Jak ocieplić poddasze z odsłoniętą więźbą dachową?

Nowy trend w ocieplaniu dachów skośnych - izolacja nakrokwiowa

Krzysztof Sutor, Biuro Doradztwa Technicznego ISOVER: Producenci materiałów termoizolacyjnych tworzą rozwiązania, które pozwalają coraz skuteczniej i taniej ocieplać dachy skośne, również od góry. ISOVER przygotował system nakrokwiowy, w którym wykorzystywane są specjalne belki izolacyjne. Ich rdzeniem jest lekka i wytrzymała mechanicznie wełna szklana. Wysokość belek wynosi 15-25 cm, co - w zależności od potrzeb - pozwala zróżnicować izolacyjność termiczną dachu. Przestrzeń pomiędzy takimi belkami wypełnia się bowiem matami z wełny szklanej o grubości dostosowanej do wysokości całej belki, czyli zarówno rdzenia z wełny mineralnej, jak i deski. Biorąc pod uwagę efektywność prac oraz funkcjonowanie w przegrodzie, zaleca się, aby do wypełniania przestrzeni pomiędzy belkami używać tzw. produktów samonośnych ISOVER, takich jak Super-Mata (xD = 0,033 W/mK) lub Profit-Mata (xD = 0,035 W/mK). Po przykręceniu belek izolacyjnych do krokwi pozostałe prace wykonuje się tak jak podczas standardowego ocieplania dachu.

Wełna szklana jest materiałem, który można montować na różne sposoby i w różnych zestawieniach. Istnieje bowiem możliwość umieszczenia materiału izolacyjnego w sposób "mieszany", tzn. w systemie nakrokwiowym i jednocześnie tradycyjnym, czyli ułożenia również pomiędzy krokwiami.

Otwartość dyfuzyjna układu z wełną mineralną z powodzeniem pozwala stosować to rozwiązanie zarówno do izolacji nowych dachów, jak i renowacji istniejących metodą nakrokwiową, bez ryzyka zawilgocenia konstrukcji dachu w późniejszym okresie eksploatacji. W przypadku prac renowacyjnych, po demontażu pokrycia, a przed ociepleniem, należy sprawdzić stan więźby dachowej. Po uzyskaniu pozytywnej oceny przystępuje się do montażu belek, a następnie pozostałych części składowych nakrokwiowego systemu izolacyjnego. Pokrycie dachu wykonuje się zgodnie z wytycznymi producenta, zawsze jednak należy skonsultować z projektantem-konstruktorem możliwości adaptacji danego rozwiązania do planowanego zadania budowlanego.

Tradycyjny sposób ocieplenia połaci polega na ułożeniu wełny mineralnej od strony wnętrza. Jeśli nie chcemy odsłaniać więźby, odpowiednio grubą warstwę wełny układa się podwójnie (między krokwiami i pod nimi), osłaniając ją od zewnątrz membraną dachową, a od wewnątrz - paroizolacją i zabudowuje płytami gipsowo-kartonowymi. Płytami wykańcza się także fragmenty skosów między odsłoniętymi krokwiami lub ich imitacjami. Ze względu na możliwość odkształcania się więźby dachowej wymiary płyt powinny być dobrane tak, aby w miejscu ich styku z krokwiami pozostawał odpowiedni luz (wykonany jako połączenie ślizgowe lub wypełniony np. masą akrylową).

Zamiast tradycyjnej izolacji układanej między krokwiami (i pod nimi) można zastosować - znane od kilku lat - rozwiązanie: ocieplenie mocowane na krokwiach. Pozwala ono na wykonanie izolacji bez mostków termicznych na drewnianych elementach. Ten sposób ocieplenia również dobrze sprawdza się przy remoncie starych dachów. Ułożenie izolacji na krokwiach powoduje, że nie tylko chroni ona przed ucieczką ciepła, ale też przenosi obciążenia od wiatru, śniegu i samego pokrycia. Układanie izolacji na krokwiach zaczyna się od przybicia do nich pełnego deskowania lub desek montażowych szerokości 16 cm. Na tak przygotowanym podłożu układa się płyty ocieplenia. Przymocowuje się je do krokwi za pomocą kontrłat przykręcanych przez termoizolację długimi wkrętami. Do wyboru mamy systemy różniące się przede wszystkim materiałem izolacyjnym. Głównie są to pianka PIR i wełna szklana.

Ocieplenie z pianką PIR. Płyty z twardej zamkniętokomórkowej pianki poliizocjanurowej (PIR) mają klasę reakcji na ogień E i współczynnik przewodzenia ciepła x wynoszący 0,024 W/(mK). Płyty są obustronnie zabezpieczone folią aluminiową, a od góry także membraną dachową. Krawędzie płyt są wyprofilowane w zamek pióro-wpust, a pokrywające je folie mają dodatkowo zakładki z samoprzylepnymi brzegami.

Płyty z pianki PIR nie wymagają ułożenia warstwy wstępnego krycia. Dekarze jednak muszą zadbać o staranne mocowanie ich do krokwi specjalnymi wkrętami oraz uszczelnienie styku z kominem wełną mineralną.

