Drewno w ogrodzie

Drewno to materiał najchętniej stosowany do budowy różnych konstrukcji ogrodowych. Jest naturalne, doskonale wpisuje się więc w zieleń, a wykonane z niego nowe elementy wyglądają, jakby były w ogrodzie od zawsze. Niestety, ma też wady - przede wszystkim ograniczoną żywotność. Znacznie skraca ją wilgoć i promienie UV, bo nie każdy gatunek jest na nie tak samo odporny. Zanim więc drewno zostanie zastosowane w ogrodzie, trzeba wybrać odpowiedni jego rodzaj i wiedzieć, jak zapewnić mu trwałość na wiele lat.

Rodzime czy egzotyczne

Najlepsze, bo najtwardsze i najodporniejsze na korozję biologiczną oraz ścieranie, gatunki drewna rodzimego to dąb i modrzew. Są one też najdroższe, dlatego najczęściej wybiera się drewno sosnowe lub świerkowe: miękkie i mało odporne na zarysowania oraz wgniecenia. Takie drewno łatwo niszczeje pod wpływem czynników atmosferycznych, często jest także atakowane przez szkodniki. Sosna i świerk są również mało odporne na wilgoć. Gdy takie drewno nasiąknie wodą i wyschnie, odkształca się i pęka. Zawilgocone powierzchnie łatwo atakują grzyby, zasiedlają je glony i mchy.

Twarde, oleiste gatunki drewna egzotycznego są odporne na zmienne warunki atmosferyczne, wilgoć, zagrzybienie i pleśnie, a pod wpływem wody nie paczą się. Odporność na korozję biologiczną zawdzięczają zawartości żywic, garbników oraz związków o działaniu antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Nie wymagają więc żadnego zabezpieczenia, a mimo to przetrwają znacznie dłużej niż nawet najlepiej zaimpregnowane drewno świerku czy sosny. Spośród wielu gatunków drewna egzotycznego w ogrodzie stosuje się najczęściej: ipe, teak, bangkirai, cumaru, massarandubę, bambus.

Uwaga! Ze względu na deformowanie się pod wpływem wilgoci do ogrodu nie są polecane olchy i buki (z rodzimych gatunków) oraz niektóre gatunki drewna egzotycznego, na przykład samba.

Deski, bale, krawędziaki

Najlepiej - bo najtaniej - kupić drewno w tartaku, gdzie może być przygotowane na kilka sposobów. Najtańszą opcją jest jego pocięcie (przetarcie) bez obrzynania, ale nie nadaje się wtedy na ogrodowe konstrukcje. Lepiej więc kupić drewno obrzynane z równo przyciętymi bokami, dzięki czemu jego przekrój jest prostokątny. Wszystkie powierzchnie takich elementów są wprawdzie równe, ale pokryte drobnymi włóknami pozostałymi po cięciu kłody. Takie drewno z drzazgami jest mniej odporne zarówno na działanie ognia (łatwiej zapalne), jak i na korozję biologiczną (pleśnie, grzyby, owady). Dlatego najlepiej zamówić drewno czterostronnie strugane ze sfazowanymi krawędziami. Dzięki struganiu radykalnie zmniejsza się zagrożenie korozją biologiczną oraz zapalność drewna (płomień "ślizga się" wówczas po jego gładkiej powierzchni).

Kupując drewno w tartaku, trzeba dopilnować, by było ono odpowiednio wysuszone. Wilgotność drewna przeznaczonego do stosowania na zewnątrz powinna wynosić 25-30%. Świeże drewno ma wilgotność 60-70% i wytrzymałość mniej więcej półtora razy mniejszą niż wysuszone. Czas potrzebny do tego, aby elementy przetarte ze świeżo ściętego drzewa wyschły do wilgotności 20% w sposób naturalny (to znaczy na wolnym powietrzu, w miejscu przewiewnym i pod zadaszeniem), ocenia się na mniej więcej rok. Bardzo często jednak drewno dostępne w składach nie jest dostatecznie wysuszone. I choć niektórzy uważają, że można wykonać elementy w ogrodzie z mokrego drewna - bo i tak doschnie - to lepiej tego nie robić. Jest bowiem prawie pewne, że konstrukcje wybudowane z mokrego drewna podczas jego wysychania ulegną zwichrowaniu, a przede wszystkim zapleśnieją.

Żadną metodą nie da się zabezpieczyć świeżego, mokrego drewna. Z tego powodu warto zapłacić więcej i skorzystać z usługi suszenia drewna w specjalnych komorach w temperaturze ponad 70°C. Takie drewno ma znacznie lepsze właściwości niż drewno suszone tradycyjnie. Wysoka temperatura eliminuje wszelkie bakterie, zarodniki grzybów i larwy owadów. W czasie suszenia zostaje też całkowicie zatrzymany proces sinienia drewna.

Oto elementy najpopularniejsze w ofercie tartaku.

Deski - zazwyczaj o szerokości 75-250 mm i grubości 19-45 mm. Przeznacza się je najczęściej na tarasy, ogrodzenia i podesty w altanach.

Bale o szerokości 100-250 mm oraz grubości 50-100 mm stosuje się do wykonywania konstrukcji zadaszeń i nawierzchni.

