Budowa
Kanalizacja
Oczyszczalnia ścieków. Ile kosztuje szambo, kanalizacja i oczyszczalnia?

Oczyszczalnia ścieków. Ile kosztuje szambo, kanalizacja i oczyszczalnia?

Aneta Demianowicz, Katarzyna Jodłowska15-09-2021 11:00

To, co wygodne, jest zwykle najdroższe. Przy odprowadzaniu ścieków ta zasada na szczęście się nie sprawdza. Przegląd oczyszczalni ścieków. Wybierz najlepszy dla siebie.

Budowa szamba stanowi czasami jedyny sposób na odprowadzenie ścieków z domu

Ze względu na częste podwyżki cen wody, a także za odprowadzanie ścieków, coraz więcej osób szuka sposobów na obniżenie domowych rachunków. Najlepiej zrobić to, równolegle zmniejszając ilość zużywanej wody i wybierając najbardziej ekonomiczny sposób wywozu nieczystości płynnych. Najdroższe w eksploatacji szambo jest najmniej wygodnym sposobem usuwania ścieków z domu. Konieczność jego częstego opróżniania jest uciążliwa nie tylko logistycznie, ale przede wszystkim finansowo, bowiem wywóz 1 m3 nieczystości kosztuje około 15-20 zł. Tańsza jest kanalizacja, choć już nie wszędzie, bo na przykład od nowego roku mieszkańcy Białogardu w Zachodniopomorskim za metr sześcienny wody i ścieków płacić będą ok. 40 zł. Obecnie średnia cena za kanalizację w Polsce wynosi około 7 zł/m3 (wraz z wodą).

Kanalizacja

Jeśli mieszkamy na terenie skanalizowanym, musimy podłączyć się kanalizacji zbiorczej, chyba że wcześniej zaplanowaliśmy budowę przydomowej oczyszczalni ścieków. Podłączenie się do kanalizacji to najwygodniejszy sposób odprowadzania ścieków, bo poza wykonaniem przyłącza o nic nie trzeba się później martwić - oczywiście poza płaceniem rachunków. Za odprowadzenie metra sześciennego nieczystości płaci się więcej niż za zużycie takiej samej ilości wody. Dlatego jeśli do podlewania ogrodu lub mycia samochodu używamy wody miejskiej, to na rurze zasilającej kran ogrodowy warto założyć drugi licznik. Wtedy woda wykorzystana w celach gospodarczych nie będzie obciążona kosztem wywozu ścieków. Ceny i stawki są różne w całej Polsce i ustalane przez gminy.

Uwaga! Podłączenie do kanalizacji odbywa się na podstawie umowy z rejonowym zakładem kanalizacyjnym i wymaga sporządzenia projektu przyłącza. Ten fakt trzeba też zgłosić w starostwie powiatowym oraz dołączyć projekt z zaznaczonym na planie działki podłączeniem do kanalizacji oraz oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością.

Szambo

Jeśli dom wybudowany jest tam, gdzie nie ma kanalizacji, jednym ze sposobów zagospodarowania ścieków staje się budowa szamba, czyli szczelnego zbiornika na ścieki. Jego wykonanie i podłączenie to inwestycyjnie tańsze rozwiązanie niż budowa przydomowej oczyszczalni, a koszty inwestycji są podobne do wykonania przyłącza kanalizacyjnego, jednak eksploatacyjnie - znacznie większe. Mimo że w takiej sytuacji oszczędniej użytkujemy wodę, to i tak często trzeba opróżniać zbiornik. Poza tym ścieki wywożone z szamba są bardziej zanieczyszczone, dlatego ich oczyszczenie jest droższe niż tych z kanalizacji.