Ocieplenie z wełną szklaną. W tym systemie są stosowane płyty ocieplenia z wełny szklanej o współczynniku przewodzenia ciepła x = 0,038 W/(mK). Od zewnątrz jest ona chroniona wiatroizolacją, a od wewnątrz - paroizolacją o zmiennym oporze dyfuzyjnym, która "otwiera się" latem i "zamyka" zimą. Ważną zaletą tego systemu jest niepalność materiału izolującego (klasa reakcji na ogień A), która zwiększa bezpieczeństwo w razie pożaru. Dodatkowo poprawia on izolacyjność akustyczną dachu, a konkretnie tłumienie odgłosów kropli deszczu. Nie można pominąć też otwartości dyfuzyjnej, która pozwala wilgoci swobodnie przenikać przez warstwę izolacji cieplnej. System wymaga użycia desek montażowych 160 x 25 mm i wkrętów do mocowania kontrłat przez warstwę ocieplenia.

Stosując płyty z poliuretanu (gdzie x deklarowana przez producentów może wynosić 0,023 W/(mK)), należy ułożyć izolację grubości 21 cm, aby uzyskać U = 0,11 W/(m2K) lub 15 cm, aby uzyskać U = 0,15 (taka wartość będzie obowiązywała od 2021 r.). Rozwiązanie to, wykorzystujące materiał o wysokim oporze dyfuzyjnym pary wodnej, praktycznie wymusza odsłonięcie całej konstrukcji więźby dachowej, ze względu na ryzyko gromadzenia się wilgoci na elementach drewnianych. Jest to ograniczenie, którego trzeba być świadomym.

Produktem alternatywnym do materiałów o wysokim oporze dyfuzyjnym są płyty z twardej wełny mineralnej lub drzewnej, które eliminują problemy związane z ograniczeniami wynikającymi z oporu dyfuzyjnego materiału i odporności ogniowej. Montuje się je na krokwiach oraz dodatkowo między krokwiami. W tym przypadku można polepszyć izolacyjność dachu, stosując np. 5 cm ocieplenia pomiędzy krokwiami i odpowiednią grubość izolacji nakrokwiowej. Takie rozwiązanie nie podnosi znacząco pokrycia dachu, za to - od wewnątrz - odsłania jednocześnie część krokwi.

Czytaj też: Rodzaje płyt i ich zastosowanie przy budowie i wykańczaniu domu

Wybór okien połaciowych o dobrej izolacyjności termicznej nie zwalnia z ocieplenia przestrzeni wokół nich. W przeciwnym razie na styku ościeżnicy z krokwiami powstaną mostki termiczne. Materiał izolacji cieplnej - zwykle wełna mineralna - musi znajdować się na całym obwodzie zewnętrznym okna, wypełniając przestrzeń (2-3 cm) przy ościeżnicy. Jeśli okna połaciowe łączone są w zestawy pionowe lub poziome, izolację termiczną układa się również między nimi. Dodatkowo można również skorzystać z oferty producentów i wybrać specjalne zestawy izolacyjne, zmniejszając ryzyko popełnienia błędów.

fot. Fakro

Zapisz

Waga ocieplenia i zabezpieczenie przeciwpożarowe

Zgodnie z propozycjami systemów opartych na płytach poliuretanowych, powinny one występować jako jedyna warstwa na dachu. Stoi to w sprzeczności z bezpieczeństwem ogniowym budynku, jeśli wykończeniem wewnętrznym ma być np. boazeria, ponieważ jest palna, a płyty z poliuretanu łatwopalne. W takim przypadku lepszym rozwiązaniem jest użycie materiałów niepalnych jako izolacja nakrokwiowa lub izolacja nakrokwiowa połączona z częściową izolacją międzykrokwiową. Chcąc użyć poliuretanu jako izolacji nakrokwiowej, należy ją odciąć od pomieszczenia płytami kartonowo-gipsowymi, a dopiero potem wykonać wykończenie drewniane.

Jak ciężkie jest ocieplenie dachu?

Jeśli zestawi się wagę izolacji z wartościami obliczeniowymi dachu (pokrycie dachu g0 = 1,22 kN/m2) dla przykładowej trzeciej strefy obciążenia śniegiem (sol = 1,83 kN/m2) oraz wiatrem (maksymalne parcie na połaci pop = 0,99 kN/m2), okazuje się, że nawet przy największych grubościach izolacji dociąża ona dach w sposób minimalny. Dopiero zastosowanie wełny drzewnej wymaga korekt ze względu na spory ciężar izolacji.

Ile kosztuje ocieplenie nakrokwiowe

Oceniając koszt ułożenia systemu nakrokwiowego, trudno go porównać do typowego rozwiązania izolacyjnego, uwzględniającego wykonanie izolacji między i pod krokwiami, np. wełną mineralną szklaną. Do metody tradycyjnej łatwiej jest porównać system nakrokwiowy z użyciem belek i z lekką wełną mineralną. Przykładowy koszt netto takiego systemu nakrokwiowego, spełniający wymagania WT 2016 r. to:

- belki z wełny mineralnej szklanej x = 0,038 W/(mK) - 60 zł/1 m długości,

- wełna mineralna w matach - 44,80 zł/m2,

- wiatroizolacja - 6,99 zł/m2,

- paroizolacja - 3,10 zł/m2.