Wymiana okien: stare na większe i mniejsze

Powodów, dla których chcemy coś zrobić z oknem, może być wiele. Jednak jeśli zamiast zwykłej wymiany starych okien na nowe o podobnych wymiarach decydujemy się na bardziej radykalne zmiany, to najczęściej kierujemy się względami funkcjonalnymi. Zdarza się na przykład, że zamierzamy podwyższyć dolną krawędź nisko sięgającego okna, aby ustawić pod nim zlewozmywak lub zamontować wannę. Kiedy indziej planujemy przesunięcie okna lub nawet wstawienie go w zupełnie innym miejscu, ponieważ dzięki temu łatwiej będzie urządzić wnętrze, albo lepiej się je doświetli. Możemy też zdecydować się na zwiększenie powierzchni przeszklenia, aby otworzyć sobie widok na ogród i poszerzyć wyjście na taras, albo odwrotnie - chcemy zmniejszyć duże okno, ponieważ utrudnia ono urządzenie wnętrza lub przyczynia się do zbyt dużych strat ciepła.

Zakres robót związanych z takimi zmianami powinien być oczywiście dostosowany do rodzaju przeróbek. W każdej z tych sytuacji będzie jednak obejmował przygotowanie ościeża, czyli otworu okiennego pod nowe okno, montaż okna oraz wykończenie elewacji i ościeża od strony wnętrza. Takie prace najlepiej więc planować przy okazji większego remontu lub ocieplenia domu.

Co trzeba wiedzieć

Ze względów konstrukcyjnych najważniejsze przy wszelkich przeróbkach otworów okiennych jest nadproże, czyli wzmocniony element ściany znajdujący się bezpośrednio nad otworem okiennym. Przenosi on obciążenia z wyższych partii ściany i stropu, musi zatem mieć dostosowaną do tych obciążeń nośność. Jeśli wymiana okna będzie wymagać powiększenia otworu okiennego poza długość istniejącego nadproża lub jego usunięcia, trzeba będzie zlecić konstruktorowi budowlanemu zaprojektowanie nowej belki nadprożowej.

Konstruktor, ustalając nośność nadproża, musi wziąć pod uwagę między innymi to, czy:

- na ścianie, w której chcemy umieścić nadproże, opiera się konstrukcja stropowa i jaki jest jej rodzaj; pozwoli to określić obciążenia od stropu;

- strop usztywniono żelbetowym wieńcem stropowym, a jeśli tak, to w jakiej odległości od wieńca będzie wbudowane nadproże. Wieniec stropowy może w pewnych warunkach znacznie odciążać nadproże, jednak w starych domach, zwłaszcza tych ze stropami na belkach stalowych, nie zawsze go wykonywano.

Tylko wymieniamy

Wymiana okna bez korekty wymiarów ościeża nie jest skomplikowana, ale i przy takich pracach zdarza się popełniać błędy. Zwykle polegają one na niedopasowaniu okna do wymiarów ościeża, umieszczeniu go w nieodpowiednim miejscu na grubości ściany albo niewłaściwym zamocowaniu ramy. Ich skutkiem są kłopoty z funkcjonowaniem okna, zawilgocenie ściany pod oknem lub obniżenie jej izolacyjności cieplnej.

Dopasowanie wymiarów. Wymiar zewnętrzny nowego okna powinien być o 3-4 cm mniejszy niż otwór okienny. Pozwoli to na dobre uszczelnienie okna, a także zapobiegnie jego trwałym odkształceniom w wyniku rozszerzalności cieplnej ramy (szczególnie ważne, gdy montuje się okna z PVC). Trzeba też wziąć pod uwagę grubość parapetów, które później będą mocowane - nie mogą one przeszkadzać w otwieraniu skrzydła i przysłaniać otworów odwadniających, które znajdują się w ramach okien z PVC.

