Jakie drewno na okna
Różne gatunki drewna i powłoki wykańczające, rozmaite konstrukcje i kształty profili - to wszystko sprawia, że okna drewniane mogą mieć nie tylko odmienny wygląd, ale i cechy użytkowe.
O uroku okien drewnianych decyduje ich oryginalność. Nawet najlepsza imitacja nie dorównuje bowiem urokowi naturalnego układu słojów drewna i jego barw. Półprzezroczyste powłoki barwiące dodatkowo te cechy podkreślają.
Z powodu swojego wyglądu okna drewniane są często traktowane jak meble. Dobiera się je tak, by kształtem i kolorem pasowały nie tylko do elewacji, ale i elementów wystroju wnętrz. Muszą one jednak - inaczej niż meble - sprostać oddziaływaniu zmiennych warunków atmosferycznych, wilgoci czy naporowi wiatru, a zatem niezmiernie ważna jest też ich trwałość. Zależy ona zarówno od materiału i konstrukcji profili, z jakich są wykonane, jak i ich wykończenia.
Gatunki drewna
Ze względu na wymagania, jakie stawia się oknom jako elementom budowlanym, profile okienne najlepiej byłoby wytwarzać z drewna egzotycznego: teakowego, iroko, makore czy mahoniu. Okna z tych gatunków byłyby jednak tak drogie, że mogłaby sobie na nie pozwolić tylko niewielka grupa inwestorów. Do produkcji okien używa się więc przeważnie znacznie tańszych i bardziej dostępnych gatunków drewna o nie tak znakomitych, ale wystarczająco dobrych właściwościach.
Sosna. To podstawowy surowiec do wyrobu okien, a także drewnianych konstrukcji budowlanych. Drewno sosny świetnie się do tego nadaje, ponieważ jest stosunkowo trwałe i wytrzymałe, a jednocześnie sprężyste i łatwe w obróbce. Jego odporność na działanie wilgoci jest co najmniej wystarczająca (dzięki znacznej zawartości żywicy). Poza tym - łatwo daje się impregnować i malować, zarówno farbami, jak i lakierami.
Świerk. Ma gorsze właściwości niż sosna, ale jest tańszy. Rozróżnia się dwa rodzaje świerku - nizinny i górski. Okna powinno się robić tylko z górskiego, ponieważ nizinny jest zbyt mało odporny na zawilgocenie i korozję biologiczną. Świerk dość łatwo pęka, źle się struga i ma przeważnie wiele sęków, dlatego wyroby z tego materiału zwykle maluje się farbami kryjącymi.
Modrzew. Jest to najlepsze i najtrwalsze drewno budowlane spośród gatunków iglastych. Doskonale nadaje się do wyrobu okien i drzwi. Charakteryzuje się bardzo dużą odpornością na wilgoć - pod jej wpływem prawie się nie odkształca i nie ulega korozji biologicznej. Modrzew jest jednak gatunkiem dość rzadkim i dlatego stosunkowo drogim.
Dąb. Jest najlepszym surowcem budowlanym spośród rodzimych drzew liściastych, lepszym również od sosny, a nawet modrzewia. Do produkcji okien powinno się używać tylko twardzieli z pnia drzewa, bo część bielasta łatwo ulega zniszczeniu przez owady. Drewno dębowe jest twarde, bardzo wytrzymałe oraz odporne na ścieranie. Cechuje je duża trwałość i odporność na zmienne warunki wilgotnościowe (pod wpływem wilgoci tylko nieznacznie się odkształca). Jego wadą jest wysoka cena. Warto też wiedzieć, że dąb czernieje pod wpływem wody, niektórych klejów oraz w kontakcie ze stopami żelaza.
Meranti. Gatunek sosny uprawiany na plantacjach w Indonezji, Malezji i na Filipinach, dlatego drewno to jest stosunkowo tanie. Okna z meranti niekiedy są nazywane przez producentów "mahoniowymi". Drewno z wyglądu faktycznie przypomina mahoń, ale jego właściwości i parametry techniczne są gorsze. Do Polski sprowadza się meranti różnej jakości (a zależy ona od jego ciężaru właściwego, który może wynosić od 390 do 880 kg/m3). Jakość zbliżoną do sosny meranti ma dopiero przy ciężarze właściwym powyżej 450 kg/m3. Zawsze zatem warto zapytać producenta o parametry wyrobu i nie ufać samej nazwie "okna mahoniowe".
