Pompa ciepła i fotowoltaika - czy ten duet się opłaca?

W 2021 roku rynek pomp ciepła do ogrzewania budynków urósł o ponad 80% w stosunku do roku 2020. Największą popularnością cieszyły się modele typu powietrze - woda, których Polacy zakupili łącznie ponad 79 tysięcy. Sprzedaż tych urządzeń w ubiegłym roku, przypadająca na jednego mieszkańca naszego kraju, była lepsza niż w Niemczech i Wielkiej Brytanii, które są dwoma kluczowymi rynkami pomp ciepła w Europie. Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła na podstawie danych rynkowych z pierwszego kwartału 2022 roku prognozuje, że do końca bieżącego roku liczba powietrznych pomp ciepła wzrośnie o ponad 90%. Boom na te urządzenia wynika z tego, że są one obecnie najtańszym źródłem ogrzewania budynków, a w połączeniu z odpowiednio dobraną instalacją fotowoltaiczną, roczny koszt użytkowania jest jeszcze bardziej atrakcyjny. Dodatkowo, otrzymujemy przyjazny dla środowiska, zgodny przepisami unijnymi, nowoczesny i bezobsługowy system.

Dlaczego warto inwestować w zieloną energię?

Znaczne podwyżki cen energii elektrycznej, gazu, węgla, a także obecna sytuacja ekonomiczna i geopolityczna spowodowały silny zwrot w kierunku odnawialnych źródeł energii. W ostatnich dwóch latach obserwowaliśmy bardzo duże zainteresowanie domową fotowoltaiką, która pozwoliła Polakom uniezależnić się od skoków cen energii. Obecnie, podobne zjawisko można zaobserwować na rynku pomp ciepła. Z jednej strony rosnące koszty ogrzewania za pomocą węgla czy gazu, a z drugiej także polityka klimatyczna Unii Europejskiej i wynikające z niej obostrzenia prawne związane z ograniczeniem emisyjności budynków, motywują właścicieli domów do inwestycji w zieloną energię. Ogrzewanie za pomocą pomp ciepła nie wymaga opłat związanych z zakupem paliwa opałowego, takiego jak gaz, węgiel czy olej. Wytwarzanie ciepła lub chłodu odbywa się przy wykorzystaniu energii z powietrza, wody lub gruntu (w zależności od typu pompy), a do zasilania urządzenia niezbędna jest jedynie energia elektryczna, którą może dostarczać fotowoltaika. Pompa ciepła pozwala dodatkowo na zwiększenie autokonsumpcji, czyli bieżącego wykorzystania energii z instalacji słonecznej, co sprawia, że inwestycja w oba urządzenia zwróci się szybciej.

Głównym argumentem, który przekonuje inwestorów do podjęcia decyzji o montażu w domu pompy ciepła i fotowoltaiki jest oszczędność.

Pompa grzeje, chłodzi i jest bezobsługowa

Ważnym atutem pompy ciepła w porównaniu do tradycyjnego kotła grzewczego jest to, że daje szersze możliwości. Nie tylko ogrzewa dom i zapewnia ciepłą wodę użytkową, ale można ją wykorzystać do schłodzenia pomieszczeń. Odbywa się to poprzez obniżenie temperatury wody w instalacji grzewczej. Poza tym nowoczesne pompy ciepła nie wymagają uciążliwej obsługi. Urządzenia renomowanych marek mają wbudowany automatyczny system sterowania, który dostosowuje temperaturę w pomieszczeniu do oczekiwań domowników, dbając jednocześnie o optymalizację zużycia energii elektrycznej. Dodatkowo producenci pomp ciepła zapewniają odpowiednią aplikację mobilną, dzięki czemu w razie potrzeby można zdalnie sterować urządzeniem, zmieniając parametry działania instalacji. W przypadku jakichkolwiek zakłóceń podczas jej pracy, nadmiernego wzrostu lub spadku temperatury, aplikacja wysyła taką informację do użytkownika. Oznacza to znacznie wyższy komfort w porównaniu z tradycyjnym kotłem na paliwa stałe, którego użytkowanie wymaga organizacji dostaw paliwa, a także fizycznej obsługi.

O ponad 90% wzrośnie liczba powietrznych pomp ciepła w 2021 roku w Polsce.

