Dach kryty blachą

Producenci pokryć blaszanych wciąż powiększają swoją ofertę o nowe modele w kolorach i kształtach podyktowanych obowiązującymi w architekturze trendami. Podpowiadamy, które z nich wybrać, jak je układać i jak konserwować.

Obecnie coraz modniejsze stają się budynki z dachami z krótkim okapem, a architekci często decydują się na wykorzystywanie w swoich nowoczesnych projektach materiałów takich jak metal i szkło. Do nich lepiej pasują pokrycia z blachodachówek niż dachówek ceramicznych lub betonowych. Są one dostępne w wielu odmianach, różniących się wyglądem, ceną i sposobem układania. Łączą je lekkość i łatwość układania. To wszystko sprawia, że jest to jeden z najbardziej uniwersalnych materiałów stosowanych do krycia dachów.

Przed wyborem 

Ze względu na różnorodność blachodachówek ważny jest wybór materiału, najlepiej dopasowanego do naszych potrzeb i możliwości finansowych. Do zakupu warto się więc dobrze przygotować.

Format i przetłoczenia blachy

Blachodachówki są dostępne w postaci arkuszy ciętych na wymiar oraz niewielkich paneli, naśladujących jeden lub dwa rzędy dachówek. Pierwsze z nich najlepiej wybrać, gdy dach jest prosty, jedno- lub dwuspadowy, drugie – czyli blachodachówki modułowe – sprawdzą się na dachu nietypowym czy mocno rozbudowanym, z wieloma załamaniami.

Blachodachówki mają przetłoczenia, które nadają im kształt. Dawniej były one faliste, obecnie jednak producenci zbliżają je wyglądem do innych pokryć do tego stopnia, że materiały te coraz trudniej jest odróżnić od siebie po ułożeniu na dachu. Większość blachodachówek ma podwiniętą startową krawędź, która wizualnie dodaje pokryciu grubości. Dodatkowo przednia krawędź jest fabrycznie cięta wzdłuż fali. To rozwiązanie pozwala na uzyskanie jednolitej powierzchni pokrycia. Wygląda ono naturalniej, poprzeczne połączenia arkuszy są mniej widoczne, a także większa jest szczelność i trwałość dachu.

Są też blachodachówki modułowe z równą, płaską powierzchnią, wzorowane na płaskich dachówkach zakładkowych. Krycie można wykonać na mijankę, czyli z przesunięciem „dachówek” w kolejnych rzędach lub bez przesunięcia, układając je tak, aby połączenia pionowe znajdowały się w jednej linii.

Przetłoczenia w blachach nie tylko odwzorowują krawędzie dachówek, ale też tworzą dodatkowe rowki i zagłębienia wzdłuż grzbietów fal. Ich zadanie jest estetyczne i praktyczne. Usztywniają one bowiem blachę, zwiększając jej odporność na uszkodzenia czy porywisty wiatr, a niektóre z nich także ułatwiają odprowadzenie wody opadowej z połaci. Są też specjalne przetłoczenia antykapilarne, które zapobiegają gromadzeniu się wody pomiędzy arkuszami, a także rozwiązania umożliwiające wentylację poprzecznych zakładów.

Rodzaj przetłoczeń decyduje o tym, w jaki sposób załamuje się światło na dachu, a więc decyduje o jego ostatecznym wyglądzie. Wysokie przetłoczenia powodują powstawanie głębokich cieni pomiędzy modułami. Dzięki temu pokrycie w różnych warunkach oświetlenia jest inne. Cień przetłoczenia nie tylko kształtuje plastyczny obraz dachówki, ale przede wszystkim sprawia, że mniej widoczne stają się wkręty oraz łączenia poziome pomiędzy arkuszami.

Na domach jednorodzinnych najładniej wyglądają dachy kryte długimi pasami blachy płaskiej na rąbek stojący, bez połączeń poprzecznych (rąbków leżących).