Krawędziaki - zwykle o przekroju 100×100 mm, ale mogą też mieć wymiary 125-175×125-175 mm. Wykorzystuje się je jako legary pod deski tarasowe oraz do wykonania słupów (np. w altanach).

Łaty o wymiarach 38-75×50-140 mm stosuje się jako elementy do mocowania pokrycia wiat, altan i pergoli.

Jak chronić drewno

Zwarte i oleiste gatunki drewna egzotycznego nie wymagają zabezpieczenia. Pozostawione w stanie surowym ulegają naturalnemu procesowi patynowania wierzchniej warstwy - po jednym lub dwóch sezonach przybierają srebrzystoszarą barwę. Nie pogarsza to parametrów technicznych drewna ani też nie przyspiesza procesów starzenia biologicznego. Można zapobiec powstawaniu tej warstwy i zachować naturalną barwę drewna egzotycznego, impregnując je.

Rodzime gatunki drewna trzeba koniecznie zabezpieczyć, zwłaszcza jeśli elementy z nich wykonane będą miały kontakt z wodą.

Impregnacja. W sprzedaży dostępne są zarówno elementy zaimpregnowane, jak i surowe, które trzeba samodzielnie zabezpieczyć powierzchniowo preparatem impregnującym lub powierzyć to firmie wykonującej impregnację w komorze ciśnieniowej.

Najlepiej jednak kupować gotowe elementy - z drewna impregnowanego metodą próżniowo-ciśnieniową, gdyż tylko takie będą nasycone impregnatem w całym przekroju, czego nie można uzyskać żadnymi innymi metodami. Poza tym wilgotność takiego drewna jest dostosowana do warunków, w jakich będzie użyte. Gotowe elementy mogą też być specjalnie wykończone, na przykład powierzchnia licowa desek tarasowych jest ryflowana, czyli żłobkowana, co zapobiega poślizgnięciom. Trzeba jednak wiedzieć, że gotowych, zaimpregnowanych elementów nie wolno przycinać.

Do zabezpieczania powierzchni surowego drewna stosuje się preparaty impregnujące. Ma je w swojej ofercie większość producentów chemii budowlanej. Impregnaty tego typu to roztwory, które głęboko wnikają w strukturę drewna. Mają one w swoim składzie biocydy - substancje niszczące owady, grzyby, glony i pleśnie. Impregnacja często obniża również stopień palności drewna, a preparaty zawierające woski zwiększają także jego wodoodporność.

Zewnętrzne elementy drewniane pokrywa się impregnatami rozpuszczalnikowymi (oleistymi lub żywicznymi), nie poleca się natomiast roztworów solnych, które są łatwo wypłukiwane przez wodę. Preparatami solnymi można zabezpieczać tylko takie drewno, które nie będzie narażone na bezpośrednie działanie deszczu ani śniegu (np. elementy osłonięte szerokim dachem).

Impregnaty najczęściej nie zawierają pigmentów, choć niektórzy producenci stosują je w swych preparatach. Takie środki - oprócz tego, że nadają drewnu kolor, podkreślając rysunek jego słojów i fakturę - chronią dodatkowo przed promieniami UV.

Drewno zaimpregnowane można dodatkowo pokryć lakierem lub lakierobejcą.

Olejowanie. Zabezpiecza drewno przed wysychaniem i pękaniem oraz przed zawilgoceniem. W nasączone specjalnym olejem drewno woda nie wsiąka, lecz spływa po jego powierzchni. Poleca się szczególnie olejowanie drewna egzotycznego. Najlepiej użyć do tego specjalnego oleju przeznaczonego do konserwacji drewna egzotycznego. Nie należy go pokrywać preparatami do drewna krajowego, ponieważ zawarte w nich związki chemiczne mogą spowodować odbarwienia i plamy.

Produkty z marketu

W centrach ogrodniczych i marketach budowlanych można kupić gotowe konstrukcje altan, pergoli, ogrodzeń oraz meble. Są one zazwyczaj zabezpieczone metodą próżniowo-ciśnieniową i po złożeniu wszystkich elementów nadają się do użytku bez dodatkowych zabiegów. Warto z tej oferty skorzystać, zwłaszcza gdy konstrukcje mają być wykonane z drewna egzotycznego. Jest ono niezwykle twarde, a przez to trudne w obróbce: ze względu na strukturę włókien nie poddaje się zwykłej pile ani też łączeniu gwoździami.

Ile to kosztuje

Drewno krajowe nieimpregnowane: od 30 zł/m2

Drewno krajowe impregnowane ciśnieniowo: od 60 zł/m2

Drewno egzotyczne (deski gr. 19 mm): od 90 zł/m2

Impregnacja próżniowo-ciśnieniowa: ok. 80 zł/m3

Suszenie przemysłowe: ok. 100 zł/m3

Dwukrotne pokrycie impregnatem głęboko penetrującymi dodatkowo impregnatem koloryzującym: od 16 zł/m2

Dwukrotne pokrycie olejem: od 8 zł/m2

Altana: od 2400 zł/szt.

Pergola: od 70 zł/element

Meble ogrodowe (stół + 4 krzesła): od 900 zł/komplet

Płot: od 45 zł/przęsło