Wełna mineralna jako izolacja termiczna od zimna, hałasu i ognia
Wełna mineralna może pełnić jednocześnie różne funkcje, co zawdzięcza swym licznym zaletom. Zastosowana jako izolacja termiczna, zapewnia też wysoką odporność ogniową oraz chroni dom przed hałasem i tłumi drgania.
Określenie "wełna mineralna" dotyczy zarówno wełny szklanej, jak i skalnej, czyli kamiennej. Wszystkie rodzaje wełny to dobre izolacje cieplne, wszystkie dobrze tłumią hałas, są przy tym niepalne i paroprzepuszczalne. Ważną zaletą wełny jest to, że nie odkształca się pod wpływem podwyższonej wilgotności ani w temperaturze wyższej niż 80°C.
Dachy skośne
PODDASZE UŻYTKOWE
Izolację termiczną dachu układa się pomiędzy krokwiami. W domu jednorodzinnym krokwie mają zwykle w przekroju nie więcej niż 16-18 cm wysokości. To za mało, by pomieścić izolację, która w tym miejscu powinna wynosić przynajmniej 20-25 cm, choć oczywiście im więcej, tym lepiej.
Na szczęście dodanie drugiej warstwy wełny nie jest trudne ani kosztowne: można do tego użyć rusztu, który posłuży do wykończenia wnętrz poddasza płytami gipsowo-kartonowymi. Bez problemu można w ten sposób dodać nawet 10-12 cm izolacji, dzięki czemu opór cieplny dachu zwiększy się aż o wartość 2,5 do 3,5.
- Dach ze szczeliną wentylacyjną nad ociepleniem. Rozwiązanie to stosuje się wówczas, gdy krokwie mają być osłonięte od góry warstwami nieprzenikliwymi dla pary wodnej: poszyciem z desek pokrytym warstwą papy albo poszyciem z płyt drewnopochodnych (OSB) lub sklejki wodoodpornej. Szczelina wentylacyjna niezbędna jest też w dachach pokrytych folią wstępnego krycia o niewielkiej paroprzepuszczalności, wynoszącej do 1000 g/m2/dobę. W opisanych sytuacjach nad warstwą wełny ułożonej między krokwiami trzeba zostawić 2-4 cm szczeliny. W żadnym miejscu izolacja nie powinna przylegać do nieprzepuszczającego pary poszycia.
Płyty układa się między krokwiami, licując je z dolną płaszczyzną krokwi. Aby ułatwić prace związane z ocieplaniem dachu, od strony pokrycia można wzdłuż krokwi przybić listewki takiej grubości, jaką ma mieć szczelina wentylacyjna. Wówczas płytę z wełny da się dosunąć tylko do listewki i szczelina na pewno pozostanie niewypełniona.
- Dach bez szczeliny wentylacyjnej nad ociepleniem. To rozwiązanie stosuje się wtedy, gdy bezpośrednio na krokwiach układana jest wiatroizolacja z folii o paroprzepuszczalności przekraczającej 1000 g/m2/dobę. Taka folia jest wodoszczelna, ale jednocześnie paroprzepuszczalna, nie przepuszcza zatem do wnętrza wody opadowej z dachu, natomiast pozwala na swobodne przenikanie pary z poddasza na zewnątrz budynku.
PODDASZE NIEUŻYTKOWE
Jeśli poddasze jest nieogrzewane, ale na tyle wysokie, że można się po nim w miarę swobodnie poruszać, ociepla się je układając warstwę izolacji bezpośrednio na stropie. Jeżeli jest to strop żelbetowy, nie jest nawet potrzebna paroizolacja, bo warstwa betonu skutecznie ją zastępuje. Na stropie wystarczy wówczas ułożyć maty lub płyty z wełny o łącznej grubości 20-25 cm. Takie ocieplenie można ułożyć w jednej warstwie, pod warunkiem że starannie dosunie się do siebie sąsiadujące płyty lub maty, tak aby uzyskać ich szczelne połączenie.
Jeżeli ocieplenie stropu jest wykonane z lekkich materiałów, nie wolno po nim chodzić. W miejscach, gdzie będzie to potrzebne, należy ułożyć na stropie legary, a na nich pomost.
