Staw kąpielowy

Ogrody zyskują cenny ekosystem, zaś różnorodność fauny i flory zamieszkującej zbiornik oraz jego najbliższe otoczenie w istotny sposób wzbogaca teren. W dobie rosnącej świadomości ekologicznej wiele osób nie buduje basenów, bo chcą uniknąć stosowania chemicznego oczyszczania wody (chloru, który nie jest obojętny dla organizmu człowieka), i szuka alternatywnych rozwiązań. Staw kąpielowy łączy w sobie cechy naturalnego jeziora i konwencjonalnego basenu. Woda w takich zbiornikach czyszczona jest z wykorzystaniem naturalnych procesów mechaniczno-biologicznych samooczyszczania się wód.

Oczekiwania inwestora

Opisywany tu staw powstał na stosunkowo dużej działce, w pobliżu zrujnowanego dworu. Inwestorzy chcieli odtworzyć nieistniejący (zeutrofizowany) staw, który był zaznaczony na mapach. W terenie na tym  miejscu znajdowało się tylko niewielkie zagłębienie, porośnięte roślinnością szuwarową, charakterystyczną dla łąk podmokłych. O dawnym przeznaczeniu tej części działki najłatwiej można było się przekonać wiosną. Wówczas obszar ten zalany był wodą i porośnięty dookoła roślinnością przywodną oraz wierzbami, świadczącymi o podmokłym gruncie.
Inwestorzy obserwowali przez cały rok, jak zmieniały się tu warunki gruntowe. Przeprowadzone zostały również badania geotechniczne gruntu oraz wody. Na ich podstawie wykonawca zrobił wstępną koncepcję zagospodarowania terenu na staw kąpielowy. Właścicielom zależało, by zbiornik wodny był naturalnie wkomponowany w krajobraz, a także by staw nadawał się do aktywnego spędzania czasu.

Ze względu na znaczne wahania poziomu wody w ciągu roku, wykonawca wraz z inwestorami ustalił, że zbiornik zostanie uszczelniony, co pozwoliło na monitorowanie i utrzymanie dobrej jakości wody.

Właścicielom terenu bardzo zależało, by staw wyglądał jak naturalny zbiornik wodny, integrujący się z otaczającym krajobrazem, wzbogacający działkę o cenny ekosystem,
i aby była możliwość używania go zarówno latem, jak i zimą. Od wiosny do jesieni wykorzystywany jest jako zbiornik kąpielowy, zimą natomiast jako lodowisko,
na którym rozgrywane są mecze hokejowe.

Wybór technologii

Po wykonaniu analizy biochemicznej wody, ocenie jej przydatności oraz określeniu możliwych wyzwań, wykonawca wybrał staw z filtrem bagiennym (IV typ wg norm europejskich). Jest to zbiornik wodny ze strefą kąpielową oraz strefą regeneracyjną złożoną z filtra mineralno-roślinnego. Aby woda była skutecznie oczyszczana, konieczne jest również zastosowanie skimmera oraz filtrów mechanicznego i mineralnego, zbiornik trzeba też wyposażyć w odpływ denny i pompy cyrkulacyjne.

Wykonanie stawu

Prace wstępne polegały na wytyczeniu zarysu stawu, wyznaczeniu jego krawędzi (maksymalnego wypiętrzenia wody) oraz zebraniu warstwy namułów. Urobek z kształtowania  i pogłębiania stawu został wykorzystany w ogrodzie do ukształtowania pagórków. Pozwoliło to na obsadzenie ich roślinami, które zasłoniły mniej estetyczne widoki.

Po wyprofilowaniu i zagęszczeniu gruntu, wykonawca zajął się budową dwóch pokrytych drewnem pomostów, które stworzyły "wyspy" na powierzchni stawu. Oba zostały wsparte na konstrukcji ze zbrojonych bloczków betonowych. Legary wykonane zostały z drewna modrzewiowego, zaś pokrycie pomostów - z drewna modrzewiowego i bangkirai. Jeden z pomostów jest otoczony wodą. W jego podstawie zamontowano drabinkę oraz lampy podwodne oświetlające staw nocą. Spełnia on funkcję tarasu wypoczynkowego, na który od strony lądu dostać się można po głazach ułożonych w wodzie.

