Formowanie roślin - drzewa i krzewy ozdobne

Dlaczego warto formować rośliny?

Każde drzewo i krzew mają charakterystyczny dla siebie pokrój. Cięcie formujące może więc wydawać się zbędną ingerencją w to, czym obdarowuje nas przyroda. Ogród jednak nie jest przecież naturalnym zbiorowiskiem roślin. Urządza go człowiek, tworząc nową wartość. I tak też należy traktować nadawanie drzewom i krzewom nowych form. Poza tym umiejętne cięcie przynosi ogrodowi kilka innych korzyści:

- rozwiązuje problem zbyt gęstego rozmieszczenia roślin. Błąd, który polega na posadzeniu roślin zbyt blisko siebie, popełnia wielu początkujących właścicieli ogrodów. Często zaledwie po upływie kilku lat stają przed wyborem: przesadzać, usunąć niektóre egzemplarze czy ograniczyć wzrost cięciem;

- strzyżone rośliny nadają ogrodowi indywidualny charakter, wyróżniając go spośród innych;

- modelując drzewa i krzewy, eksponujemy je, często zmieniając niczym niewyróżniającą się roślinę w efektowny okaz;

- w małych ogrodach możemy zmieścić więcej różnych gatunków, bo zyskujemy dla nich miejsce przez kontrolę wzrostu tych już posadzonych;

- prawidłowo przeprowadzone cięcie pobudza do życia stare i słabe rośliny.

Rośliny do formowania

Nie każde drzewo lub krzew nadaje się do strzyżenia. Aby efekt cięcia był zadowalający, roślina musi spełniać następujące wymagania:

- niezbyt szybki wzrost;

- nieuleganie osłabieniu po intensywnym cięciu;

- wypuszczanie wielu nowych pędów i zagęszczanie się po cięciu;

- nieogałacanie się od dołu w starszym wieku;

- odporność na mróz.

Jeżeli chcemy formować jedną pojedynczą roślinę, trzeba pamiętać, by do cięcia wybrać egzemplarz zdrowy, dobrze rozkrzewiony i o regularnym pokroju. W jednej roślinie trudniej niż, na przykład, w żywopłocie ukryć jakiś mankament, taki jak chory czy krzywy pęd.

Krzewy i drzewa szczególnie nadające się do formowania

Iglaste - cis pospolity, cis pośredni, modrzew, sosna górska odm. kosodrzewina, sosna karłowa 'Glauca', sosna czarna 'Nana', sosna wejmutka odm. 'Nana', świerk kłujący, świerk biały, żywotnik zachodni.

Liściast - bukszpan, grab pospolity, irga błyszcząca, karagana syberyjska, laurowiśnia wschodnia, leszczyna, ligustr pospolity, ligustr jajolistny, ostrokrzew kolczasty, suchodrzew lśniący, śliwa ałycza, śnieguliczka, wierzba iwa, wierzba purpurowa, wierzba całolistna.

Jak i kiedy tniemy rośliny

Aby w wyniku cięcia uzyskać zieloną rzeźbę, formowanie należy rozpocząć, gdy roślina jest jeszcze młoda - najlepiej od razu po jej posadzeniu w ogrodzie. Średnio trzy razy w sezonie powinniśmy jej skracać pędy, ale dokładna częstotliwość cięcia zależy przede wszystkim od siły wzrostu rośliny oraz od tego, jaki efekt chcemy osiągnąć. Ten, kto przywiązuje dużą wagę do doskonałości, będzie zmuszony strzyc rośliny nawet co dwa-trzy tygodnie - poczynając od końca maja lub początku czerwca, aż do końca sierpnia.

Pierwsze cięcie rośliny dotąd nieformowanej przeprowadza się zaraz po jej posadzeniu. Skraca się jej wszystkie pędy do połowy wysokości (najczęściej 20 cm nad ziemią), co powoduje wybicie śpiących pąków i rozkrzewienie rośliny. Nie postępujemy tak tylko wtedy, gdy zamierzamy uzyskać formę pienną. W kolejnych latach tniemy co najmniej trzy razy w sezonie: na początku czerwca, na początku lipca i w połowie sierpnia, skracając pędy zazwyczaj o 1/3 długości.

Kilka praktycznych rad

- Ostatnie cięcie nie powinno być przeprowadzane później niż w końcu sierpnia, ponieważ przed zimą nowo wyrastające pędy muszą zdrewnieć, a wszystkie rany się zasklepić. W przeciwnym razie roślina może przemarznąć.

- Do strzyżenia wybieramy dzień suchy i pogodny, nigdy nie deszczowy, bo duża wilgotność powietrza sprzyja infekcjom.

- Zgodnie z ogólną zasadą ciąć należy z góry na dół i od fragmentów wewnętrznych do zewnętrznych.

- Dla większej pewności, że gdzieś zanadto nie przytniemy, zaleca się skracać pędy stopniowo, odcinając ich krótkie odcinki.

- Przed rozpoczęciem formowania dobrze jest rozłożyć wokół roślin płachtę lub folię, aby móc później bez kłopotu sprzątnąć obcięte gałązki.