Dachy płaskie
- Stropodach wentylowany. To stropodach, który ma nieprzełazową przestrzeń pomiędzy stropem nad najwyższą kondygnacją a przekryciem dachu. Przestrzeń ta jest otwarta dla przepływu powietrza, co jest korzystne zarówno dla warunków cieplno-wilgotnościowych wewnątrz budynku, jak i dla samej konstrukcji dachowej, bo zapewnia dobre jej przewietrzanie, a więc sprzyja trwałości.
Takie stropodachy ociepla się podobnie jak poddasza nieużytkowe, pamiętając, by nad wełną zostawić przynajmniej 20 cm pustej przestrzeni.
Jeżeli dostęp do ocieplanej przestrzeni jest utrudniony z powodu jej małej wysokości, najlepiej zastosować izolację z wełny granulowanej, przystosowanej do wdmuchiwania.
- Stropodach niewentylowany. To przegroda, która pełni jednocześnie funkcję stropu i dachu. W takim dachu ocieplenie układa się na paroizolacji ułożonej na konstrukcji przekrycia. Izolacja cieplna stanowi podłoże pod pokrycie chroniące dach i cały budynek przed wpływami atmosferycznymi, na przykład pod papę. Ze względu na to, że pokrycie jest wiotkie, od płyt z wełny wymaga się odpowiednich cech wytrzymałościowych, w tym dużej wytrzymałości na obciążenia punktowe. Pokrycia nie sposób bowiem ułożyć bez chodzenia po dachu, trzeba też co pewien czas dokonać tam jakichś przeglądów czy konserwacji.
Dwuwarstwowe ściany zewnętrzne
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA (dawniej: metoda lekka mokra)
Jeszcze niedawno w metodzie tej przeważały systemy z ociepleniem ze styropianu, ale ostatnio bardzo szybko rośnie popularność systemów opartych na wełnie mineralnej, mimo ich nieco wyższej ceny. Wynika to z tego, że coraz częściej od ocieplenia oczekuje się nie tylko dobrej izolacyjności termicznej, ale również odporności ogniowej (a wełna rzeczywiście nie kapie, ani nie odpada pod wpływem ognia, nie przyczynia się też nigdy do jego rozprzestrzeniania). Wełna nie utrudnia też wysychania wewnętrznej warstwy ścian z wilgoci technologicznej (betonów czy zapraw w murze) i dobrze tłumi dźwięki, bo ma znakomitą izolacyjność akustyczną. Wbrew pojawiającym się czasem sugestiom, podczas układania takiego ocieplenia nie są potrzebne maseczki (pyli mniej niż wynoszą dopuszczalne normy). Do ocieplania ścian można stosować różne typy płyt fasadowych:
- zwykłe (tradycyjne), o strukturze zaburzonej, grubości od 20 do 150 mm. Typowe wymiary - 500 lub 600 mm×1000 mm. Mocowanie do podłoża - za pomocą łączników mechanicznych oraz zaprawy klejącej (wyjątkiem są ocieplenia na podłożu drewnianym lub drewnopochodnym, w których klej ma znaczenie wyłącznie montażowe, a całość obciążeń jest przenoszona przez łączniki);
Dachy skośne
PODDASZE UŻYTKOWE
Izolację termiczną dachu układa się pomiędzy krokwiami. W domu jednorodzinnym krokwie mają zwykle w przekroju nie więcej niż 16-18 cm wysokości. To za mało, by pomieścić izolację, która w tym miejscu powinna wynosić przynajmniej 20-25 cm, choć oczywiście im więcej, tym lepiej.
Na szczęście dodanie drugiej warstwy wełny nie jest trudne ani kosztowne: można do tego użyć rusztu, który posłuży do wykończenia wnętrz poddasza płytami gipsowo-kartonowymi. Bez problemu można w ten sposób dodać nawet 10-12 cm izolacji, dzięki czemu opór cieplny dachu zwiększy się aż o wartość 2,5 do 3,5.
