Murowany cokół

Dolną część elewacji wyodrębniamy poprzez inny sposób wykończenia, tworząc tzw. cokół, który optycznie przełamuje jej powierzchnię. Konstrukcyjnie jest on górną częścią ścian fundamentowych, wystającą ponad poziom terenu. O jego formie należy pomyśleć już na etapie projektowania budynku.
Cokół jest narażony na zachlapywanie oraz uszkodzenia mechaniczne, zatem powinien być wykończony materiałem, który charakteryzuje się niską nasiąkliwością, wytrzymałością i jest łatwy do czyszczenia. W Polsce bardzo popularne jest murowanie cokołu z cegieł klinkierowych stanowiących jednoczesne wykończenie.

Wysokość cokołu

Wysokość cokołu wiąże się zwykle z miejscem ułożenia poziomej izolacji przeciwwilgociowej na ścianach fundamentowych i w podłodze parteru. Waha się więc od 40 do 90 cm dla domów parterowych i wynosi powyżej 90 cm w przypadku domów z piwnicą.
Pamiętajmy, że w domach zbudowanych na zupełnie płaskim terenie złym rozwiązaniem jest wykonanie niskiego cokołu, np. na 15 czy 25 cm, ponieważ nie spełni on wówczas swojej ochronnej funkcji.
Najlepiej jest tak posadowić dom lub ukształtować teren wokół domu, aby cokół sięgał minimum 30-35 cm od gruntu, bo na taką wysokość przy ulewnych opadach odbija się na elewację woda. W praktyce cokół sięga najczęściej do wysokości 40-60 cm od ziemi.

Cokół cofnięty lub wysunięty

Cokół może być wysunięty lub cofnięty w stosunku do parteru o kilka centymetrów. W większości domów w Polsce wykonuje się cokoły cofnięte.
By bezpiecznie przenieść obciążenia, ściana fundamentowa z bloczków betonowych powinna mieć grubość 38 cm. Z tego dwanaście centymetrów przeznacza się na ocieplenie 6-centymetrową warstwą styropianu i obmurówkę z połówek cegieł również o szerokości 6 cm.
Na pewną oszczędność pozwala wykonanie ściany fundamentowej o szerokości 25 cm. Cokół muruje się wtedy z połówek cegieł powyżej poziomu gruntu, opierając go na wsporniku z ułożonych poprzecznie bloczków betonowych.
Cokół klinkierowy muruje się przed wzniesieniem ścian nadziemia. Jeśli ściany są dwuwarstwowe, wymurowanie cokołu można odłożyć do czasu ostatecznego ocieplania elewacji.

Murowanie cokołu

Do murowania ścian z cegieł klinkierowych należy używać specjalnie do tego przeznaczonych zapraw murarskich, zmniejszających ryzyko powstawania białych wykwitów. Cokół z klinkieru można wymurować jednoetapowo, czyli na pełne spoiny, które wypełnia się równocześnie z murowaniem. Zwykle jednak najpierw muruje się cegły, a dopiero później cegły wypełnia się odpowiednią zaprawą. Nie należy rezygnować ze spoinowania cokołu nawet jeśli wydaje się to bardziej estetyczne. W niewypełnionych przestrzeniach będzie gromadzić się woda, co zagraża trwałości cokołu.
Jeśli cokół ma wysokość większą niż 50 cm, obmurówkę z cegieł łączy się z resztą ściany fundamentowej z bloczków. Stosuje się do tego kotwy z wygiętych w kształcie litery Z prętów ze stali nierdzewnej o średnicy 4-6 mm, których końcówki mają przynajmniej 3 cm zagięcia. Łączniki te rozmieszcza się w co 50 cm. Ich zakotwienie powinno wynosić 6-8 cm.