Większą część kosztów budowy i podłączenia się do szamba stanowi kupno szczelnego zbiornika na ścieki. Może być on wykonany z żelbetu lub tworzyw sztucznych. Pojemność zbiornika powinna być dobrana do liczby mieszkańców i ilości produkowanych ścieków. Przyjmuje się, że jedna osoba produkuje ich ok. 150 l na dobę. Jednak szambo może okazać się rozwiązaniem bardziej komfortowym, jeśli w bliskiej przyszłości będzie można podłączyć się do kanalizacji miejskiej. Czasami jest to również jedyne rozwiązanie, szczególnie wtedy, gdy:

ścieków jest za mało, żeby budowa własnej oczyszczalni się opłacała;
powierzchnia działki jest za mała, aby zmieścić na niej oczyszczalnię z drenażem rozsączającym lub w pobliżu nie ma odbiornika oczyszczonych ścieków;

poziom wód gruntowych jest za wysoki, aby można było oczyszczone w oczyszczalni ścieki rozsączyć do gruntu, a inne rozwiązania są zbyt drogie w inwestycji.

Uwaga! Budując szambo, trzeba zachować minimalne odległości od granicy działki, domu i ujęcia wody. Powinno ono znajdować się w odległości:

2 m od drogi i granicy sąsiedniej działki;
5 m od okien i drzwi domu;
15 m od studni.

Wybierając lokalizację szamba, warto też zwrócić uwagę na to, aby można było łatwo do niego podjechać wozem asenizacyjnym.

Oczyszczalnie ścieków

Alternatywą dla kanalizacji i szamba jest budowa przydomowej oczyszczalni ścieków. Inwestorów odstraszają często jednak zbyt wysokie koszty inwestycyjne. Wybierać można spośród kilku rodzajów oczyszczalni, ale decyzja zależy nie tylko od zasobności portfela, ale również od ograniczeń prawnych i technicznych związanych z jej budową. Wcześniej trzeba określić:

liczbę mieszkańców - potrzebna jest do określenia objętości osadnika oraz wydajności oczyszczalni;
powierzchnię działki - wpływa na wybór rodzaju i wielkości instalacji. Istnieją prawne i wynikające z zaleceń producentów oczyszczalni ograniczenia dotyczące lokalizacji elementów oczyszczalni na działce (zobacz rysunek);
rodzaj gruntu - od niego zależy, czy może zostać wykorzystany jako drugi element oczyszczania lub odbiornik ścieków. Do tego nadają się gleby przepuszczalne, takie jak piaski i grunty mieszane - tylko takie gwarantują długi przepływ niezbędny w procesie oczyszczania ścieków. Gdy gleba jest dobrze przepuszczalna, ścieki nie zdążą się oczyścić;
poziom wód gruntowych;
głębokość wyprowadzenia rury kanalizacyjnej z budynku.

Oczyszczalnia ścieków - rodzaje

Oczyszczanie ścieków jest kilkuetapowym procesem, w czasie którego szkodliwe substancje są neutralizowane. Pierwszy etap, który zachodzi w osadniku gnilnym, to wstępne oczyszczenie. Cząstki unoszące się w nieczystościach opadają na dno i tworzą osad, który powoli fermentuje (powstaje wtedy kożuch, czyli piana złożona z różnych substancji zawartych w ściekach), rozkładając się na substancje rozpuszczalne oraz nierozpuszczalne w wodzie (te drugie opadają na dno zbiornika). Proces ten trwa co najmniej 3 dni - dlatego duże znaczenie ma dobór właściwej pojemności zbiornika.

Drugi etap, czyli doczyszczanie ścieków, może zachodzić w różnych miejscach, w zależności od tego, na jaki typ oczyszczalni się zdecydujemy.

Oczyszczalnia ścieków z drenażem rozsączającym

To najczęściej wybierany typ oczyszczalni ścieków. Nie tylko jest najtańsza w wykonaniu, ale też prosta w obsłudze, mało awaryjna i mało wrażliwa na nierównomierny dopływ ścieków. Jednak zasadniczą wadą takiego rozwiązania jest potrzeba przeznaczenia dużej powierzchni działki na wybudowanie takiej oczyszczalni. Łatwo można też ją przewymiarować i trudno kontrolować w niej sprawność oczyszczania ścieków.

Drenaż rozsączający to system połączonych ze sobą rur, dzięki którym podczyszczone ścieki rozprowadzane są w warstwie filtracyjnej wykonanej ze żwiru. Oczyszczalnie takie można budować jedynie na gruntach przepuszczalnych, na których minimalna odległość rur drenarskich od poziomu wód gruntowych wynosi 1,5 m. Kiedy warunki gruntowo-wodne nie pozwalają na montaż drenażu, trzeba zastanowić się nad innym rodzajem oczyszczalni.

