Prefabrykowana więźba dachowa: taniej i szybciej

Gotowa więźba dachowa

Coraz częściej podczas budowy domu wykorzystuje się elementy wykonane w sposób przemysłowy. Przyzwyczailiśmy się już do tego, że na przykład drzwi wejściowych do domu nie wykonują na budowie stolarze, lecz są one przywożone jako gotowe do montażu. W krajach Europy Zachodniej i Północnej równie powszechne jest wykonywanie w ten sposób więźby dachowej. Podobnie jak drzwi czy okna, na miejscu budowy montuje się konstrukcję z gotowych elementów.

Więźbę gotową produkuje się w wyspecjalizowanych zakładach. Z drewnianych elementów tworzy się wiązary, których kształt jest indywidualnie dopasowany do połaci dachu. W technologii prefabrykacji wiązarów korzysta się ze specjalnych łączników do drewna - płytek kolczastych. Są one wykonane z blachy stalowej z wytłoczonymi kolcami o długości 8-20 mm. Po wciśnięciu (pod naciskiem prasy około 30 ton) w ułożone do siebie doczołowo elementy drewniane (o grubości 45, 50 lub 60 mm), płytki łączą je ze sobą mocno i trwale. Nie ma potrzeby stosowania dodatkowo gwoździ, śrub, kleju itp.

Fot. Shutterstock.com/V.J.Matthew

Elementy przed prasowaniem układa się na specjalnych stołach-szablonach. Gwarantuje to całkowitą powtarzalność wymiarów i ich zgodność z przygotowanym w zakładzie projektem. Gotowe elementy (pojedyncze wiązary) pakowane są w pakiety, ładowane na ciężarówki i przewożone na plac budowy.

Wysoka jakość drewna na więźbę dachową

Wiązary na prefabrykowaną więźbę dachową wykonuje się z tarcicy sosnowej lub świerkowej, suszonej do wilgotności poniżej 18 proc. W przeciwieństwie do często stosowanego w więźbach tradycyjnych "mokrego drewna", nie ulega ona skręcaniu oraz nie powoduje zawilgocenia wełny mineralnej, najczęściej wykorzystywanej do ocieplenia dachu. Suszenie termiczne tarcicy zwiększa odporność na grzyby, pleśnie i insekty, które w mokrym drewnie mają sprzyjające warunki rozwoju.

Fot. Rafał Dudziński

Wykorzystywana w produkcji tarcica przechodzi selekcję pod względem wytrzymałości. Na tej podstawie jest zaliczana do odpowiedniej klasy (są one oznaczane literą "C"). Na prefabrykowane wiązary stosuje się drewno klasy C-24. Jego parametry są punktem wyjścia do obliczeń konstrukcyjnych. Dlatego tak ważne jest, aby użyty materiał był zgodny z projektem. Użycie drewna niższej klasy może spowodować katastrofę budowlaną, na przykład przy większym obciążeniu więźby dachowej śniegiem i wiatrem.

Fot. Rafał Dudziński

Prefabrykacja więzarów więźby dachowej

Każdy autoryzowany zakład prefabrykacji ma własne biuro projektowe. Jego zadaniem jest między innymi opracowanie projektu konstrukcji dachu oraz dokumentacji wykonawczej więźby dachowej. W biurze przygotowuje się też podział wiązarów do transportu i określa specyfikację materiałów potrzebnych do realizacji zlecenia. Oprogramowanie pozwala też szybko wycenić konstrukcję.

Pierwszą fazą produkcji wiązarów na prefabrykowaną więźbę dachową jest wycięcie elementów. Ich długość i kąty przycięcia są podane w dokumentacji. Zestawienie takie sporządza się w formie wydruku papierowego oraz w postaci pliku sterującego piłą.

Drugim etapem produkcji gotowej więźby dachowej jest połączenie wyciętych elementów w wiązary poprzez wprasowanie płytek kolczastych. Szczegóły węzłów, rodzaj i dokładne umiejscowienie łączników są wprowadzone do programu sterującego prasami. W systemach laserowej projekcji możliwe jest dodatkowo rzutowanie rysunków na stanowisko montażowe.

Fot. Mitek Industries Polska

Zalety więźby dachowej prefabrykowanej

W porównaniu do więźby tradycyjnej, wiązary łączone płytkami są dużo lżejsze (zużycie tarcicy jest do 30 proc. mniejsze, przy większej nośności), dzięki czemu łatwiej je przenosić na budowie. Połączenia elementów są profesjonalnie zaprojektowane i precyzyjnie wykonane.

Więźba dachowa jest dostarczana i montowana dokładnie w wyznaczonym terminie, łatwiej więc skoordynować inne prace na budowie. Sam montaż więźby trwa dość krótko - z reguły wystarczy jeden dzień. Nie powinno się go zlecać bardziej lub mniej doświadczonemu cieśli. Najlepiej zamówić więźbę z montażem lub zatrudnić odpowiednio przeszkoloną ekipę.

Więźby gotowe stosuje się nie tylko na domach z poddaszem nieużytkowym. Są one dobrym rozwiązaniem również dla domów z poddaszami mieszkalnymi.

