Konserwacja rynien po zimie

Przegląd rynien

Niedrożne czy nieszczelne orynnowanie nie spełnia swojej funkcji, nawet jeśli jest dobrze dobrane. Dlatego dwa razy w roku - na wiosnę i jesienią - należy przeprowadzić przegląd rynien, który zapewni prawidłowy przepływ deszczówki.

Usterki mogą być różne. Czasem haki, stanowiące konstrukcję podtrzymującą rynny, nie wytrzymują nacisku śniegu i się urywają. Dotyczy to również elementów złącznych systemu, najbardziej podatnych na uszkodzenia, czyli złączek rynien i narożników, a także lejów spustowych.

Zamarzanie śniegu może rozpierać rynny, powodując ich odkształcenia, a zamarzająca woda rozsadzać rury spustowe, co jest przyczyną pękania wzdłużnego. Równie niebezpieczne są zalegające w rynnach i rurach liście i igły, które tak skutecznie potrafią je zapchać, że woda nie jest w stanie swobodnie odpływać z dachu. A jeśli temperatura spada poniżej zera, wówczas z liści powstaje zapora dla gromadzącego się śniegu, który później, topniejąc, ścieka po elewacji, prowadząc do jej zniszczenia.

Zagrożeniami, które mogą wystąpić przez cały rok, są też nieszczelności systemu rynnowego. Jeżeli uszkodzenia są duże, konieczna jest wymiana elementów, mniejsze można spróbować naprawić.

Wymiana elementów

Niektórych uszkodzeń rynien raczej nie da się naprawić. Jeśli fragmenty rynny oberwały się pod ciężarem śniegu, nie ma innej możliwości, niż kupno nowych haków i zamocowanie ich raz jeszcze do deski czołowej. W przypadku, gdy oberwana rynna nie uległa zniszczeniu, można ją ponownie wykorzystać. Jeśli popękała, ukruszyła się, trzeba ją wymienić na nową. W zasadzie wszystkie popękane elementy systemu rynnowego powinno się wymienić na nowe. Co prawda drobne pęknięcia nie będą powodować dużych przecieków, ale zwiększają ryzyko zniszczenia rynien w przyszłości. Wymieniane elementy łączy się w taki sposób, jak pozostałe - zależy to od systemu orynnowania. Trzeba pamiętać o odpowiednim pasowaniu części składowych systemu (zachowaniu odległości kompensacyjnych), tak by miały one zapas na pracę pod wpływem różnicy temperatur.

Czyszczenie rynien

Czyszczenie należy rozpocząć od pozbycia się z rynien i rur spustowych zalegających gałęzi, igliwia, suchych liści czy ptasiego pierza. Najłatwiej to robić ręcznie w rękawicach. Można też użyć miękkiej szczotki. Nie wolno stosować szczotek drucianych, ponieważ mogą zarysować powierzchnię rynien. W przypadku rynien z PVC mogą powstać głębokie uszkodzenia, a przy systemach ze stali - może nawet dojść do miejscowego zerwania warstwy ochronnej cynku i w konsekwencji do rdzewienia. Na rynku dostępne są specjalne narzędzia do czyszczenia rynien, np. łopatki i szczotki, które można kupić w popularnych marketach budowlanych.

Warto stosować też specjalne akcesoria, dzięki którym można zapobiegać nadmiernemu gromadzeniu się zanieczyszczeń w systemach rynnowych. Są to siatki ochronne, które zatrzymują nawiewane przez wiatr kurz i liście oraz uniemożliwiają ptakom zagnieżdżenie się w systemie, specjalne sitka i rewizje z klapką.

Kolejnym krokiem jest obfite spłukanie rynny i rury spustowej wodą za pomocą węża ogrodowego lub myjki wysokociśnieniowej. To nie tylko gruntownie wyczyści powierzchnię, ale także pozwoli sprawdzić, czy na łączeniach nie występują nieszczelności lub nie tworzą się tzw. oczka wodne, charakterystyczne przy nienaturalnym wygięciu się rynien.