Odpowiednie miejsce w ścianie. Okna najczęściej wymienia się w starych domach, które zwykle będą też docieplane od zewnątrz warstwą styropianu. Trzeba to uwzględnić przy ich osadzaniu, montując okna możliwie blisko zewnętrznej płaszczyzny ściany. Dzięki temu zmniejszy się ucieczka ciepła na styku ściany z oknem.

Właściwy sposób mocowania. Przy osadzaniu okna koniecznie trzeba też zwrócić uwagę na to, aby we wszystkich punktach, gdzie są profile pionowe, zapewnione było trwałe podparcie ramy. Podkładki lub kliny, które się podsuwa pod ramę na czas montażu, powinny więc być tak dobrane, aby nie trzeba ich było wyjmować po jego zakończeniu. Niestety, wiele ekip montażowych podkłada pod ramę przypadkowo dobrane zbyt długie kliny, które później są usuwane, bo wystają poza lico ramy i utrudniają zamocowanie parapetu. To błąd, zwłaszcza gdy okno jest duże, bo po wyjęciu klinów będzie się ono opierać tylko na piance montażowej, która może się odkształcać, a wraz z nią - okno.

Do mocowania okien można stosować elastyczne kotwy, które zaczepia się w rowku ościeżnic i przykręca do ściany, albo dyble montażowe, które muszą przechodzić przez otwory w ościeżnicy. Kotwy stosuje się znacznie częściej. Są niezbędne, gdy montuje się okno w ścianie dwuwarstwowej blisko jej zewnętrznej płaszczyzny, a także, gdy mocuje się je w ścianie trójwarstwowej w grubości ocieplenia. Jeśli okno jest montowane w ścianie jednowarstwowej, zwłaszcza takiej z materiałów o mniejszej wytrzymałości (betonu komórkowego, ceramiki otworowej), lepiej jest użyć dybli.

Zamocowanie okien kończy się wypełnieniem pianką poliuretanową szczeliny na całym obwodzie i wykończeniem ościeży.

Korekta ościeża

Wbudowanie okna mniejszego niż wymiary ościeża również nie powinno być zbyt skomplikowane, ponieważ nadproże nie wymaga wtedy przeróbki. Zwykle wystarczy obmurować otwór okienny do potrzebnych wymiarów, ewentualnie uzupełnić izolację cieplną i wykończyć powierzchnię ściany.

Ściany nośne. Do obmurowania otworu powinno się użyć podobnych materiałów jak te, z których zbudowano ścianę. Jest to istotne zwłaszcza wtedy, gdy dom ma ściany jednowarstwowe z materiałów o dobrej izolacyjności cieplnej, czyli z betonu komórkowego, ceramiki poryzowanej lub keramzytobetonu. Wyjątek stanowią ściany z bloczków z wkładką termiczną (pustaków izolowanych). Jeżeli w takiej ścianie otwór okienny będzie znacznie zmniejszony (o około połowę długości pustaka), nie ma problemu, bodouzupełnienia muru można użyć odpowiednio pustaków połówkowych, co pozwoli na zapewnienie całej ścianie podobnej izolacyjności cieplnej. Jednak przymniejszym zwężeniu otworu okiennego do jego obmurowania lepiej wykorzystać bloczki lub płytki z ciepłochronnego betonu komórkowego.

Do łączenia elementów w ścianach jednowarstwowych powinno się oczywiście użyć odpowiednich zapraw: albo klejowej cienkowarstwowej, albo ciepłochronnej.

Uwaga! Pamiętajmy, że obmurowanie otworu nie może być robione na styk do istniejącej ściany. Jeśli otwór będzie zwężony więcej niż 15 cm z każdej strony, nowe warstwy muru trzeba połączyć ze starymi kotwami stalowymi lub przez zazębienie. Wykonanie zazębienia wymaga rozkucia otworu w co drugiej warstwie bloczków lub pustaków na głębokość przynajmniej 10 cm i utworzenia w ten sposób strzępi. W miejsca te wmurowuje się nowe elementy ścienne.