Kolor

Producenci oferują blachodachówki w najpopularniejszych odcieniach czernieni, zieleni, brązów i szarości. Poza tymi podstawowymi dostępne są także kolory z  palety RAL. Niektórzy producenci gwarantują powtarzalność odcieni swoich wyrobów – podchodźmy do tego z rezerwą, gdyż z różnych kręgów blachy kolor faktycznie może się delikatnie różnić. Dlatego warto przewidzieć zapas materiału podczas zakupu, aby uniknąć problemu w przyszłości, gdyby zaszła potrzeba wymiany uszkodzonego arkusza.

Położenie domu

Blachodachówki są wykonane z powlekanej blachy stalowej. Dlatego przed wyborem konkretnego produktu warto wiedzieć, w jakim rejonie będzie stał dom. Większość blachodachówek może być stosowana na obszarach o klasie korozyjności środowiska C3 – terenach miejskich lub uprzemysłowionych o średnim zanieczyszczeniu atmosfery. Jeśli dom będzie usytuowany w rejonie klasy C4 (obszary przemysłowe o dużym zanieczyszczeniu oraz nadmorskie o średnim zasoleniu), trzeba wybrać produkt, który sprosta takim wymaganiom. Blachodachówki stosowane na obszarach nadmorskich o  klasie korozyjności C5-M lub w okolicy wysoko uprzemysłowionej o klasie C5-I, wymagającej najwyższej ochrony.

Zakup pokrycia

Dach jest istotną pozycją w kosztach budowy domu. Coraz większą wagę przywiązujemy więc do jakości pokrycia, jego trwałości i udzielanej na nie gwarancji. Warto zlecić zakup blachodachówki firmie dekarskiej. Fachowcy mają w tym większe doświadczenie i – zazwyczaj – dobre kontakty z producentami lub sprzedawcami. Bywa również, że firma dekarska sama jest dystrybutorem pokryć, w których się specjalizuje. Przy zakupie pokrycia przez wykonawcę można liczyć na zniżki rzędu 10-15%.

Zamówienie pokrycia

Porównując blachodachówki o różnych wzorach, trzeba zwracać uwagę na wymiary gotowych produktów – arkusze mają nie tylko różną szerokość całkowitą, ale także inną szerokość krycia. Ta wartość uwzględnia zakłady robione na połączeniach sąsiednich arkuszy, niezbędne do zachowania szczelności pokrycia. Trzeba zamówić pokrycie z pewnym zapasem potrzebnym na docinanie blachy. Warto też, aby zostało materiału na różne nieprzewidziane naprawy. Przyjmuje się, że blachodachówki w arkuszach ciętych na wymiar potrzeba o 25-30% więcej niż to wynika z powierzchni połaci, a jeśli dach jest szczególnie skomplikowany – nawet 40% więcej. Nie musimy jednak sami tego wyliczać. Podczas kupowania blachodachówki ciętej na wymiar sprzedawca za pomocą specjalnego programu komputerowego wyliczy niezbędną ilość materiału. Dzięki temu ogranicza się przycinanie blachy na placu budowy.

Z kolei do zamówienia potrzebnej ilości blachodachówki modułowej wystarczy jedynie informacja o metrażu powierzchni do pokrycia. Powoduje to, że dostajemy wszystkie niezbędne elementy od razu, nie czekając na zamówiony towar.

Rodzaj powłoki

Decydując się na konkretny model blachodachówki, będziemy musieli wybrać jeden z kilku dostępnych rodzajów wykończenia. Blachodachówki wytwarzane są z blachy stalowej (rzadziej aluminiowej), która jest obustronnie cynkowana i pokrywana różnymi powłokami – na spód ochronna z poliestru albo innego polimeru, a na wierzch ochronno-dekoracyjna z poliestru, poliuretanu, plastizolu, puralu lub prelaqu. Zadaniem takiej powłoki jest przede wszystkim zwiększenie odporności na uszkodzenia mechaniczne oraz promieniowanie UV, ale pełni ona również funkcję dekoracyjną – decyduje o kolorze, połysku czy fakturze.

Od rodzaju powłoki zależy też długość gwarancji. Najtańsze blachodachówki są wykończone powłoką poliestrową, a najpopularniejsze – poliuretanową. Na rynku jest także powłoka hybrydowa, będąca połączeniem dwóch warstw lakieru poliuretanowego i poliestrowego. Powłoka poliuretanowa chroni przed korozją, a  poliestrowa – przed promieniowaniem UV.

Gwarancja

Chociaż może nas skusić niska cena, nie kupujmy blachodachówki niewiadomego pochodzenia. Najlepiej zdecydować się na wyroby droższe, ale pochodzące od rekomendowanego producenta – zyskujemy gwarancję wysokiej jakości produktów, ponieważ przechodzą one szczegółowe badania w polskich i zagranicznych akredytowanych jednostkach badawczych, a także są często kontrolowane na etapie produkcji. Ponadto takie firmy do wszystkich blachodachówek oferują niezbędne akcesoria: wkręty, gąsiory i inne obróbki blacharskie, taśmy uszczelniające, farby zaprawkowe oraz blachy płaskie do wykonania nietypowych obróbek dekarskich, a także systemy rynnowe.

Zależnie od producenta i rodzaju powłoki, blachodachówki są objęte gwarancją na 10, 20, 30, a nawet 50 lat. Można też znaleźć produkt z gwarancją bezterminową. Przed zakupem warto zapoznać się ze szczegółowymi warunkami. Znajdziemy w nich klauzule wyłączające i ograniczające, a także wskazówki wykonawcze dla dekarzy i zalecenia dla inwestorów.

Na blachodachówki udzielane są dwa rodzaje gwarancji podstawowej. Pierwszy to gwarancja techniczna, która dotyczy perforacji blachy, czyli przerdzewienia jej na wylot. Żeby w jej ramach dostać zwrot kosztów nowego pokrycia, perforacja musi wystąpić na określonej powierzchni dachu. Zwykle jest to 5% powierzchni jednej połaci albo całego dachu. Drugi rodzaj to gwarancja estetyczna, która dotyczy wyglądu powłoki ochronno-dekoracyjnej blachy – braku rozwarstwienia się powłoki i zachowania tego samego odcienia koloru, zwykle na całej połaci lub części dachu. Żeby skorzystać z gwarancji, trzeba przede wszystkim zachować dokumenty zakupu – faktury za materiały potrzebne do wykonania dachu, a także wymaganą dokumentację produktów – ich specyfikację techniczną.

Układanie pokrycia 

Niezależnie od tego, jaki model blachodachówki wybierzemy, dach trzeba przygotować w podobny sposób. Na krokwiach układa się warstwę wstępnego krycia z membrany dachowej lub papy na sztywnym poszyciu, a następnie przygotowuje ruszt z kontrłat i łat. Rozstaw łat zależy od konkretnego modelu blachodachówki i jest podany w wytycznych montażowych producenta.

Aby zapobiec korozji blachodachówki i butwieniu drewnianych elementów rusztu, konieczna jest szczelina wentylacyjna, przez którą swobodnie przepływa powietrze i osusza spód blachy. Taka szczelina tworzy się między blachodachówką a warstwą wstępnego krycia dzięki kontrłatom.

Blachodachówkę zwykle montuje się, zaczynając od lewej strony okapu i kierując się ku kalenicy. Arkusze i moduły przykręca się do łat wkrętami, ale blachę także łączy między sobą. Wkręty z elastycznymi podkładkami z EPDM zazwyczaj umieszcza się w dole fali.

Układanie blachodachówek modułowych na dachach skomplikowanych przebiega szybciej niż przy blachach ciętych na wymiar, ponieważ nie trzeba ich przycinać i łatwiej nimi „przechodzić” przez przebicia dachowe, na przykład komin.

Podczas krycia dachu sprawdza się także inna zaleta blach modułowych – symetryczność. Pozwala ona na układanie pokrycia nie tylko od lewej do prawej strony połaci, ale w dowolny sposób: od prawej do lewej, góry na dół, a także od okien połaciowych lub kominów.

Montaż blachodachówek modułowych jest łatwiejszy i szybszy również ze względu na fabrycznie przygotowane otwory montażowe. Są one umieszczone na ich górnej krawędzi, tak aby kolejny panel nakładany w wyższym rzędzie przykrył wkręt montażowy. Dzięki temu mocowania są niewidoczne na połaci. W niektórych modelach blachodachówek dla ukrycia wkrętów łączących sąsiadujące moduły zaprojektowano dodatkowe przetłoczenia w górnej części fali. Wykorzystuje się do tego specjalne wkręty montażowe z płaskim łbem typu torx.

Akcesoria dachowe

Aby dach z blachodachówki był kompletny, do jego wykończenia potrzeba niezbędnych akcesoriów. Podstawowe z nich to gąsiory, rynny koszowe, wiatrownice oraz pasy nad- i podrynnowe. Wszystkie te elementy może samodzielnie wykonać dekarz z tak samo wykończonej blachy płaskiej, ale można też kupić gotowe, fabrycznie przygotowane akcesoria. Mają one tę zaletę, że ich zastosowanie pozwala uzyskać efektowne pokrycie, a czasem także rozszerzoną gwarancję. Wykorzystanie systemowych elementów pozwala zapewnić wysoki poziom estetyki dachu i zapobiec wielu błędom popełnianym podczas jego wykonywania. Zaleca się zamontowanie na dachu akcesoriów uzupełniających pokrycie, na przykład barier przeciwśnieżnych lub systemów komunikacji.  Lepiej to zrobić podczas układania pokrycia. W praktyce oszczędzanie na kosztach zakupu dodatkowych elementów na nowy dach bardzo często oznacza jedynie przełożenie wydatków na później. Tyle tylko, że wtedy zapłacimy już nie za same materiały, ale też ich montaż, a często także za zdjęcie lub wymianę części pokrycia. Większe też będzie ryzyko, że uszkodzimy je przy okazji montażu akcesoriów.

Jeśli projekt dachu nie uwzględnia akcesoriów do komunikacji po dachu, możemy o pomoc w ich wyborze i optymalnym rozmieszczeniu poprosić dekarza, który będzie krył dach. Akcesoriów tych nie dobiera się dowolnie, ale w zależności od rodzaju pokrycia i spadku dachu.

Konserwacja i naprawy dachu

O dach trzeba dbać, ponieważ korozja lub odbarwienie się blachy w miejscu zalegania zanieczyszczeń albo takim, z którego woda nie mogła szybko odpłynąć, nie są podstawą do naprawy w ramach gwarancji. Powinniśmy regularnie czyścić dach z gromadzącego się na nim piasku, brudu oraz zielonego nalotu. Częstotliwość zabiegów pielęgnacyjnych zależy od usytuowania domu i kąta nachylenia dachu.

Dach jest ciągle „testowany” przez wodę, wiatr, śnieg, mróz i słońce. To te czynniki powodują w nim zmiany, które dobry wykonawca powinien w odpowiednim czasie wychwycić i usunąć usterki tak, aby zniszczenie nie postępowało i nie spowodowało konieczności wykonania kapitalnego remontu. Dobrą praktyką jest proponowanie przez wykonawcę takich przeglądów, ale świadomy inwestor również może zapytać, czy wykonawca świadczy taką usługę i ile będzie ona kosztowała. Warto także, aby informacje o wszystkich wykonanych naprawach (a także produktach zamontowanych na dachu) zostały zebrane i zapisane w jednym miejscu. Taką pozycją jest „Książka serwisowa dachu”. Zawiera niezbędne informacje: dane wykonawcy i inwestora, opis techniczny dachu, gwarancję i serwisowanie, przeglądy okresowe, naprawy i ewentualnie dodatkowe prace wykonane na dachu.

Pierwszy przegląd pokrycia należy przeprowadzić po roku. Można wtedy ocenić jego aktualny stan oraz poziom zabrudzenia. Harmonogram czyszczenia dachu powinien być dostosowany do otoczenia domu. Miejsca zacienione oraz w otoczeniu drzew są bardziej narażone na przywieranie zabrudzeń oraz powstawanie zielonych nalotów lub nawet zagnieżdżania się roślin na powierzchni dachu. Z kolei odsłonięte i wietrzne tereny powodują samoczynne oczyszczanie dachu. Najbezpieczniej jest rozpocząć od przeglądów oraz oczyszczenia dwa razy do roku – przed zimą i zaraz po niej, a w razie potrzeby wykonać dodatkową konserwację. Naprawy drobnych usterek powinny być wykonane jak najszybciej.