Drugi podest kryje komorę techniczną. Zlokalizowany jest po przeciwległej stronie filtra mineralno-roślinnego i wyposażony w skimmer, filtr mechaniczny, mineralny oraz pompownię suchą.
Kolejnym etapem było uszczelnienie niecki. Po wyprofilowaniu i oczyszczeniu podłoża ułożono na nim geowłókninę, a następnie folię EPDM, którą cechuje trwałość (producent daje na nią 10 lat gwarancji, a po inspekcji - kolejnych 10), elastyczność, łatwość układania i wykonania połączeń oraz szczelnych przejść. Na folii została ułożona druga warstwa geowłókniny, którą następnie pokryto 15-centymetrową warstwą płukanego żwiru.

Strefę filtra mineralno-roślinnego wypełniono specjalnym substratem mineralnym Biozamonit, którego skład został dobrany do jakości wody. Stanowi on  "serce układu" i odpowiada za czystość i jakość wody w stawie. W strefie filtra mineralno-roślinnego zamontowano system drenaży i studzienek rozprowadzających wstępnie oczyszczoną wodę pod złoże filtracyjne.  Całość uszczelnienia, pokrytego 15-centymetrową warstwą płukanego żwiru, obsadzono roślinnością.

Koszty

Każdy staw kąpielowy wymaga indywidualnego podejścia. Różne są bowiem oczekiwania przyszłych użytkowników, inny teren, wielkość i typ zbiornika. Wpływa to na koszty budowy, późniejszego utrzymania oraz użytych materiałów.

Przy budowie stawu możemy zastosować materiały różniące się nie tylko ceną, ale przede wszystkim właściwościami. Fachowy wykonawca stara się pomóc w doborze materiałów, przedstawić zarówno ich zalety, jak i wady, biorąc pod uwagę aspekt ekonomiczny. Większość inwestorów ceni sobie przede wszystkim trwałość i prostotę rozwiązań. Dla porównania: koszty uszczelnienia przy zastosowaniu np. dobrej folii kauczukowej EPDM lub folii PVC są porównywalne. W takiej sytuacji należy wziąć pod uwagę, który z materiałów ma więcej zalet, np. łatwo go konserwować czy naprawiać.

Koszt budowy stawu kąpielowego w zależności od wielkości, typu stawu oraz użytych materiałów wykończeniowych ok. 500-1200 zł/m2.

Koszt utrzymania stawu o pow. 200 m2 w ciągu roku (w tym energia elektryczna
ok. 600 zł) ok. 2000 zł.

Pielęgnacja stawu

Nie jest zbyt uciążliwa, ale wymaga systematyczności. W pierwszym sezonie po założeniu stawu trzeba szczegółowo zadbać o: uzupełnianie ubytków wody - jeśli jej poziom opada szybciej niż 3 centymetry dziennie, trzeba sprawdzić, czy folia nie obniżyła się na brzegu lub czy do stawu nie wrasta np. trawa, która jak gąbka wysysa z niego znaczne ilości wody. Stan brzegów trzeba sprawdzić na całym obwodzie zbiornika. Po wykluczeniu tej przyczyny szuka się nieszczelności powstałej podczas budowy - opróżnia staw, znajduje i naprawia miejsce uszkodzenia;  usuwanie glonów nitkowatych - jeśli pojawia się ich dużo, należy je wyławiać i wyrzucać na kompost.

A oto zabiegi, jakie trzeba wykonywać regularnie w następnych latach.

Zimą lub wiosną

Przyciąć rośliny ze strefy bagiennej. Można je ścinać ponad poziomem lodu lub pozostawić na zimę (długie łodygi ułatwiają wymianę gazów między powietrzem oraz wodą) i ściąć wczesną wiosną.