Ocieplenie. Gdy ściany są dwuwarstwowe - z izolacją cieplną od strony zewnętrznej, oprócz obmurowania otworu konieczne jest uzupełnienie warstwy izolacji i tynku cienkowarstwowego z siatką zbrojącą. Warto dopilnować, aby siatka, którą wtapia się w warstwę zaprawy na domurowanej części, była odpowiednio połączona z siatką ułożoną wcześniej. Szerokość zakładu siatek to minimum 10cm, przy czym nowej siatki nie nakłada się na istniejący tynk. Trzeba go zeszlifować na szerokość zakładu, odsłaniając starą siatkę. Zapobiegnie to pęknięciom na elewacji na styku starego z nowym i wybrzuszeniom. Niekiedy prace udaje się uprościć - gdy na wewnętrzne strony ościeża są wywinięte pasy starej siatki. Można je wówczas połączyć z nowym zbrojeniem.

Elewacja. Ponieważ kolorystyczne zgranie do murowanej części ściany z resztą elewacji jest trudne, po zakończeniu prac zwykle trzeba pomalować całą elewację. Przy niewielkim zmniejszeniu okien można również wziąć pod uwagę możliwość obramowania ich tynkiem o odmiennej barwie.

Gdy otwór okienny zmniejsza się w ścianie trójwarstwowej, domurować trzeba również fragment warstwy elewacyjnej. Nie można przy tym zapomnieć o wstawieniu kotew łączących warstwę nośną z elewacyjną i uzupełnieniu ocieplenia.

Okna z nowym nadprożem

Wykonanie nowego nadproża będzie konieczne, gdy chce się poszerzyć lub podwyższyć okno, przesunąć je lub wstawić w zupełnie innym miejscu. Wszystkie te prace powinny być prowadzone pod nadzorem konstruktora, ponieważ nie tylko trzeba dobrać odpowiednią wytrzymałość belki nadprożowej, ale także ustalić kolejność robót i sposób podparcia ściany, zapewniające bezpieczeństwo konstrukcji budynku.

Nowe nadproże najłatwiej będzie wykonać z belek stalowych (ceowników). Można też oczywiście wykorzystać gotowe prefabrykowane belki żelbetowe, ale raczej nie uprości to prac, ponieważ montaż takiego nadproża w istniejącej ścianie jest dość kłopotliwy. Tym bardziej - wykonanie nadproża żelbetowego na budowie.

Nadproże z belek stalowych. Wykonuje się je z pary ceowników. W miejscu, gdzie mają być ułożone, wykuwa się bruzdę na głębokość nieco większą od szerokości stopki, pozwalającą na wstawienie pierwszej belki (o 3-4 cm głębiej od lica ściany) i osadzenie jej na zaprawie cementowej. Belka musi sięgać 10-15 cm poza obrys otworu okiennego z każdej strony. Przed osadzeniem jej stopki owija się siatką tynkarską, aby zapewnić dobrą przyczepność tynku. W taki sam sposób osadza się drugą belkę po przeciwnej stronie ściany i łączy z pierwszą kotwami stalowymi. Bruzdy, w których osadzono belki, wypełnia się zaprawą. Po związaniu zaprawy można przystąpić do wykucia otworu okiennego na potrzebny wymiar.

Wadą nadproża z belek stalowych jest słaba izolacyjność termiczna. Z tego powodu powinno się je stosować tylko w ścianach ocieplanych od zewnątrz. Jego izolacyjność można jednak trochę poprawić, jeśli przed zatynkowaniem bruzd wypełni się ceowniki paskami styropianu.

Uwaga! W ścianach trójwarstwowych wykonanie nowego nadproża jest kosztowne i kłopotliwe. Nie polecamy! Trzeba je zrobić nie tylko w ścianie nośnej, ale też i w warstwie elewacyjnej.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>