Wysokie koszty zakupu, ale są dotacje

Inwestując w pompę ciepła trzeba liczyć się z dość wysokimi nakładami początkowymi w porównaniu do ceny kotłów na paliwo stałe. Podejmując decyzję, warto pomyśleć szerzej o całej inwestycji i wziąć po uwagę nie tylko koszt urządzenia i montażu, ale także oszczędności wynikające z jego eksploatacji, jak brak konieczności zakupu paliwa czy znacząco niższy pobór energii niż w przypadku ogrzewania elektrycznego. Montaż pompy ciepła w nowym domu wiąże się także z oszczędnościami wynikającymi z braku konieczności przygotowania specjalnej infrastruktury , czyli budowy komina i dodatkowego pomieszczenia na kocioł i opał. Wybierając pompę ciepła unikamy też opłat i czasu poświęconego na procedowanie formalności związanych z przyłączeniem do sieci gazowniczej lub ciepłowniczej. Co ważne, porównując roczne koszty ogrzewania za pomocą różnych urządzeń, to właśnie energooszczędne pompy ciepła są obecnie najtańszym rozwiązaniem. Na ostateczną cenę pompy ciepła będzie miało wpływ wiele czynników, takich jak typ urządzenia (gruntowa, powietrzna, wodna), marka producenta, parametry urządzenia czy powierzchni budynku. Uśredniając to wszystko, cena zakupu gruntowej pompy ciepła wraz z montażem, to rząd kilkudziesięciu tysięcy złotych. Natomiast cena powietrznej pompy ciepła, najczęściej wybieranej spośród wszystkich modeli, dla domu o powierzchni 150 m2 wynosi około 35-40 tys. zł. Kwotę tę można znacząco obniżyć korzystając z szeregu dostępnych bezzwrotnych dotacji. Najbardziej znanym programem jest Czyste Powietrze, w ramach którego można otrzymać dofinansowanie na wymianę starego pieca na pompę ciepła, a dodatkowo także na instalację fotowoltaiczną. Z kolei w ramach programu Moje ciepło, uruchomionego pod koniec kwietnia tego roku, można uzyskać dotację na pompę ciepła dla dopiero powstających domów. Także najnowsza edycja programu Mój Prąd daje wsparcie na zakup pompy ciepła, ale tylko w zestawie z fotowoltaiką.

Ważne aspekty montażu

Decydując się na montaż fotowoltaiki w zestawie z pompą ciepła w nowym domu warto zadbać o ścisłą współpracę architekta oraz firmy, która będzie wykonywała instalację, jeszcze na etapie projektowania domu. Projekt dostosowany pod montaż instalacji PV pozwoli zoptymalizować uzyski energii z fotowoltaki oraz zminimalizować koszty związane z instalacją obu urządzeń. Przede wszystkim można zaprojektować dach, tak aby zapewniał najkorzystniejsze warunki dla paneli (odpowiednie nachylenie i korzystną wystawę), a także rozmieszczenie okien czy wystających elementów dachu, które mogłyby powodować zacienienia paneli lub skomplikować montaż. Przy pompie ciepła zbędne jest projektowanie komina oraz pomieszczenia na kotłownię. Natomiast warto uwzględnić instalację pod ogrzewanie niskotemperaturowe, czyli np. ogrzewanie podłogowe lub ścienne, gdyż ono najefektywniej współpracuje z pompą ciepła.

Od czego zależą wielkości obu instalacji?

Dobór odpowiedniej mocy pompy ciepła jest warunkowany wieloma parametrami, m.in. powierzchnią zabudowy budynku, rocznym zużyciem wody przez mieszkańców, rodzajem instalacji grzewczej, średnimi rocznymi temperaturami w danej lokalizacji. Istotne są też informacje na temat tego, kiedy dom został zbudowany, jak są zaizolowane ściany, dach, jaka jest stolarka okienna i drzwi zewnętrzne. Dopiero po uwzględnieniu tych wszystkich czynników, można precyzyjne określić jaka moc pompy ciepła będzie odpowiednia dla danego domu. Podobnie jest z doborem mocy instalacji fotowoltaicznej współpracującej z pompą ciepła. Najpierw należy określić moc pompy ciepła i wynikające z niej roczne zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz dodać do tego liczbę kilowatogodzin potrzebną do pracy pozostałych urządzeń elektrycznych w domu. Roczne zużycie energii elektrycznej można również sprawdzić na fakturze od dostawcy energii. W nowych domów szacuje się planowane zużycie przez określenie liczby i mocy wszystkich urządzeń elektrycznych oraz liczby domowników. Jak widać, określenie wielkości obu systemów wymaga uwzględnienia szeregu czynników i wykonania precyzyjnych obliczeń, dlatego warto to zadanie powierzyć profesjonalistom, czyli firmie, która ma odpowiednie uprawnienia i doświadczenie w realizacji instalacji OZE. Dobór mocy powinien być poprzedzony szczegółowym audytem, na podstawie którego zostaną określone optymalne parametry techniczne instalacji, a następnie wykonany szczegółowy projekt zawierający dobór urządzeń – paneli, systemu montażowego, inwertera i pompy ciepła. Renomowana firma powinna zająć się od początku do końca całym procesem oraz zapewnić opiekę posprzedażową, gwarancję i serwis. Warto poszukać takich wykonawców, ponieważ instalacja fotowoltaiki i pompy ciepła to system, który będzie nam służył wiele lat.