Dodatkowe zabiegi stosowane przy formowaniu roślin:

Szczepienie. Polega na pobraniu fragmentu pędu rośliny i przystawieniu go do niej w innym miejscu, tak by obie części się zrosły. W ten sposób można na przykład rozbudować roślinę z jednej strony albo nawet zróżnicować fakturę lub barwę zielonej rzeźby.

Splatanie pędów wykorzystuje się u tych gatunków krzewiastych, które mają wiele pędów wyrastających u podstawy (irga, wierzba, jałowce).

Tworzenie form piennych. Można to robić dwoma metodami: albo usuwając z pnia wszystkie niepożądane pędy, albo zaszczepiając roślinę do formowania na wcześniej wyhodowanej podkładce.

Prowadzenie na metalowym szkielecie. Najpierw z drutu, najlepiej ocynkowanego, wykonujemy szkielet w zaplanowanym kształcie. Potem sadzimy przy nim wybrane rośliny (jedną lub kilka). Wyrastające pędy zaplatamy na stelażu, naginamy je lub przywiązujemy, usuwając te pędy, które za bardzo wyrastają na zewnątrz.

W sklepach ogrodniczych dostępne są już stelaże w kilku wzorach, ale bardziej fantazyjne i skomplikowane będziemy musieli wykonać na zamówienie.

Stosowanie szablonów. Szablony wykonane z drutu, listewek, sklejki lub grubej tektury są przydatne dla początkujących "rzeźbiarzy" roślin, którzy jeszcze niezbyt pewnie czują się, używając narzędzi tnących. Szablon nakłada się na roślinę i ścina wszystko, co wystaje poza jego ramy.

Sprzęt ogrodowego fryzjera

Ogrodowi rzeźbiarze muszą się koniecznie zaopatrzyć w dobre narzędzia do cięcia roślin. Nożyce i sekatory powinny być zawsze doskonale naostrzone i mieć dobrze nasmarowane części mechaniczne. Nie stawiają wtedy dużego oporu, dzięki czemu strzyżenie jest łatwiejsze, a na roślinach nie zostają poszarpane rany.

Sekatory. Przeznaczone są do obcinania pojedynczych pędów o grubości do 25 mm. Mogą mieć ostrza nożycowe lub kowadełkowe (działające jak gilotyna).

Nożyce ręczne. Do cięcia gęstych żywopłotów i pojedynczych zielonych brył okażą się niezbędne ręczne nożyce z długimi ostrzami. Ich zaletą jest to, że przycinają kilka pędów naraz. Nożyce z falistymi ostrzami zapobiegają wyślizgiwaniu się drobnych gałązek podczas cięcia.

Nożyce elektryczne i spalinowe znacznie oszczędzą czas postrzyżyn. Dobrze, gdy mają obrotowy uchwyt umożliwiający cięcie w dwóch płaszczyznach - poziomej i pionowej. Kabel nożyc elektrycznych może nam trochę przeszkadzać, ale nożyce spalinowe z kolei mogą okazać się niewygodne, bo są ciężkie.

Uwaga! Ponieważ nożyce z napędem mechanicznym mogą w mgnieniu oka zniweczyć efekty nawet długoletniej pracy, lepiej używać ich dopiero wtedy, gdy nabierzemy wprawy w formowaniu roślin i będziemy pewni swoich umiejętności.

Nożyce akumulatorowe sprawdzają się podczas cięcia niedużych, ale skomplikowanych form. Nie nadają się, niestety, do strzyżenia wielu roślin, bo akumulator dość szybko wymaga doładowania.

Dodatkowy sprzęt. Podczas cięcia przydadzą się także: sznurek i paliki - do wyznaczania krawędzi formowanych brył, drabina - aby wszędzie dosięgnąć, jeśli roślina jest wysoka, płachta lub folia - aby łatwiej było posprzątać ścięte pędy.

Formowanie spirali

Formowanie spirali nie jest wcale takie trudne, jak się w pierwszej chwili może wydawać. Do tego celu wybieramy roślinę o zwartym, gęstym pokroju.

Etap pierwszy. Przez pierwszych kilka lat cierpliwie nadajemy roślinie kształt stożka. Pomocny może w tym być prosty stelaż zrobiony z trzech drewnianych palików związanych na górze. Po nałożeniu go na roślinę bez większego kłopotu dostrzegamy, które pędy należy obcinać, by uzyskać oczekiwaną bryłę.

Etap drugi. Kiedy formowany stożek osiągnie docelową wysokość, u jego podstawy mocujemy szeroką taśmę z tworzywa sztucznego, owijamy ją spiralnie wokół rośliny i przywiązujemy na samym wierzchołku. Następnie przez kolejne dwa lata usuwamy wszystkie przyrosty wystające ponad taśmę.

Etap trzeci. Po dwóch latach możemy taśmę zdjąć, ponieważ spiralna bruzda jest już doskonale widoczna. Od tej chwili trzeba kilka razy w sezonie starannie modelować krągłości rośliny.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>