Eksploatacja wentylacji z rekuperacją - fakty i mity

Wentylacja z rekuperacją

Najpopularniejszy system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła składa się z centrali (nazywanej też rekuperatorem), sieci przewodów rozprowadzających do pomieszczeń świeże powietrze i usuwających zużyte za pomocą anemostatów bądź kratek oraz czerpni i wyrzutni. W rekuperatorze (a dokładnie w wymienniku) zachodzi wymiana ciepła między powietrzem wywiewanym a nawiewanym. Do wyboru są różne modele central (na przykład przeciwprądowe, obrotowe, krzyżowe); wszystkie one mają zamontowane wentylatory nawiewne i wyciągowe, odpowiednie filtry oczyszczające powietrze nawiewane i wywiewane oraz układ sterujący.
Aby wentylacja mechaniczna była skuteczna i niezawodna w działaniu należy o nią dbać. Chociaż przepisy nie regulują tego szczegółowo, trzeba przynajmniej raz w roku wezwać fachowców, aby dokonali przeglądu systemu.

Korzyści z zamontowania systemu

Fot. powyżej: Jeżeli na wentylację mechaniczną zdecydujemy się odpowiednio wcześniej - najlepiej na etapie projektowania domu - uda się nam zmniejszyć koszty jej montażu

Wydatek na wentylację mechaniczną z dobrej klasy centralą to około 3-6% wartości inwestycji, jaką jest budowa domu. Przy uśrednionych stawkach za zakup materiałów (w tym rekuperatora, kanałów wentylacyjnych i wszystkich potrzebnych akcesoriów łącznie z anemostatami) oraz za montaż w budynku o powierzchni 120-180 m2 zapłacimy od 17 do 25 tys. zł. Będą to dobrze wydane pieniądze, gdyż - jak wynika z badań przeprowadzonych przez organizację zajmującą się badaniem wpływu jakości powietrza wewnętrznego na nasze samopoczucie i zdrowie (European COPD Coalition) - w pomieszczeniach człowiek spędza ponad 90% życia. Ważne jest zatem, aby zamontowana w domu wentylacja działała sprawnie.

Fot. rekuperatory.pl

Fachowcy przekonują inwestorów do montażu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją zamiast grawitacyjnej, prezentując następujące zalety tego rozwiązania.
1. Zyskamy stałą, niezależną od warunków zewnętrznych oraz w pełni kontrolowaną wymianę powietrza w pomieszczeniach przez cały rok. Ponadto dzięki tej instalacji powietrze w domu będzie czyste, pozbawione wilgoci, alergenów i kurzu.
2. Zaoszczędzimy na kosztach ogrzewania (nawet do 50%). Ma to związek z tym, że ciepło z usuwanego powietrza jest wykorzystywane w rekuperatorze do ogrzania zimnego napływającego z zewnątrz. Dzięki temu całe wytworzone przez system grzewczy ciepło pozostaje w domu, zatem opłaty za ogrzewanie będą niższe.
3. Zapewnimy sobie ciszę w domu, gdyż przy szczelnych i zamkniętych oknach nie słychać hałasów z zewnątrz. Ma to szczególne znaczenie, gdy budynek znajduje się przy ruchliwej ulicy.

Jak oczyszczane jest nawiewane powietrze?

Całe powietrze pobierane w systemie wentylacji mechanicznej jest filtrowane. Pierwszy etap odbywa się już na kratce umieszczonej na zakończeniu kanału czerpnego. Zamontowana tam siatka zatrzymuje insekty oraz większe zanieczyszczenia. Drugi etap to filtr wstępny montowany fabrycznie w rekuperatorze. Jeśli ma on klasę G3, wychwytuje większość dużych cząsteczek pyłków i kurzu.
Mamy też możliwość dodatkowego oczyszczania nawiewanego powietrza - do wyboru są co najmniej trzy sposoby. Pierwszy, to zastosowanie filtru nawiewnego wyższej klasy - na przykład F7. Zatrzymuje on około 80% cząsteczek o wielkości 0,4m (pyłki mają wielkość w przedziale 10-1000m). Inna opcja to montaż na kanale nawiewnym filtra elektrostatycznego cząstek stałych klasy F9, który zatrzymuje do 95% zawieszonego pyłu PM10, czyli o bardzo drobnych ziarnach. Kolejne rozwiązanie to montaż urządzenia oczyszczającego i dodatkowo jonizującego nawiewane powietrze. Dzięki temu obniżona zostaje ilość zanieczyszczeń mikrobiologicznych w powietrzu (takich jak bakterie, wirusy), a także pyłków, zapachu i kurzu.

