Radość po skosie

METRYKA BUDYNKU

Projekt architektoniczny: arch. Krzysztof Goszczyński;
www.boomarchitekci.pl
Powierzchnia użytkowa domu: 220 m2
Powierzchnia działki: 1100 m2
Mieszkańcy: małżeństwo z dwojgiem nastoletnich dzieci

„Logika i schematy, wypłukujące życia treść. (…) Wystarczy trochę skręcić, by konsekwencjom z drogi zejść”. Być może twórczość Izabeli Trojanowskiej nie jest idealnym patronem dla pracy architekta, ale tu akurat pasuje jak ulał. Skręt piętra względem parteru wystarczył, by uniknąć niechcianych konsekwencji, a przy okazji by podważyć schematy, którym często zbyt łatwo ulegamy.

A zaczęło się od zwykłej litery L.

Blisko centrum, ZOO, lasu…

No dobrze – dla pani Anny i pana Łukasza zaczęło się akurat od P, jak pandemia. Dosłownie kilka dni po tym, gdy ta zaraza przyszła do Polski, znaleźli działkę pod budowę swojego domu. Drugiego, bo w jednym właśnie mieszkali, ale ponieważ znajdował się on pod Łodzią, więc mieli już trochę dosyć codziennych dojazdów do tej aglomeracji w celach zawodowych (praca) i edukacyjnych (dzieci). Chcąc to zmienić, oboje zaczęli rozglądać się za czymś położonym bliżej stref obowiązków.

– Zakup działki okazał się ogromnym wyzwaniem – mówią. – Poszukiwania zaczęliśmy w 2019 r. i kilka wcześniejszych prób nabycia zakończyło się niepowodzeniem.

Dopiero na samym starcie pandemicznego czasu trafili na posesję, która ich od początku urzekła. Stał na niej wprawdzie średnio atrakcyjny dom z 1938 r., drewniany, z podpiwniczeniem, obłożony sidingiem, ale otaczało go dużo dobrze utrzymanej zieleni i efektowny starodrzew.

– Głównie były to świerki, jednak rósł tam również piękny, ponadstuletni dąb – opowiadają Anna z Łukaszem. – Działka znajdowała się przy spokojnej ulicy, na jednorodzinnym osiedlu położonym ok. 4 km od centrum Łodzi, w bezpośrednim sąsiedztwie parku, ogrodów zoologicznego i botanicznego oraz niewielkiego lasu.

Nie było sensu długo deliberować nad przyszłością tego kawałka ziemi. Zwłaszcza, że zaoszczędzony na decyzję czas przydał się później, gdy trzeba było zmagać się z urzędowymi procedurami zakupu, mocno skomplikowanymi i wydłużonymi przez obostrzenia kolejnych miesięcy pamiętnego roku 2020. Gdy wreszcie się udało i nasi bohaterowie zostali właścicielami działki, mogli przejść do następnego etapu. Nie, domu z ’38 zostawiać nie chcieli – był niewielki i zupełnie nieperspektywiczny pod względem ewentualnej modernizacji. Nie łamali sobie też głowy, kto stworzy dla nich projekt. Właściwego człowieka (czytaj: architekta) mieli już na właściwym miejscu (czyli przy sobie) od dłuższego czasu.

Nawis kontrolowany

Krzysztofa Goszczyńskiego, współwłaściciela łódzkiej pracowni Boom Architekci, nie tylko znali wcześniej, ale sprawdzili go w boju.

– Bardzo nam pomagał na etapie poszukiwania działki, identyfikując mocne i słabe strony poszczególnych lokalizacji oraz potencjalne trudności w procesie inwestycyjnym – tłumaczą. – Dlatego zdecydowaliśmy się na podjęcie z nim współpracy. Tym bardziej, że okazało się, iż projektowane przez niego budynki bardzo trafiają w nasz gust i spełniają nasze oczekiwania.

Żeby jednak współpraca była naprawdę udana, energia musi krążyć między dwiema stronami. Wiadomo, jedna ręka nie klaszcze.

