Balustrady i poręcze: poręczniej z poręczą

Podstawowa funkcja każdej balustrady to zapewnienie bezpieczeństwa i wygody na schodach, galeriach oraz antresolach. Powinna ułatwiać poruszanie się po nich, a także chronić przed upadkiem z wysokości. Druga sprawa to kwestia estetyki: od balustrady zależy, czy schody dyskretnie wtopią się we wnętrze, czy raczej staną się dominującym elementem wystroju.

Z balustradą czy bez?

Zgodnie z polskimi przepisami, każde schody wyższe niż 50 cm powinny mieć balustradę. Warunek ten nie dotyczy jednak domów jednorodzinnych; tam schody do wysokości 1 m i szersze od drzwi lub przejścia, do którego prowadzą (co najmniej po 50 cm z każdej strony) - nie muszą ich mieć. Schody odkryte z jednej lub z dwóch stron muszą mieć balustradę, ale te ograniczone ścianami - już nie, bo w takich wystarczy tylko poręcz. Poręcze po obydwu stronach należy natomiast zamontować w schodach bardzo stromych.

Balustrada schodów powinna skutecznie chronić przed wypadnięciem, musi być więc odpowiednio wysoka (przepisy podają 0,9 m, mierzone do wierzchu poręczy). Także prześwity między elementami wypełnienia są tu istotne, tego jednak przepisy nie precyzują. Oczywiście można samemu poprawiać bezpieczeństwo balustrad, dostosowując je do własnych potrzeb, na przykład stosując takie, które uniemożliwiają wspinanie się lub zjeżdżanie dzieci po poręczach.



Niewidoczna czy z charakterem?

Choć względy bezpieczeństwa są nadrzędne, nie można zapomnieć o drugiej ważnej funkcji balustrad: to one dodają schodom charakteru i podkreślają ich wygląd. Od balustrady zależy, czy schody zginą w przestrzeni domu czy też zostaną wyeksponowane. Konkretny efekt uzyskuje się zależnie od rodzaju balustrady: bardziej masywne mocno zaznaczają się w przestrzeni domu, ażurowe i delikatne dodają schodom lekkości. Na ostateczny efekt duży wpływ ma również materiał, z jakiego balustrada została zrobiona.

Razem lub osobno

Gotowe schody z marketów budowlanych wyposażone są od razu w balustrady. Jest to wygodne, lecz nie daje wielu możliwości wyboru. Jeśli robimy schody na zamówienie, możemy wybierać spośród bogatej oferty balustrad pasujących do wybranych przez nas schodów - z reguły również zamawia się je razem ze schodami. Można też potraktować balustradę jako odrębny element. Producenci proponują gotowe zestawy balustrad systemowych, przeznaczone do samodzielnego montażu. Dostarczane są one w postaci słupków, poręczy z zakończeniami, rurek i elementów kotwiących, pasujących do różnych konstrukcji schodów. Balustrada może też być wykonana całkowicie na zamówienie, według indywidualnego projektu architekta czy rzemieślnika. Wtedy w jej cenę wliczone są pomiar na miejscu, projekt oraz transport. Dodatkowo zapłacimy za montaż - zwykle jest to około 15% wartości zamówienia.

Słupki, tralki i poręcze

Balustrada może mieć konstrukcję pełną albo ażurową.

Pełną można zrobić z betonu zbrojonego (w deskowaniu, jak schody), materiałów ściennych (cegieł, bloczków, pustaków szklanych) lub z płyt gipsowo-kartonowych na ruszcie.

Ażurową tworzą:

- słupki, przytwierdzone do schodów, gwarantujące stabilność balustrady - do nich bowiem mocuje się poręcz oraz wypełnienie. Dlatego to, czy balustrada będzie dla nas bezpiecznym oparciem, zależy od solidności ich zamocowania. Zazwyczaj słupki rozmieszcza się co 90-120 cm, ale zdarza się również, że balustrada zamiast kilku słupków ma tylko dwa - umieszczone na początku biegu i na jego końcu;

- poręcz, która musi być wygodna i solidnie zamocowana do konstrukcji balustrady lub ściany. Nigdzie nie może też mieć żadnych ostrych elementów, które mogłyby poranić dłonie. Najwygodniejsza jest poręcz o średnicy około 7 cm, przekroju okrągłym i oddalona minimum 5 cm od ściany;

- wypełnienie, które decyduje o charakterze i wyglądzie balustrady. Najczęściej są nim ażurowe elementy pionowe (tralki) albo poziome (listwy, kształtowniki lub linki stalowe). Mogą nim być też elementy artystyczne: rzeźbione motywy drewniane, z kutej stali czy giętych rur metalowych. Obecnie modne są wypełnienia z płyt, na przykład tafli szkła lub perforowanego metalu.