Konstrukcja profili
Jedną z najbardziej uciążliwych wad drewna jest paczenie się podczas wysychania. Najlepszym sposobem na jej wyeliminowanie okazało się klejenie profili okien z listew, a nie jak dawniej - wykonywanie ich z litego drewna. Obecnie technologię taką stosuje się w produkcji większości okien drewnianych. Listwy są łączone w taki sposób, aby naprężenia wewnętrzne powstające w drewnie znosiły się wzajemnie i profil pozostawał prosty pomimo zmiennych warunków wilgotnościowych.
Standardowym rozwiązaniem jest profil DJ-68 stosowany przez prawie wszystkich producentów. Powstaje z trójwarstwowej klejonki o równoległym układzie listew. Spotyka się też inne profile, klejone z większej liczby listew, łączonych ze sobą w dwóch kierunkach. Często są grubsze, sztywniejsze i mają lepszą izolacyjność niż DJ-68.
Okna o tradycyjnie produkowanych profilach zwykle nie dorównują oknom z drewna klejonego. Dzieje się tak dlatego, że technologia produkcji profili z drewna klejonego wymusza staranne przygotowanie materiałów - drewno musi być wyselekcjonowane i bardzo dobrze wysuszone (do poziomu 12-13%). Ponadto po sklejeniu ma ono lepsze parametry techniczne od drewna litego o takim samym przekroju, nawet wtedy, gdy jakość surowca, z którego go wykonano, jest o klasę gorsza.
Impregnacja i wykończenie
Drewno, z którego wytwarza się profile okien, musi być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi, a także przed owadami, grzybami i promieniowaniem UV. Podczas produkcji impregnuje się je więc metodą ciśnieniową albo nieco mniej skuteczną metodą powierzchniową (przez zanurzenie lub natrysk).
Trwałość nadają też oknom powłoki wykończeniowe z lakieru lub farby. Powinny być one nałożone przynajmniej w trzech warstwach: gruntującej, podkładowej i wykończeniowej. Łączna grubość warstw powłoki transparentnej, czyli takiej, przez którą widać słoje drewna, musi wynosić 60-80 m (mikrometrów), a powłoki kryjącej - 100-120 m. Podczas użytkowania okien powłoki te trzeba co jakiś czas odnawiać, nie tylko ze względów estetycznych, ale przede wszystkim po to, aby nie dopuścić do zniszczenia warstwy ochronnej.
Uwaga! Wybierając okno z powłoką transparentną, pamiętajmy, że gorzej chroni ona drewno przed szkodliwym działaniem promieniowania UV niż powłoki kryjące i trzeba będzie odnawiać ją częściej - mniej więcej co trzy lata. Powłoki kryjące, zwłaszcza te w jasnych kolorach, wystarczy przemalować co pięć lat.
Z powodu swojego wyglądu okna drewniane są często traktowane jak meble. Dobiera się je tak, by kształtem i kolorem pasowały nie tylko do elewacji, ale i elementów wystroju wnętrz. Muszą one jednak - inaczej niż meble - sprostać oddziaływaniu zmiennych warunków atmosferycznych, wilgoci czy naporowi wiatru, a zatem niezmiernie ważna jest też ich trwałość. Zależy ona zarówno od materiału i konstrukcji profili, z jakich są wykonane, jak i ich wykończenia.
Gatunki drewna
Ze względu na wymagania, jakie stawia się oknom jako elementom budowlanym, profile okienne najlepiej byłoby wytwarzać z drewna egzotycznego: teakowego, iroko, makore czy mahoniu. Okna z tych gatunków byłyby jednak tak drogie, że mogłaby sobie na nie pozwolić tylko niewielka grupa inwestorów. Do produkcji okien używa się więc przeważnie znacznie tańszych i bardziej dostępnych gatunków drewna o nie tak znakomitych, ale wystarczająco dobrych właściwościach.
Sosna. To podstawowy surowiec do wyrobu okien, a także drewnianych konstrukcji budowlanych. Drewno sosny świetnie się do tego nadaje, ponieważ jest stosunkowo trwałe i wytrzymałe, a jednocześnie sprężyste i łatwe w obróbce. Jego odporność na działanie wilgoci jest co najmniej wystarczająca (dzięki znacznej zawartości żywicy). Poza tym - łatwo daje się impregnować i malować, zarówno farbami, jak i lakierami.
Świerk. Ma gorsze właściwości niż sosna, ale jest tańszy. Rozróżnia się dwa rodzaje świerku - nizinny i górski. Okna powinno się robić tylko z górskiego, ponieważ nizinny jest zbyt mało odporny na zawilgocenie i korozję biologiczną. Świerk dość łatwo pęka, źle się struga i ma przeważnie wiele sęków, dlatego wyroby z tego materiału zwykle maluje się farbami kryjącymi.