– Mówiąc językiem sportowym, od początku graliśmy w jednej drużynie – komentuje Krzysztof Goszczyński. – Mieliśmy wspólny cel i cała praca polegała na wymyśleniu, jak go osiągnąć. Wiele pomysłów podsunęli sami inwestorzy. Na kolejnych etapach projektu dokładaliśmy tylko następne elementy, które wzbogacały pierwotny zamysł.

Architekt wysłuchał więc sugestii właścicieli, dotyczących tego, jak chcieliby mieszkać, i zebrał od nich wszystkie „must-have”. W sformułowaniu potrzeb przydały się doświadczenia gromadzone przez nich na bieżąco w pierwszym domu, który przecież cały czas zajmowali.

– Ten pierwszy dom wiele nas nauczył i myśląc o wzniesieniu nowego, wiedzieliśmy, z czego możemy zrezygnować, a które elementy są dla nas niezbędne – opowiadają.

Byli więc przekonani, że do szczęścia nie jest im wcale potrzebny kominek w salonie, ale już na pewno przydałoby się choć częściowe zadaszenie tarasu, a niemal nie wyobrażają sobie życia bez funkcjonalnej kuchni, sypialni na parterze i wentylacji z rekuperacją, czyli z odzyskiem ciepła z krążącego po wnętrzach powietrza. Możliwy wygląd samej bryły sugerowali, wysyłając panu Krzysztofowi zdjęcia różnych domów, które wpadły im w oko. Z konkretnych rozwiązań zależało im przede wszystkim na… nawisie od frontu, czyli na tym, żeby bryła piętra była nieco wysunięta poza zasadniczy obrys elewacji parteru.

– Od samego początku wiedzieliśmy, że z projektem zmierzamy w dobrym kierunku – przyznają oboje.

Architekt działał na wspominanej już literze L, na której, z grubsza, oparł rzuty, dodając do niej segment z garażem. Trzeba było coś jednak zrobić z widokiem, tym z piętra.

– Główny zarys bryły wynika z ukształtowania działki, sąsiedniej zabudowy oraz kierunków świata – tłumaczy projektant. – Po jednej stronie posesji są zabudowania gospodarcze i garaże ciągnące się w głąb sąsiedniej parceli, a po drugiej mamy piękny ogród sąsiedniego domu, który łączy się z ogrodem projektowanego budynku poprzez istniejący starodrzew. Stąd właśnie pojawiła się decyzja o skierowaniu głównych okien piętra w stronę ogrodów, czyli właśnie trochę na tył działki, a trochę w bok. Tył działki znajduje się od strony południowej, więc także z tego powodu określenie kierunku południowo-wschodniego jako ekspozycji okien sypialni okazało się możliwie najlepsze.

Aby to uzyskać, architekt przekręcił skośnie górne piętro względem parteru. Nie mógł jednak zostawić pojawiającego się w konsekwencji ostrego narożnika nad strefą wejścia. Nie pozwalały na to przepisy, a konkretnie warunki zabudowy wydane dla tego miejsca w sytuacji braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zakładały one, że frontowa ściana piętra musi być równoległa do ulicy dojazdowej (lub prostopadła, ale nie z wystającym „dziubkiem”). Stąd w finalnej bryle przekoszenie górnej kondygnacji kończy się od ulicy łagodnym zamknięciem w formie prostej ściany, upodabniającym kształt rzutu piętra do trapezu.

Jak zareagowali na to wszystko inwestorzy? Krzysztof Goszczyński utrzymuje, że specjalnie się tym nie przejmował. Nie musiał.

– W rozmowach z właścicielami okazało się, że ich ówczesny dom miał elementy skośne, które bardzo im się podobały – przyznaje. – Tego rodzaju rozwiązania zawsze dodają bryle dynamiki i lekkości. Dlatego od początku wiedziałem, że taka, bardziej skomplikowana, koncepcja spotka się z ich aprobatą.

Słusznie?