Oczyszczalnia ścieków z filtrem piaskowym

Budowa oraz późniejsza eksploatacja takiej oczyszczalni są droższe niż tych z drenażem rozsączającym. Koszty podnosi konieczność wykonania filtru piaskowego oraz uszczelnienia go specjalną folią, dodatkowo zabezpieczoną przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Oczyszczalnie z filtrem piaskowym, tak jak z drenażem, mają podobną zasadę działania, z tym że wstępnie oczyszczone ścieki rozprowadzane przez drenaż trafiają na filtr piaskowy, gdzie są doczyszczane. Po przefiltrowaniu dreny zbierające odprowadzają je do studni zbiorczej, a stamtąd kierowane są do odbiornika, na przykład rowu melioracyjnego. Oczyszczone ścieki można również wykorzystać do podlewania trawnika lub mycia samochodu.

Oczyszczalnia ścieków z filtrem gruntowo-roślinnym

Oczyszczalnie te nazywane też oczyszczalniami korzeniowymi, trzcinowymi lub hydrobotanicznymi. Są łatwe w budowie, a filtr roślinny jest ciekawym fragmentem ogrodu. Tego typu oczyszczalnie są odporne na nierównomierny dopływ ścieków lub jego brak. Jednak koszty zakupu folii, pompy, wypełnienia filtra i roślin do nasadzeń na filtrze są wysokie.

Podczyszczone ścieki z osadnika gnilnego trafiają do studzienki rozdzielczej (jeśli trzeba, są do niej przepompowywane mechanicznie), skąd za pomocą drenażu rozsączającego trafiają do filtra gruntowo-roślinnego (ziemia obsadzona roślinnością występującą na podmokłych terenach - trzcina, pałka albo wierzba krzewiasta). Doczyszczone ścieki są zbierane przez drenaż i odprowadzane do odbiornika. Można je także wykorzystać gospodarczo.

Oczyszczalnia ścieków ze złożem biologicznym

To jedne z najbardziej sprawnych oczyszczalni, ponieważ redukują około 95% zanieczyszczeń. Dzięki temu wodą powstałą po oczyszczeniu ścieków można podlewać trawnik lub myć samochód. Oczyszczalnie takie zajmują mało miejsca, bo zaledwie 8 m2, w porównaniu z tymi z drenażem rozsączającym (na budowę których potrzeba ok. 70 m2). Są odporne na nierównomierny dopływ ścieków i częste zmiany temperatury. Ich wadą jest konieczność czyszczenia wypełnienia złoża lub wymiany części mechanicznych najbardziej narażonych na zużycie.

Oczyszczalnia ścieków z osadem czynnym

Podobnie jak oczyszczalnie ze złożem biologicznym polecane są na małe działki oraz takie, gdzie trudno jest zachować wymagane odległości od ujęć wody. Warto je również montować tam, gdzie nie można wykonać drenażu rozsączającego. Ścieki są dobrze doczyszczone, dlatego można je wykorzystywać gospodarczo. Podczas wyboru tego typu oczyszczalni inwestorów może jednak odstraszać wysoki koszt jej eksploatacji, ponieważ pobiera ona dużo prądu i trzeba koniecznie kupować preparaty wspomagające procesy oczyszczania. Jest też wrażliwa na nierównomierny dopływ ścieków, co zwiększa możliwość awarii poszczególnych elementów.

Oczyszczalnie z osadem czynnym działają w ten sposób, że podczyszczone w osadniku gnilnym ścieki kierowane są do zbiornika zbudowanego z dwóch części: komory osadu czynnego i osadnika wtórnego. W tej drugiej następuje drugi etap doczyszczenia ścieków. W odróżnieniu od oczyszczalni ze złożem biologicznym mikroorganizmy odpowiedzialne za rozkład zanieczyszczeń unoszą się swobodnie w zbiorniku zwanym komorą reakcji - to inna nazwa komory osadu czynnego.

Oczyszczalnie ścieków - koszty

Koszty odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków będą rosły. Przyczyniają się do tego nie tylko obostrzenia prawne w polityce proekologicznej, ale też naciski organizacji działających na rzecz ochrony środowiska.