- Dach ze szczeliną wentylacyjną nad ociepleniem. Rozwiązanie to stosuje się wówczas, gdy krokwie mają być osłonięte od góry warstwami nieprzenikliwymi dla pary wodnej: poszyciem z desek pokrytym warstwą papy albo poszyciem z płyt drewnopochodnych (OSB) lub sklejki wodoodpornej. Szczelina wentylacyjna niezbędna jest też w dachach pokrytych folią wstępnego krycia o niewielkiej paroprzepuszczalności, wynoszącej do 1000 g/m2/dobę. W opisanych sytuacjach nad warstwą wełny ułożonej między krokwiami trzeba zostawić 2-4 cm szczeliny. W żadnym miejscu izolacja nie powinna przylegać do nieprzepuszczającego pary poszycia.
Płyty układa się między krokwiami, licując je z dolną płaszczyzną krokwi. Aby ułatwić prace związane z ocieplaniem dachu, od strony pokrycia można wzdłuż krokwi przybić listewki takiej grubości, jaką ma mieć szczelina wentylacyjna. Wówczas płytę z wełny da się dosunąć tylko do listewki i szczelina na pewno pozostanie niewypełniona.
- Dach bez szczeliny wentylacyjnej nad ociepleniem. To rozwiązanie stosuje się wtedy, gdy bezpośrednio na krokwiach układana jest wiatroizolacja z folii o paroprzepuszczalności przekraczającej 1000 g/m2/dobę. Taka folia jest wodoszczelna, ale jednocześnie paroprzepuszczalna, nie przepuszcza zatem do wnętrza wody opadowej z dachu, natomiast pozwala na swobodne przenikanie pary z poddasza na zewnątrz budynku.
PODDASZE NIEUŻYTKOWE
Jeśli poddasze jest nieogrzewane, ale na tyle wysokie, że można się po nim w miarę swobodnie poruszać, ociepla się je układając warstwę izolacji bezpośrednio na stropie. Jeżeli jest to strop żelbetowy, nie jest nawet potrzebna paroizolacja, bo warstwa betonu skutecznie ją zastępuje. Na stropie wystarczy wówczas ułożyć maty lub płyty z wełny o łącznej grubości 20-25 cm. Takie ocieplenie można ułożyć w jednej warstwie, pod warunkiem że starannie dosunie się do siebie sąsiadujące płyty lub maty, tak aby uzyskać ich szczelne połączenie.
Jeżeli ocieplenie stropu jest wykonane z lekkich materiałów, nie wolno po nim chodzić. W miejscach, gdzie będzie to potrzebne, należy ułożyć na stropie legary, a na nich pomost.
Dachy płaskie
- Stropodach wentylowany. To stropodach, który ma nieprzełazową przestrzeń pomiędzy stropem nad najwyższą kondygnacją a przekryciem dachu. Przestrzeń ta jest otwarta dla przepływu powietrza, co jest korzystne zarówno dla warunków cieplno-wilgotnościowych wewnątrz budynku, jak i dla samej konstrukcji dachowej, bo zapewnia dobre jej przewietrzanie, a więc sprzyja trwałości.
Takie stropodachy ociepla się podobnie jak poddasza nieużytkowe, pamiętając, by nad wełną zostawić przynajmniej 20 cm pustej przestrzeni.
Jeżeli dostęp do ocieplanej przestrzeni jest utrudniony z powodu jej małej wysokości, najlepiej zastosować izolację z wełny granulowanej, przystosowanej do wdmuchiwania.
- Stropodach niewentylowany. To przegroda, która pełni jednocześnie funkcję stropu i dachu. W takim dachu ocieplenie układa się na paroizolacji ułożonej na konstrukcji przekrycia. Izolacja cieplna stanowi podłoże pod pokrycie chroniące dach i cały budynek przed wpływami atmosferycznymi, na przykład pod papę. Ze względu na to, że pokrycie jest wiotkie, od płyt z wełny wymaga się odpowiednich cech wytrzymałościowych, w tym dużej wytrzymałości na obciążenia punktowe. Pokrycia nie sposób bowiem ułożyć bez chodzenia po dachu, trzeba też co pewien czas dokonać tam jakichś przeglądów czy konserwacji.