– Przekoszenie bryły było jego autorskim pomysłem, który bardzo nam się spodobał, ponieważ oryginalnie kształtował temat nawisu nad wejściem do budynku – potwierdzają.

Łączenie muralem

Dom powstał w konstrukcji żelbetowej monolitycznej, z dodatkiem bloczków Silka o zróżnicowanej grubości – 24 cm na ścianach zewnętrznych i 12 cm na ścianach wewnętrznych. Aby zgodnie z oczekiwaniami stworzyć budynek energooszczędny, ściany docieplono częściowo wełną, a częściowo styropianem o grubości 20 cm, dach – styropianem o grubości 30 cm, ściany fundamentowe – styrodurem o grubości 18 cm, a posadzkę na gruncie – styropianem o grubości 15 cm. Zastosowano też trzyszybowe okna aluminiowe z ciepłymi podwalinami i parapetami. Wydajnym i ekologicznym źródłem ciepła uczyniono gruntową pompę ciepła, rezygnując z podłączenia się do istniejącego na działce przyłącza gazowego. Bilans cieplny podparto wspomnianą rekuperacją i zamontowaną w ubiegłym roku fotowoltaiką, aczkolwiek korzyści z tej ostatniej to bardziej pieśń przyszłości.

– Z efektu tych wszystkich działań jesteśmy zadowoleni, choć rachunki i tak są wysokie, bo ceny energii uległy znacznej zmianie od czasów mieszkania w naszym poprzednim domu – podsumowują właściciele.

Zaletą zastosowanej konstrukcji budynku jest też to, że układ ścian wewnętrznych będzie można w przyszłości zmieniać, i to niemal dowolnie. Dotyczy to może przede wszystkim układu górnej kondygnacji, bo dolną tworzy w głównej mierze otwarta część dzienna, w której płynnie przenikają się ze sobą kuchnia, jadalnia i salon. Wyrazistą granicę tego ostatniego wyznaczają schody na piętro, poprowadzone, a jakże, po skosie, zgodnie z geometrią przesunięcia wprowadzonego o poziom wyżej. Jak widać, opisywane wcześniej zasadnicze decyzje projektowe nie były tak całkiem autonomiczne względem reszty wnętrz i wpłynęły na organizację również dolnej przestrzeni – w tym także na kształt ukrytej w końcówce dolnego skrzydła sypialni gospodarzy, której jedną ze ścian ścięto zgodnie z kierunkiem usytuowania piętra.

W tym domu nikomu to jednak nie przeszkadza. Zwłaszcza, że uwaga w obszarze skośnie poprowadzonych schodów koncentruje się na usytuowanym tam dziele graficznym okazałych rozmiarów, zdobiącym całą ścianę.

– W strefie dziennej dodaliśmy kilka dodatkowych elementów – komentuje architekt, odpowiedzialny również za kształt wnętrz. – Szczególnie dobrze prezentuje się mural na ścianie przy schodach. Jest to jedyna ściana, która łączy parter z piętrem, a przez wykonanie muralu obie kondygnacje jeszcze bardziej zostały ze sobą powiązane. Mural powstał specjalnie dla tego domu, a stworzyła go artystka-plastyczka Anna Zontek, nasza wspólna znajoma.

Swego rodzaju dalekie echo muralu odnajdujemy w łazience na piętrze, w której ścianę przy wannie zdobi wielkoformatowa monochromatyczna tapeta w ekspresyjne motywy roślinne. Górna kondygnacja to strefa prywatna, po części nocna, po części wypoczynkowa, ale trochę też i „pracowa”, gdyż oprócz dwóch dziecięcych sypialni i wspomnianej łazienki przewidziano tam spory gabinet. Schody żadnego porządku w tej górnej części domu już nie burzą, bo wklejają się w nią organicznie, zgodnie z obrysem kondygnacji.

Organiczna i porządkująca całość jest w tym domu także kolorystyka wnętrz. Na równi z zastosowanym wyposażeniem pozostaje stonowana, utrzymana w jasnych odcieniach bieli i drewna, choć nie zawahano się sięgnąć również po eleganckie czarne dodatki (profile okienne i drzwiowe, kuchenna wyspa i wyciąg nad nią, elementy oświetlenia, obudowa wanny czy podumywalkowe szafki w łazience). Wszystko skomponowane z wyczuciem, pozwalające na oddech i spokojne cieszenie się domem.

Tracąc orientację

Pod pewnymi względami kluczowe dla charakteru wnętrz okazuje się jednak zupełnie co innego niż ich wyposażenie. Ba, domową przestrzenią staje się tutaj wręcz to, co już nią zupełnie nie jest!

– Mieliśmy podobne zdanie z inwestorami, iż największą ozdobą tych wnętrz będą widoki poprzez szklane ściany i duże okna – mówi architekt. – Elementy wnętrz i kolorystyka są właśnie dlatego stonowane, aby obrazy natury zza okien oraz światło i słońce przez nie wpadające były dobrze widoczne i nie konkurowały z mocnymi kolorami. Dostrzegamy to szczególnie w salonie i w głównej sypialni, które to pomieszczenia mają szklane ściany wychodzące na taras. Stojąc w tych wnętrzach, traci się orientację, gdzie kończy się wnętrze, a zaczyna ogród.

Taki punkt widzenia łączy nie tylko dom z ogrodem, ale i teraźniejszość z przeszłością tego terenu, czyli wspominanym pięknym starodrzewem.

– Podstawowe założenie dotyczące projektu ogrodu polegało właśnie na wykorzystaniu zastanego tu starodrzewu – potwierdzają właściciele.

„Ja nie chcę wiele: Ciebie i zieleń”, więc zgodnie ze słowami klasyka w ogrodzie również postawiono na umiar, bez dużej ingerencji w przyrodę.

– Do starodrzewu doszła jeszcze trawa, tworząc cudowną przestrzeń do wypoczynku i odcięcia się od miejskiej codzienności – tłumaczą minimalistycznie gospodarze.

I kilka skrzynek. I jeszcze…

– Zależało nam również na dołożeniu kilku skrzynek na mały warzywniak i posadzeniu kilku krzewów owocowych (maliny/borówki) – dodają oboje. – Wygospodarowaliśmy na to przestrzeń z boku domu.

Oczywiście do ogrodu zaproszono też odrobinę współczesności. Podobnie więc, jak w budynku funkcjonowaniem bramy garażowej i wjazdowej, rolet oraz oświetlenia steruje automatyka, tak i tu powierzono jej nadzór nad podlewaniem, pracą robota koszącego i działaniem ogrodowych lamp.

Ściąganie danych nie tak ważne

Anna z Łukaszem plus dwójka ich dzieci, dziś w wieku szesnastu i dwunastu lat, wprowadzili się do swojego łódzkiego domu wiosną 2023 r. Można więc powiedzieć, że nie zebrali jeszcze pełni danych dotyczących eksploatacji budynku. Czy jednak kiedykolwiek je zbiorą, gdy o naszym życiu decyduje tak wiele zmiennych? Na dziś są szczęśliwi i to w zupełności wystarczy.

– Dom z działką tworzą wspaniałą przestrzeń, która pozwala na relaks i regenerację po trudach dnia codziennego – podsumowują. – Zbyt wiele byśmy w tym wszystkim nie zmienili, bo projekt był bardzo dobrze przemyślany i dużo kwestii udało się zrealizować, najpierw na etapie projektowym w rozmowach z architektem i później wykonawczo.

Krzysztof Goszczyński też nie kryje zadowolenia.

– To jeden z moich ciekawszych projektów jednorodzinnych, biorąc pod uwagę te domy, które zostały już wybudowane, wykończone i stały się zamieszkałe – ocenia. – Ale najważniejsze dla mnie jest to, że inwestorzy i jednocześnie użytkownicy budynku są z niego zadowoleni. To największa satysfakcja.

„Ja nie chcę wiele: Ciebie i zieleń / i żeby wiatr kołysał gałęzie drzew”.

Po prostych i po skosach.