Zaleca się okresowe mycie zabrudzonego dachu. Do tego celu nie należy używać agresywnych detergentów i środków chemicznych, które nie są przeznaczone do blach – mogą one ją uszkodzić i wpłynąć na kolor powłoki.

Lekko porysowane arkusze blachy można próbować doraźnie ratować przez miejscowe naprawienie powłoki specjalnymi preparatami. Nawet jeśli nie uda się idealnie dobrać koloru, z dołu nie będzie to widoczne. Jeżeli pojawiły się pierwsze objawy korozji, miejsca takie należy wyczyścić i zamalować specjalną farbą antykorozyjną, dzięki czemu pokrycie nie będzie się bardziej niszczyć. Jeśli uszkodzenia są większe, lepiej jest wymienić arkusz blachy na nowy.

O dach trzeba dbać, ponieważ korozja lub odbarwienie się blachy w miejscu zalegania zanieczyszczeń albo takim, z którego woda nie mogła szybko odpłynąć, nie są podstawą do naprawy w ramach gwarancji. Powinniśmy regularnie czyścić dach z gromadzącego się na nim piasku, brudu oraz zielonego nalotu. Częstotliwość zabiegów pielęgnacyjnych zależy od usytuowania domu i kąta nachylenia dachu.

Dach jest ciągle „testowany” przez wodę, wiatr, śnieg, mróz i słońce. To te czynniki powodują w nim zmiany, które dobry wykonawca powinien w odpowiednim czasie wychwycić i usunąć usterki tak, aby zniszczenie nie postępowało i nie spowodowało konieczności wykonania kapitalnego remontu. Dobrą praktyką jest proponowanie przez wykonawcę takich przeglądów, ale świadomy inwestor również może zapytać, czy wykonawca świadczy taką usługę i ile będzie ona kosztowała. Warto także, aby informacje o wszystkich wykonanych naprawach (a także produktach zamontowanych na dachu) zostały zebrane i zapisane w jednym miejscu. Taką pozycją jest „Książka serwisowa dachu”. Zawiera niezbędne informacje: dane wykonawcy i inwestora, opis techniczny dachu, gwarancję i serwisowanie, przeglądy okresowe, naprawy i ewentualnie dodatkowe prace wykonane na dachu.

Pierwszy przegląd pokrycia należy przeprowadzić po roku. Można wtedy ocenić jego aktualny stan oraz poziom zabrudzenia. Harmonogram czyszczenia dachu powinien być dostosowany do otoczenia domu. Miejsca zacienione oraz w otoczeniu drzew są bardziej narażone na przywieranie zabrudzeń oraz powstawanie zielonych nalotów lub nawet zagnieżdżania się roślin na powierzchni dachu. Z kolei odsłonięte i wietrzne tereny powodują samoczynne oczyszczanie dachu. Najbezpieczniej jest rozpocząć od przeglądów oraz oczyszczenia dwa razy do roku – przed zimą i zaraz po niej, a w razie potrzeby wykonać dodatkową konserwację. Naprawy drobnych usterek powinny być wykonane jak najszybciej.

Zaleca się okresowe mycie zabrudzonego dachu. Do tego celu nie należy używać agresywnych detergentów i środków chemicznych, które nie są przeznaczone do blach – mogą one ją uszkodzić i wpłynąć na kolor powłoki.

Lekko porysowane arkusze blachy można próbować doraźnie ratować przez miejscowe naprawienie powłoki specjalnymi preparatami. Nawet jeśli nie uda się idealnie dobrać koloru, z dołu nie będzie to widoczne. Jeżeli pojawiły się pierwsze objawy korozji, miejsca takie należy wyczyścić i zamalować specjalną farbą antykorozyjną, dzięki czemu pokrycie nie będzie się bardziej niszczyć. Jeśli uszkodzenia są większe, lepiej jest wymienić arkusz blachy na nowy.