Fot. rekuperatory.pl

Zużycie energii elektrycznej

Fot. powyżej: Wentylacja mechanicznie skutecznie usuwa z pomieszczeń zużyte powietrze, a wraz z nim wilgoć, dwutlenek węgla i nieprzyjemne zapachy

Jeśli chcielibyśmy oszacować, ile dziennie zapłacimy za eksploatację wentylacji z rekuperacją, możemy przyjąć, że jest to około 0,30 zł. Wartość ta jest jednak orientacyjna, gdyż rzeczywiste koszty zależą przede wszystkim od tego, jak intensywnie wentylowane są pomieszczenia w domu. Niektórzy użytkownicy całą zimę mają ustawiony rekuperator na pierwszy bieg, inni tak programują automatykę, aby tryb pracy zmieniał się kilka razy w ciągu doby. Można też korzystać z funkcji intensywnego przewietrzania (do odprowadzenia nadmiaru wilgoci z łazienki lub pozbycia się zapachów z kuchni).

Konserwacja systemu wentylacji

Fot. powyżej: W najnowszych modelach central wentylacyjnych, aby sprawdzić stan filtrów wystarczy je wyciągnąć z kasety

Raz w roku warto wezwać fachowca od wentylacji mechanicznej, który sprawdzi działanie systemu, wyczyści wymiennik w rekuperatorze i czerpnię powietrza, odkurzy wnętrze rekuperatora, wymieni filtry oraz zbada wydajność instalacji w punktach nawiewnych i wywiewnych (anemostatach). Koszt takiego przeglądu waha się od 300 do 450 zł.

Filtry
To, jak często należy wymieniać filtry, zależy w dużej mierze od czystości powietrza na zewnątrz domu oraz od tego, jak użytkowany jest system wentylacji mechanicznej (na jakim biegu będzie zazwyczaj działał rekuperator). Najczęściej filtry wymienia się co 6 miesięcy, jednak nie rzadziej niż raz w roku. Cena filtrów zależy od producenta - podstawowej klasy kosztują od 65 zł za komplet, a wyższej - od 280 zł.

Fot.: Maciej Kosowski

Fot. powyżej: Gruba warstwa kurzu i zanieczyszczeń na wentylatorze blokuje przepływ powietrza w instalacji mechanicznej

Wymiennik i wentylatory
Rekuperator, który ma zanieczyszczony wymiennik, pracuje z niższą sprawnością. Odzyskuje bowiem mniej ciepła z powietrza usuwanego z domu, a przez to temperatura powietrza, które napływa do pomieszczeń, jest niższa. Z kolei pokryte warstwą kurzu i zanieczyszczeń łopatki wentylatora powodują jego złe działanie, a w efekcie większy pobór prądu i głośniejszą pracę.

Fot.: Maciej Kosowski

Fot. powyżej: Podczas użytkowania wentylacji mechanicznej musimy również pamiętać o regularnym czyszczeniu anemostatów

Anemostaty
Urządzenia te to jedyny widoczny element systemu rekuperacji w domu. Najczęściej są to okrągłe otwory w suficie lub ścianie, którymi powietrze jest nawiewane lub wywiewane. Aby usunąć z nich kurz, wystarczy przetrzeć je wilgotną szmatką. Należy jedynie pamiętać o pozostawieniu grzybka lub talerzyka urządzenia w niezmienionej pozycji.