Modrzew. Jest to najlepsze i najtrwalsze drewno budowlane spośród gatunków iglastych. Doskonale nadaje się do wyrobu okien i drzwi. Charakteryzuje się bardzo dużą odpornością na wilgoć - pod jej wpływem prawie się nie odkształca i nie ulega korozji biologicznej. Modrzew jest jednak gatunkiem dość rzadkim i dlatego stosunkowo drogim.
Dąb. Jest najlepszym surowcem budowlanym spośród rodzimych drzew liściastych, lepszym również od sosny, a nawet modrzewia. Do produkcji okien powinno się używać tylko twardzieli z pnia drzewa, bo część bielasta łatwo ulega zniszczeniu przez owady. Drewno dębowe jest twarde, bardzo wytrzymałe oraz odporne na ścieranie. Cechuje je duża trwałość i odporność na zmienne warunki wilgotnościowe (pod wpływem wilgoci tylko nieznacznie się odkształca). Jego wadą jest wysoka cena. Warto też wiedzieć, że dąb czernieje pod wpływem wody, niektórych klejów oraz w kontakcie ze stopami żelaza.
Meranti. Gatunek sosny uprawiany na plantacjach w Indonezji, Malezji i na Filipinach, dlatego drewno to jest stosunkowo tanie. Okna z meranti niekiedy są nazywane przez producentów "mahoniowymi". Drewno z wyglądu faktycznie przypomina mahoń, ale jego właściwości i parametry techniczne są gorsze. Do Polski sprowadza się meranti różnej jakości (a zależy ona od jego ciężaru właściwego, który może wynosić od 390 do 880 kg/m3). Jakość zbliżoną do sosny meranti ma dopiero przy ciężarze właściwym powyżej 450 kg/m3. Zawsze zatem warto zapytać producenta o parametry wyrobu i nie ufać samej nazwie "okna mahoniowe".
Konstrukcja profili
Jedną z najbardziej uciążliwych wad drewna jest paczenie się podczas wysychania. Najlepszym sposobem na jej wyeliminowanie okazało się klejenie profili okien z listew, a nie jak dawniej - wykonywanie ich z litego drewna. Obecnie technologię taką stosuje się w produkcji większości okien drewnianych. Listwy są łączone w taki sposób, aby naprężenia wewnętrzne powstające w drewnie znosiły się wzajemnie i profil pozostawał prosty pomimo zmiennych warunków wilgotnościowych.
Standardowym rozwiązaniem jest profil DJ-68 stosowany przez prawie wszystkich producentów. Powstaje z trójwarstwowej klejonki o równoległym układzie listew. Spotyka się też inne profile, klejone z większej liczby listew, łączonych ze sobą w dwóch kierunkach. Często są grubsze, sztywniejsze i mają lepszą izolacyjność niż DJ-68.
Okna o tradycyjnie produkowanych profilach zwykle nie dorównują oknom z drewna klejonego. Dzieje się tak dlatego, że technologia produkcji profili z drewna klejonego wymusza staranne przygotowanie materiałów - drewno musi być wyselekcjonowane i bardzo dobrze wysuszone (do poziomu 12-13%). Ponadto po sklejeniu ma ono lepsze parametry techniczne od drewna litego o takim samym przekroju, nawet wtedy, gdy jakość surowca, z którego go wykonano, jest o klasę gorsza.
Impregnacja i wykończenie
Drewno, z którego wytwarza się profile okien, musi być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi, a także przed owadami, grzybami i promieniowaniem UV. Podczas produkcji impregnuje się je więc metodą ciśnieniową albo nieco mniej skuteczną metodą powierzchniową (przez zanurzenie lub natrysk).
Trwałość nadają też oknom powłoki wykończeniowe z lakieru lub farby. Powinny być one nałożone przynajmniej w trzech warstwach: gruntującej, podkładowej i wykończeniowej. Łączna grubość warstw powłoki transparentnej, czyli takiej, przez którą widać słoje drewna, musi wynosić 60-80 m (mikrometrów), a powłoki kryjącej - 100-120 m. Podczas użytkowania okien powłoki te trzeba co jakiś czas odnawiać, nie tylko ze względów estetycznych, ale przede wszystkim po to, aby nie dopuścić do zniszczenia warstwy ochronnej.
Uwaga! Wybierając okno z powłoką transparentną, pamiętajmy, że gorzej chroni ona drewno przed szkodliwym działaniem promieniowania UV niż powłoki kryjące i trzeba będzie odnawiać ją częściej - mniej więcej co trzy lata. Powłoki kryjące, zwłaszcza te w jasnych kolorach, wystarczy przemalować co pięć lat.
- Więcej o:
