Jak rozplanować włączniki i gniazdka?

Osprzęt elektroinstalacyjny to niewielkie urządzenia, których mamy jednak w domach coraz więcej. Dlatego wybór gniazd i włączników w ostatnim czasie jest coraz bogatszy - można je bez problemu dobrać do wnętrza. Warto w pełni wykorzystać potencjał tych elementów, wybierając odpowiednie ramki – różnorodność kształtów, kolorów i rodzajów wykończenia jest ogromna. Wybierając konkretne modele, powinniśmy też zwrócić uwagę na ich funkcjonalność oraz odporność na uszkodzenia mechaniczne. Jest to ważne, ponieważ korzystamy z nich kilkadziesiąt razy w ciągu doby.

Włączniki w kilku wersjach

Włączniki światła występują w kilku wersjach. Najczęściej spotkać można włączniki jednobiegunowe, dwubiegunowe i świecznikowe. Włączniki jednobiegunowe (pojedyncze) wyposażone są w jeden przycisk. Stosuje się je, gdy chcemy włączać i wyłączać oświetlenie w jednym miejscu, np. sterować plafonem zamontowanym w holu. Łączniki dwubiegunowe mają również jeden przycisk, służy on jednak do włączania dwóch obwodów oświetlenia jednocześnie. Taki model stosuje się w sytuacji, gdy istnieją dwa obwody pod różnymi napięciami, wymagające wspólnego sterowania (na przykład 6 i 230 V). Włączniki świecznikowe (podwójne) wyposażone są w minimum dwa przyciski. Sprawdzają się w sytuacji, gdy kilka punktów światła będzie uruchamianych w jednym miejscu, np. do włączania i wyłączania oświetlenia w żyrandolu podzielonym na dwie lub więcej stref. 

Włączniki w inteligentnym domu

Na rynku znaleźć można również nowoczesne włączniki dotykowe sterowane manualnie lub bezprzewodowo za pomocą pilota. Przeznaczone są do montażu w standardowej puszcze elektrycznej. Komfortowym rozwiązaniem są również specjalne włączniki, które działają we współpracy z systemem zarządzania energią w domu. Nie różnią się od tradycyjnych rozwiązań, mają jednak wewnątrz moduł Wi-Fi, umożliwiający połączenie się z nimi bezprzewodowo na smartfonie i sterowanie oświetleniem za pomocą odpowiedniej aplikacji na iOS lub Androida. Nie musimy już podchodzić do ściany i szukać po omacku włącznika światła na ścianie, gdyż wszystko mamy pod ręką na dotykowym ekranie telefonu. System może korzystać również z połączenia internetowego. Jeśli więc zapomnimy zgasić światło w domu, będziemy mogli zrobić to zdalnie z dowolnej odległości.

Gdzie zainstalować włączniki?

Włączniki montuje się na ogół 120-140 cm ponad posadzką. Za to, gdy są umieszczone na wysokości 70-90 cm, mogą je bez problemu dosięgnąć dzieci. Włączniki światła górnego umieszcza się najczęściej wewnątrz pomieszczeń, przy drzwiach, po stronie klamki. W przypadku łazienki oraz  garderoby lub spiżarni - przed wejściem. Przyciski do obsługi dodatkowych opraw - np. kinkietów ściennych - najlepiej zamontować blisko nich. Zaplanujmy rozmieszczenie włączników w ten sposób, by skrzydło drzwi nie zasłaniało ich po otwarciu.

Gdzie umieścić gniazdka elektryczne?

Gniazda umieszcza się zwykle 20-30 cm nad posadzką. Te, które mają znaleźć się nad blatem w kuchni i w łazience - na wysokości 110-140 cm. Kontakty i łączniki należy montować co najmniej 60 cm od prysznica lub wanny, czyli tzw. stref mokrych. W kuchni planuje się minimum cztery gniazdka nad blatami - do zasilania ekspresu czy czajnika. Niezbędne są też osobne - każde jako wyodrębniony obwód - do lodówki, zmywarki, piekarnika i kuchenki mikrofalowej. W salonie, oprócz gniazd wtykowych do podłączenia lamp albo sprzętu audio i wideo, warto przewidzieć np. multimedialne. Z kolei w łazience jedno należy zarezerwować do pralki. Potrzebne są też przy lustrze do zasilania np. suszarki. W przedpokoju zaplanujmy przynajmniej jeden kontakt - do zasilania odkurzacza.

Montaż podtynkowy czy natynkowy?

Na rynku znajdziemy wiele rodzajów gniazdek elektrycznych. Przede wszystkim można je podzielić na jedno- i trójfazowe, a te pierwsze również ze względu na sposób konstrukcji na natynkowe oraz podtynkowe oraz na pojedyncze i i podwójne. Nowoczesne rozwiązania składają się z części funkcjonalnej, mechanizmu oraz ramki. Duża część montowanych jest właśnie podtynkowo. Takie rozwiązanie jest bardzo praktyczne, można w jednym miejscu zainstalować większą liczbę gniazdek pojedynczych i podwójnych, gniazd TV, SAT, komputerowych itd. Ale są również kontakty elektryczne umiejscowione w sposób natynkowy. Elementy natynkowe mają wszystkie niezbędne elementy w puszce, którą przytwierdza się do ściany. Może być ona hermetyczna, czyli dodatkowo zabezpieczona przed działaniem wilgoci lub pyłów. Obecnie standardowym zabezpieczeniem, które powinno mieć każde gniazdko elektryczne bez względu na sposób montażu, jest uziemienie. W kontaktach najczęściej używanych w Polsce funkcję tę pełni wystający, metalowy bolec.

Osprzęt jak dekoracja

Równie ważny jak funkcjonalność osprzętu elektrycznego jest jego wygląd. Ramki w dwóch kolorach – zazwyczaj białym i brązowym – to już przeszłość. Coraz szersza gama kolorystyczna osprzętu czy wymienne ramki pozwalające na tworzenie dowolnych zestawień barw to nowości w dziedzinie designu. Drewno, skóra, ceramika, szkło, materiał, kamień, włączniki okrągłe, trójkątne, służące jako lusterko lub ramka na zdjęcie – osprzęt stał się istotnym elementem przemyślanej aranżacji wnętrza. Wersje z miedzi, stopów miedzi albo z materiałów z dodatkiem jonów srebra wykazują właściwości antybakteryjne. Przyciski i gniazda delikatnie podświetlane diodami LED (wbudowanymi w obudowę) bez problemu można zlokalizować, gdy w pomieszczeniu jest ciemno. Ciekawym rozwiązaniem jest też montaż na ścianie (wzdłuż biegu schodów albo w ciemnych korytarzach) specjalnych lampek. Umieszcza się je w takich samych ramkach instalacyjnych, jak włączniki.