Prefabrykowana więźba dachowa w domu parterowym

Domy parterowe. Warto porównać tu zastosowanie wiązarów z tradycyjną więźbą i stropem betonowym. W odróżnieniu od stropu gęstożebrowego (np. Teriva o rozpiętości ponad 8 m), wiązarów nie trzeba podpierać pośrednio. Ściana wewnętrzna nie musi być więc nośna; można ją wykonać w taniej, lekkiej konstrukcji i dowolnie umiejscowić. Nie wykonuje się też pod nią ławy fundamentowej. Pas dolny wiązarów stanowi konstrukcję stropu. Eliminujemy w ten sposób wykonanie kosztownego i pracochłonnego stropu gęstożebrowego.

Prefabrykowana więźba dachowa w domu z poddaszem

Dom z poddaszem. Pas dolny gotowych wiązarów może stanowić konstrukcję stropu. Dodatkowo, gdy ma postać kratownicy z krzyżulcami drewnianymi lub stalowymi (łączniki "posi-joists"), umożliwia przeprowadzenie w stropie różnego rodzaju kabli i rur instalacyjnych.

Prefabrykowana więźba dachowa może mieć też ściankę kolankową, która w tradycyjnym rozwiązaniu z rdzeniami żelbetowymi jest kosztowna i pracochłonna. W większości sytuacji nie są potrzebne słupy i płatwie, co pozwala zaoszczędzić na tarcicy i swobodnie zaaranżować wnętrze.

Fot. Mitex Industries Polska

Kiedy zamawiać więźbę dachową?

Coraz częściej w projektach domów (szczególnie typowych) uwzględnia się wiązary prefabrykowane. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby tradycyjną więźbę dachową zamienić na gotową. Wystarczy zwrócić się z tym do zakładu prefabrykacji. Projekt zamienny jest wliczony w cenę konstrukcji.

Jednak najwięcej korzyści i oszczędności można osiągnąć, decydując się na projekt domu od początku tworzony z myślą o prefabrykowanej więźbie dachowej. Dzięki temu można obniżyć wydatki na fundamenty i ściany wewnętrzne.

W zależności od zakładu produkcja wiązarów może trwać od jednego do kilku dni. Nie warto czekać z zamówieniem prefabrykowanej więźby dachowej do ostatniej chwili, gdyż w sezonie jest kolejka chętnych. Najlepiej złożyć zamówienie 1-3 miesiące przed ukończeniem ścian i wieńców. Zimą jest większa szansa na uzyskanie atrakcyjnych rabatów przy zamawianiu gotowej więźby dachowej.

Ile kosztuje prefabrykowana więźba dachowa?

Koszt prefabrykowanej więźby dachowej jest od początku dokładnie określony. Jest to zawsze konkretna oferta z zakładu prefabrykacji, która obejmuje wszystkie elementy konstrukcji. Kompletne wykonanie i zmontowanie konstrukcji z przygotowaniem pod pokrycie (przybite łaty i kontrłaty) to około 80 zł/m2 przy obciążeniu blachodachówką i 100 zł/m2 przy dachówce ceramicznej lub betonowej dla prostych dachów dwuspadowych.

Tymczasem przy tradycyjnej więźbie dachowej cena opiera się na mniej lub bardziej trafnym szacunku (za ile kupimy tarcicę, wynajmiemy cieśli, ile będą kosztować okucia ciesielskie itd.).

Materiał na wiązary nie jest składowany na budowie, co eliminuje ryzyko jego kradzieży i uszkodzenia, łatwiej jest utrzymać porządek na budowie. Wytwórnie wykonują wiązary z suszonej tarcicy, a jest to bardzo korzystne zwłaszcza w domach z poddaszem. Zwykle prefabrykowaną więźbę dachową wykańcza się płytami gipsowo-kartonowymi, które łatwo chłoną wilgoć z powietrza.

Na wykonaną więźbę dachową gwarancji udziela zakład przemysłowy - zwykle duża i działająca od lat firma produkcyjna (a nie ekipa skrzyknięta z przypadkowych cieśli, która wczoraj założyła działalność gospodarczą).

Montaż gotowej więźby dachowej

Czas montażu więźby prefabrykowanej wynosi zwykle kilka dni (najczęściej 1-4). Taką konstrukcję można zamówić w autoryzowanym zakładzie z montażem (stanowi on około 15 proc. ceny konstrukcji) lub kupić same wiązary i zlecić montaż firmie budowlanej lub cieśli.

Proces budowy więźby dachowej z prefabrykatów ułatwia dokumentacja, która jest dostarczana wraz z wiązarami. W przypadku dachów prostych - jedno- lub dwuspadowych - montaż nie jest trudny i doświadczony cieśla nie powinien mieć z nim problemów. Jeśli nie mamy pewności co do umiejętności lokalnych wykonawców, lepiej skorzystać z przeszkolonych montażystów, którymi dysponują fabryki.

Wiązary ustawia się najczęściej w rozstawie 60-120 cm, mocuje do murłaty za pomocą kątowników lub bezpośrednio do wieńca, wykorzystując specjalne kotwy. Niezbędne są stężenia tymczasowe na etapie montażu i stabilizacyjne, które zgodnie z projektem więźby dachowej pozostaną w konstrukcji. Dzięki precyzji wykonania elementów, po zamocowaniu wszystkich wiązarów i stężeń wystarczy dokładnie sprawdzić położenie każdego wiązara, by połacie tworzyły idealnie równe płaszczyzny. Dopiero wtedy można rozpocząć krycie dachu.