Zanieczyszczenia utrudniające drożność, takie jak błoto, zalegające od jesieni liście czy gałęzie, można usunąć ręcznie.

fot. Karcher

Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie siatek do rynien. Zatrzymują one liście, pozwalając przepływać wodzie deszczowej w korycie rynny.

fot. Rheinzink

Sprawdzenie szczelności

Szczelność rynien można sprawdzić poprzez obserwację systemu podczas intensywnego deszczu lub przeprowadzając test samemu - wystarczy zatkać otwór odpływowy, a rynnę napełnić wodą, używając szlauchu. Przyczyną widocznych przecieków rynien (ze stali powlekanej lub PVC) są na ogół zużyte już uszczelki (trzeba je wtedy wymienić na nowe) lub rozłączenie rynny ze złączką - elementy te trzeba ponownie połączyć (można jeszcze dodatkowo użyć uszczelniacza dekarskiego). Niewielkie nieszczelności na połączeniach rur spustowych czy też nieznaczne odkształcenia rynien można naprawić, zakładając nowe obejmy lub doginając orynnowanie (doginać można tylko rynny metalowe).

W rynnach starszego typu z blachy ocynkowanej przyczyną nieszczelności jest zazwyczaj korozja - na zewnętrznej stronie rynny można użyć samowulkanizującej taśmy dekarskiej, a od wewnątrz uszczelnić ją uszczelniaczem dekarskim. Obluzowane miejsca połączeń najczęściej się lutuje, o ile nie są skorodowane. W przypadku rynien metalowych drobne nieszczelności również można zamaskować specjalnymi uszczelniaczami dekarskimi. Są one proste w użyciu i charakteryzują się doskonałą przyczepnością. Niektóre produkty można malować, jeśli więc dobierzemy odpowiedni kolor farby do metalu uszczelnienia nie będą widoczne.

Jeżeli ubytki są większe, możemy zastosować bardzo wygodne w użyciu taśmy bitumiczne. Jest to materiał uszczelniający odporny na działanie wiatru, deszczu czy mrozu. Produkt dostępny jest w kilku kolorach, można więc również dobrać barwę do reszty rynny. Do naprawy rynien PVC nie warto używać uszczelniaczy, gdyż mogą mieć wpływ na rozszerzalność termiczną materiału. Rynny PVC najczęściej są łączone na złączki i zapinki z gumową uszczelką lub zatrzaski z uszczelką. W takim przypadku wystarczy tylko wymienić nieszczelny element. W tych sklejonych na stałe, na uszkodzone miejsce nakleja się fragment wycięty z innego kawałka rynny.

Rynny to jednak tylko połowa pracy - drugim istotnym elementem są rury spustowe. W ich przypadku należy dokładnie sprawdzić mocowanie do elewacji. Przejrzenie obejm mocujących rury spustowe i samych rynien pozwoli uniknąć oberwania poluzowanych mocowań przez silny wiatr.

Przecieki często spowodowane są obluzowaniem obejm mocujących rury do ściany, co prowadzi do rozsunięcia się pionowych połączeń.

fot. Ondoline

Samoprzylepna taśma bitumiczna służy do naprawy i uszczelniania rynien; montaż taśmy można przeprowadzić samodzielnie.

fot. SpeedKingz/Shutterstock

Jeśli okaże się, że konieczne są naprawy, należy wykonać je jak najszybciej. Wygięta lub niedrożna rynna nie będzie odprowadzać wody.

fot. Karcher

Zestaw do udrożniania odpływów; wystarczy podłączyć go do urządzenia wysokociśnieniowego, umieścić wąż w rynnie i spryskiwać, aby rozbić
powstałe zatory.