Wysokość balustrady powinna być dostosowana do wzrostu domowników. Najlepiej gdy sięga dolnej granicy klatki piersiowej, nie powinna jednak być niższa niż 90 cm. Balustrady antresoli, i balkonów znajdujących się powyżej 12 m powinny mieć wysokość 110 cm.

Z drewna, szkła i metalu

Elementy balustrady można zrobić z jednego materiału, ale częściej łączy się w niej kilka: na przykład drewno z metalem. Dobrze jest, kiedy wygląd balustrady współgra z pozostałymi elementami schodów (stopni, podstopnic), a także ze ścianami, meblami, karniszami, a nawet klamkami czy okuciami mebli.

Drewno jest materiałem najchętniej wybieranym na balustrady. Jego zalety to łatwość obróbki, naturalne pochodzenie, ciepło w dotyku i możliwość pomalowania na dowolny kolor. Balustrady robi się zazwyczaj z drewna bukowego, dębowego lub egzotycznego (powinno być twarde); najczęściej wybiera się ten sam gatunek, z którego zrobione są stopnie schodów. Choć drewno kojarzy się raczej z tradycyjną, "rzeźbioną" balustradą, wielu producentów oferuje je także w prostych i surowych formach, pasujące do nowoczesnych wnętrz - często wtedy łączone jest ze stalą.

Warto pamiętać, że balustrada z drewnianym wypełnieniem wygląda dość masywnie. Wykończone w ten sposób wąskie schody mogą przytłaczać wnętrze i dlatego balustrady drewniane są lepsze raczej do przestronnych wnętrz.

Szkło - choć budownictwo jednorodzinne zapożyczyło stosowanie balustrad ze szkła od obiektów użyteczności publicznej, wyszło mu to tylko na dobre. Szkło nawet ciężkim żelbetowym schodom doda bowiem lekkości. Szklane wypełnienie nie zaciemnia i nie zmniejsza optycznie przestrzeni, zapewniając przy okazji wiele możliwości projektowych.

Do wypełniania balustrad stosuje się różne rodzaje szkła: bezbarwne i kolorowe, gładkie, piaskowane, artystycznie zdobione. Zawsze jednak musi być bezpieczne, czyli hartowane lub laminowane.

Bardzo nowoczesnym rozwiązaniem jest stosowanie balustrad szklanych samonośnych. Są one mocowane w profilu, resztę stanowi już samo szkło. Wbrew pozorom balustrada taka jest stabilna i zapewnia bezpieczeństwo, a przy tym - oryginalny wygląd.

Metal. Balustrady metalowe robi się ze stali (węglowej i pomalowanej proszkowo, nierdzewnej, oraz kutej), z aluminium i mosiądzu. Są one bardzo trwałe, a przy tym mogą mieć różnorodne formy. Ich powierzchnię można wykończyć przez polerowanie, grawerowanie, żłobienie lub malowanie.

Metalowe balustrady pasują zarówno do wnętrz nowoczesnych, jak i tradycyjnych.

- Wnętrza nowoczesne. Tu najlepiej sprawdzi się stal nierdzewna. Zwykle zrobione z niej elementy balustrady są cienkie, więc schody wydają się lżejsze, zawieszone w przestrzeni. Na balustrady stosuje się rurki o przekroju od 12 do 100 mm (najpopularniejsze średnice to 38, 42, 51 mm). Popularne są też zamknięte profile prostokątne i poziomo rozpięte stalowe cięgna, stanowiące wypełnienie balustrady.

- Wnętrza tradycyjne. Najbardziej pasują do nich balustrady kute albo odlewane (np. z mosiądzu lub miedzi). Takie balustrady mogą być wytwarzane w nieskończenie wielu wzorach i mieć bardzo oryginalny wygląd. Uzupełnieniem takich artystycznych metalowych balustrad powinny być podobnie wykonane pozostałe elementy wyposażenia wnętrza: karnisze, okucia okien, drzwi i mebli, elementy kominka.

Uwaga! Zrobienie balustrady kutej czy odlewanej jest pracochłonne, więc należy liczyć się z odpowiednio długim okresem oczekiwania na nią - a także z jej odpowiednią ceną.

Bezpieczna dla dzieci

Ze względu na bezpieczeństwo dzieci odstęp między słupkami balustrady i stopnicami nie powinien przekraczać 10-12 cm. Dla bezpieczeństwa warto również zamontować elementy uniemożliwiające zsuwanie się po poręczach. Balustrada powinna mieć konstrukcję, po której nie można się wspinać. Z tego względu niewskazane są w balustradzie elementy poziome, a jeśli już takie się tam znajdują, dobrze jest je osłonić - na przykład taflą szklaną. Dodatkowe poręcze dla dzieci umieszcza się na wysokości 60 cm.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: ZOBACZ PRZYKŁAD