Latem

Dbać o czystość wody, uzupełniać jej ubytki. Bardzo ważne jest wyławianie liści, resztek kwiatów itp.

Jesienią

Czyścić skimmer przynajmniej raz na tydzień.

Jeśli w okolicy stawu rosną drzewa liściaste, rozciągnąć nad nim elastyczne siatki, utrzymywane nad wodą dużymi nadmuchanymi piłkami. Z dobrze napiętej siatki wiatr zdmuchuje liście na brzeg; stąd należy je wywozić na kompost. Po opadnięciu liści, a przed nastaniem mrozów, siatki się zdejmuje.

Czyścić dno stawu z osadów - najlepiej specjalnym odkurzaczem wodnym.

Skontrolować działanie pompy i oczyścić filtr mechaniczny.

Po kilku latach

Konieczne bywa usunięcie części roślin (zarówno ze względów estetycznych, jak i pielęgnacyjnych). Najlepiej robić to późną jesienią. Zabieg można przeprowadzić jednorazowo lub rozłożyć w czasie, usuwając rośliny stopniowo - rok po roku.

Jakie są typy stawów

Według norm europejskich oraz zaleceń Polskiego Stowarzyszenia Naturalnych Wód Kąpielowych jest 5 typów stawów, różniących się wielkością oraz proporcjami stref kąpielowych do regeneracyjnych i technologią wykonania.

Typ I - ekstensywny, powierzchnia strefy kąpielowej 30%, regeneracyjnej - 70%, brak elementów technicznych.

Typ II - staw z minimalnym zastosowaniem urządzeń technicznych, strefa kąpielowa
ok. 40%, regeneracyjna - 60%, pompa cyrkulacyjna, czasem źródełko.

Typ III - staw wyposażony w elementy techniczne takie jak: skimmer, odpływ denny, filtr mineralny, strefa kąpielowa ok. 55%, regeneracyjna - 45%.

Typ IV - najbardziej skomplikowany typ stawu, z filtrem bagiennym, strefa kąpielowa
ok. 65%, regeneracyjna - 35%, dużo urządzeń techniki basenowej.

Typ V - "naturpool", wyglądem przypominający basen, strefa regeneracyjna zredukowana do 20%, roślinność ma jedynie funkcje dekoracyjne.

Wyzwania

Jednym z największych problemów przy budowie tego stawu kąpielowego była woda gruntowa napływająca do najniżej położonej części zbiornika, która została zagłębiona na 2 m poniżej maksymalnego poziomu wody. Dlatego już podczas budowy został w nim wykonany drenaż, którym odwadniano nieckę w czasie prac. Także po ich zakończeniu i uszczelnieniu zbiornika drenaż ten okazał się przydatny i pozwala kontrolować napływanie wody gruntowej i utrzymywanie jej na odpowiedniej wysokości.

O tym trzeba pamiętać, zanim założymy staw

Badanie wody. Należy sprawdzić jej przydatność i ocenić zawartość substancji biogennych (azotu i fosforu), żelaza i manganu oraz właściwości higieniczne. Najczęściej używa się wody studziennej (wodociągowa wymaga uzdatniania). Staw można też napełnić przefiltrowaną deszczówką. Od jakości wody zależy dobór systemu jej oczyszczania: wielkość strefy regeneracyjnej, materiał wypełnienia filtrów, zastosowanie dodatkowych środków modyfikujących skład wody.

Badanie gruntu. Często można wykorzystać badanie geotechniczne wykonane podczas prac przygotowawczych do budowy domu.

Typ, wielkość i zagospodarowanie stawu. Przemyślany dobór każdego elementu sprawi, że właściciele będą mogli cieszyć się pięknym widokiem i korzystać z atrakcji posiadania własnego mikrojeziora przez wiele lat.

Zobacz także:re-natura.pl