Nieszczelna rynna nie będzie chronić ścian zewnętrznych - woda spłynie po nich, powodując pękanie tynków. To oczywiście wpłynie na jakość izolacji i wilgoć przedostanie się do środka pomieszczeń. Pamiętajmy też o tym, że jeśli nie zadbamy o prawidłowy odpływ deszczówki, woda spowoduje podmakanie fundamentów.

Kable grzewcze

Problem zamarzania wody w rynnach jest szczególnie niebezpieczny, gdy orynnowanie zostało umieszczone w gzymsie, a woda z topniejącego śniegu, napływająca do wypełnionych lodem rynien, przelewa się bezpośrednio na elewację. Sytuacje takie zdarzają się często, gdy na zmianę występują mrozy i odwilże. Jedynym sposobem zapobiegania temu zjawisku jest podgrzewanie rynien prądem elektrycznym. W tym celu montuje się w nich kable grzewcze. Układa się je luźno na dnie rynny oraz wewnątrz rur spustowych. Kable muszą mieć powłokę odporną na promieniowanie UV.

Standardowe kable grzewcze. Są to grzałki oporowe o stałej mocy, niezależnej od warunków otoczenia. Do skutecznego oraz ekonomicznego sterowania ich pracą niezbędny jest termostat, włączający i wyłączający ogrzewanie zależnie od warunków pogodowych.

Kable samoregulujące. Samoczynnie dostosowują swą moc do temperatury otoczenia, która może być różna w różnych miejscach rynny - w odcinkach, gdzie temperatura jest niższa, grzeją intensywniej niż tam, gdzie jest cieplej. Kiedy temperatura wzrasta do 3-5°C, praktycznie nie pobierają już energii elektrycznej. Pobór prądu przez kable grzewcze jest niewielki i wynosi 20-30 W na metr rynny. Dobowe zużycie energii dla średniej wielkości domu nie przekracza 6-10 kWh.

Zamiast usuwać z dachu śnieg i zwisające sople, można zamontować instalację przeciwoblodzeniową.

Instalację przeciwoblodzeniową powinien skontrolować elektryk z odpowiednimi uprawnieniami.

Nie tylko orynnowanie

Jeśli woda spływająca z dachu jest odprowadzana do kanalizacji, rozsączana po działce lub magazynowana w specjalnych zbiornikach, podczas remontu systemu orynnowania warto sprawdzić jego stan techniczny i naprawić ewentualne uszkodzenia.

Jeżeli do tej pory woda spływała bezpośrednio na trawnik, podczas wymiany orynnowania zastanówmy się nad odprowadzeniem jej jak najdalej od domu, ponieważ zebrana z dachu deszczówka nie znika - zwykle wylewa się tuż przy domu, grożąc jego zawilgoceniem. Zagospodarować ją można w różny sposób: odprowadzając do kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, odprowadzając do rowu melioracyjnego, gromadząc w zbiorniku na deszczówkę, rozsączając po działce.

Efektywny zbieracz wody z praktycznym szybkozłączem zbiera minimum 60% spływającej wody; szybkozłącze dla typowych węży ogrodowych o złączu 1/2 cala.

Co zwiększa trwałość rynien?

System kompensacji naprężeń - zapewnia poszczególnym elementom rynien możliwość ruchu (gdy jest zimno, tworzywo się kurczy, gdy temperatura rośnie - wydłuża).

Pamięć kształtu - po wygięciu rynna z PVC wraca do poprzedniego kształtu. Pamięci takiej nie mają rynny stalowe - odkształcają się i nie wracają już do pierwotnego wyglądu.

Warstwa organiczna pokrywająca rynny stalowe - zwiększa odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Rodzaj powłoki odpowiada także za połysk rynny i odporność na zarysowania.

Współczynnik chropowatości - im jest niższy, tym woda szybciej spływa, a brud wolniej osiada. W rynnach z PVC wynosi on nawet 0,07 mm; rynny stalowe mają nieco wyższy współczynnik, choć niektórzy producenci, aby go obniżyć, stosują wewnątrz rynny inną warstwę zmniejszającą chropowatość.