwę piasku i dokładnie ją zagęszcza.

Zbiornik betonowy wystarczy postawić na przygotowanym podłożu i następnie obsypać ziemią, którą należy zagęszczać warstwami. Wszelkie łączenia zbiornika (z rurami, płytą górną) trzeba dokładnie uszczelnić.

Zbiornik z tworzywa sztucznego. Przed jego wkopaniem trzeba koniecznie sprawdzić poziom wód gruntowych.

Jeśli znajduje się poniżej planowanego poziomu dna, zbiornik ustawiony w wykopie obsypuje się mieszanką piasku z cementem, która po stwardnieniu utworzy skorupę ochronną. Podczas zasypywania i zagęszczania gruntu zbiornik należy sukcesywnie napełniać wodą, aby grunt nie wgniótł ścianek.

Jeśli woda pojawia się powyżej poziomu dna, wokół zbiornika należy wykonać wannę betonową, która go "zakotwiczy" i zapobiegnie wypychaniu pustego zbiornika przez wody gruntowe. Zazwyczaj zbiornik wstawia się wówczas w świeży, plastyczny beton, obsypuje mieszanką piaskowo-cementową, a następnie napełnia wodą i zasypuje wykop.

Jeśli zbiornik miałby się znajdować pod podjazdem, nad zbiornikiem należy umieścić płytę żelbetową chroniącą go przed zgnieceniem. Płyta taka znacznie jednak zwiększy koszt i tak już drogiego zbiornika.

Przed całkowitym zasypaniem zbiornika - niezależnie od jego rodzaju - należy jeszcze:

- podłączyć rurę kanalizacyjną doprowadzającą ścieki;

- zamocować właz o odpowiedniej wysokości. Wygodne w montażu są włazy teleskopowe, które łatwo dostosować do poziomu terenu. Jeśli zbiornik będzie pod podjazdem, właz zamyka się pokrywą żeliwną. Właz w nawierzchni trawiastej czy ścieżce pieszej może być wykonany z tworzywa;

- podłączyć kominek wentylacyjny wyprowadzony co najmniej 50 cm ponad poziom terenu. Ze względów estetycznych kominek można ukryć w kępie roślin. Natomiast żeby wydobywające się z niego gazy nie były zbyt uciążliwe, można wyprowadzić go nad daszkiem śmietnika. Trzeba tylko pamiętać, by odległość kominka od ogrodzenia nie była mniejsza niż 2 m. Brak wentylacji może przyspieszać rozszczelnienie zbiorników, zwłaszcza betonowych, bo agresywne gazy kanalizacyjne, rozpuszczając się w ściekach, tworzą kwasy powodujące korozję betonu

Warto też wyprowadzić wspomniane już przyłącze do ogrodzenia umożliwiające opróżnianie szamba bez wjeżdżania na posesję. Jeśli zbiornik ma dwie komory, to albo takie przyłącze wyprowadza się z każdej z komór (wariant droższy, bo trzeba kupić dwa komplety rur i szybkozłączy), albo w przegrodzie między komorami można wykonać przy dnie otwór, umożliwiający przepływanie ścieków między komorami i opróżnianie ich do dna (ale wówczas lepiej po prostu kupić zbiornik jednokomorowy).

Ile to kosztuje

Zbiornik żelbetowy o poj. 10 m3: 2300-3000 zł*

Zbiornik z tworzyw sztucznych o poj. 10 m3: 5120-6000 zł*

Rura przyłącza: 100 zł/m

Szybkozłącze: 300-420 zł

Wywóz nieczystości: 110-200 zł/10 m3

*Ceny netto. Przy kupnie zbiornika z montażem VAT wynosi 7%, bez montażu - 22%.