Fot.: Zehnder

Fot. powyżej: Czyszczenie kanałów wentylacyjnych jest możliwe dzięki specjalnym otworom umieszczonym w skrzynkach rozdzielczych

Kanały wentylacyjne
Czyści się je raz na 8-10 lat. Zanim zdecydujemy się na taką usługę, fachowcy powinni sprawdzić stan wnętrza przewodów i dobrać optymalną metodę usunięcia zanieczyszczeń. Działające w tym zakresie na rynku wyspecjalizowane firmy oferują kilka sposobów czyszczenia, np. mechaniczne lub za pomocą sprężonego powietrza. Kanały można także dezynfekować na mokro.

Mity na temat wentylacji z rekuperacją

Fot. powyżej i poniżej: Instalację wentylacji mechanicznej można wykonać np. z okrąłych rur ocynkowanych typu spiro (należy je zaizolować termicznie) lub kanałów elastycznych

Fot. Wolf

PRAWDA. Wentylacja mechaniczna hałasuje. Jeśli fachowcy źle dobiorą rekuperator lub rodzaj bądź liczbę kanałów wentylacyjnych, to system może głośno pracować. Natomiast dobrze zaprojektowanej i wykonanej instalacji podczas pracy nie słychać. Jeśli zależy nam na bardzo cichym rozwiązaniu, możemy zastosować odpowiednie tłumiki lub specjalne kanały wentylacyjne.

FAŁSZ. Nie można otwierać okien. Nie ma przeciwskazań do otwierania okien w domu z zamontowanym systemem z rekuperacją.

PRAWDA. Dom pasywny bez rekuperacji nie będzie pasywny. Aby dom pasywny wyróżniał się bardzo niskim zapotrzebowaniem na energię do ogrzewania - poniżej 15 kWh/(m?.rok), musi być wyposażony w wentylację mechaniczną z rekuperacją.

Fot.: Spartherm

Fot. powyżej: W domach pasywnych i energooszczędnych można zamontować specjalny model kominka o podwyższonej szczelności

FAŁSZ. Nie można zamontować kominka. Nie jest to prawda, powinien to być jednak kominek ze szczelnymi drzwiczkami i zamkniętą komorą spalania. Dopływ powietrza do spalania musi być kontrolowany i doprowadzony przez uszczelniony system rur bezpośrednio do komory paleniska.

PRAWDA. Okna powinny być szczelne. W zamontowanych w domu oknach nie powinno być nawiewników. Część okien możne być nieotwieranych (tzw. szklenia stałe).

FAŁSZ. Nie można używać okapu. Pracujący okap kuchenny wytwarza podciśnienie. Z uwagi jednak na jego krótkotrwałe działanie, nie koliduje to z wentylacją mechaniczną. Ważne, by wyprowadzenie kanału znad okapu było poprowadzone niezależnie od instalacji z rekuperacją.

Fot.: rekuperatory.pl

Fot. powyżej: Aby wentylacja działała skutecznie, należy m.in. zapewnić swobodny przepływ powietrza pomiędzy pomieszczeniami, montując drzwi z podcięciami

PRAWDA. W większości pomieszczeń trzeba zamontować drzwi z podcięciami. Ten wymóg dotyczy każdego domu, nie tylko budynku z wentylacją mechaniczną. Gwarantuje to swobodny przepływ powietrza pomiędzy pomieszczeniami. Drzwi do pokoi powinny być podcięte o około 1 cm. Dzięki temu uzyskamy otwór wentylacyjny o wymaganej powierzchni 80 cm2.

Fot.: Viessmann i rekuperatory.pl

Fot. powyżej: Sterownik można zamontować w dowolnym miejscu w domu - np. w kuchni, holu czy kotłowni

FAŁSZ. Codziennie należy zmieniać ustawienia na sterowniku. Przeprogramowania automatyki dokonuje się dwa razy do roku: przy zmianie pory letniej na zimową i odwrotnie. Ma to związek z inną oczekiwaną temperaturą komfortu: zimą zawsze dwa stopnie więcej niż wynosi temperatura ustawiona na kotle czy pompie ciepła, latem o dwa stopnie niżej niż wynosi temperatura, jaką chce się mieć w domu.