Dwuwarstwowe ściany zewnętrzne
BEZSPOINOWY SYSTEM OCIEPLANIA (dawniej: metoda lekka mokra)
Jeszcze niedawno w metodzie tej przeważały systemy z ociepleniem ze styropianu, ale ostatnio bardzo szybko rośnie popularność systemów opartych na wełnie mineralnej, mimo ich nieco wyższej ceny. Wynika to z tego, że coraz częściej od ocieplenia oczekuje się nie tylko dobrej izolacyjności termicznej, ale również odporności ogniowej (a wełna rzeczywiście nie kapie, ani nie odpada pod wpływem ognia, nie przyczynia się też nigdy do jego rozprzestrzeniania). Wełna nie utrudnia też wysychania wewnętrznej warstwy ścian z wilgoci technologicznej (betonów czy zapraw w murze) i dobrze tłumi dźwięki, bo ma znakomitą izolacyjność akustyczną. Wbrew pojawiającym się czasem sugestiom, podczas układania takiego ocieplenia nie są potrzebne maseczki (pyli mniej niż wynoszą dopuszczalne normy). Do ocieplania ścian można stosować różne typy płyt fasadowych:
- zwykłe (tradycyjne), o strukturze zaburzonej, grubości od 20 do 150 mm. Typowe wymiary - 500 lub 600 mm×1000 mm. Mocowanie do podłoża - za pomocą łączników mechanicznych oraz zaprawy klejącej (wyjątkiem są ocieplenia na podłożu drewnianym lub drewnopochodnym, w których klej ma znaczenie wyłącznie montażowe, a całość obciążeń jest przenoszona przez łączniki);
- lamelowe, o wzajemnie równolegle ułożonych włóknach, ustawionych prostopadle do ocieplanego podłoża. Wytrzymałość na rozciąganie prostopadle do powierzchni czołowych - większa niż płyt tradycyjnych, a gęstość objętościowa - mniejsza. Grubość - od 40 do 240 mm, szerokość - 200 mm, a długość - 1200 mm. Od niedawna produkowane są również płyty podwójne, o szerokości 400 mm. Do mocnego, niepylącego podłoża płyty lamelowe można mocować samą zaprawą klejącą, bez potrzeby kołkowania łącznikami mechanicznymi. Płyty z wełny lamelowej umożliwiają ocieplanie ścian wypukłych i wklęsłych;
- pozostałe, np. płyty dwuwarstwowe, charakteryzujące się utwardzoną warstwą wierzchnią, która jest podkładem dla tynku. Pozostałe warstwy mają mniejszą gęstość i zwiększoną elastyczność, co zwiększa izolacyjność, zmniejsza ciężar ocieplenia oraz sprzyja lepszemu dopasowaniu płyty do nierównych podłoży. Płyty dwuwarstwowe produkowane są od niedawna.
Uwaga! Na rynku dostępnych jest wiele systemów, zawierających komplety składników potrzebnych do wykonania ocieplenia (w tym wełnę). Każdy z tych systemów został przebadany jako całość i ma ważną aprobatę techniczną, a za jego jakość odpowiada producent. Nie powinno się wykonywać ociepleń ze składanek, czyli z przypadkowo dobranych klejów i tynków, bo trudno wtedy przewidzieć efekt i nikt też nie przyjmie odpowiedzialności za skutki.
METODA LEKKA SUCHA
W Polsce ocieplanie metodą lekką suchą jest mało popularne, choć równie skuteczne jak opisana wyżej metoda bezspoinowa. Izolacją cieplną z płyt lub mat z wełny mineralnej wypełnia się ruszt zamocowany do ściany zewnętrznej i dodatkowo stosuje przytrzymujące izolację kołki z talerzykami. Elewacje tak ocieplonego budynku wykańcza się zwykle panelami z tworzyw sztucznych ( siding) lub oblicówką z desek, ale można też zastosować płyty kamienne, kompozytowe lub szkło - sięga się wtedy po systemowe rozwiązania rusztu i zamocowań.
Ściany działowe
Wypełnienie - częściowe lub całkowite - z wełny mineralnej skalnej lub szklanej zapewnia dobrą izolacyjność akustyczną tych ścian, a zastosowanie wełny skalnej zwiększa również ich odporność ogniową, dzięki czemu ściany stanowią dłużej zaporę dla ognia. Niebagatelną zaletą lekkich ścian jest również możliwość ich demontażu i przestawienia w inne miejsce, gdy we wnętrzach trzeba dokonać zmian w sposobie zagospodarowania przestrzeni. Takie prace nie pociągają za sobą dewastacji i nie są tak uciążliwe jak rozbiórka i ponowne murowanie ścian.
Najodpowiedniejsze rozwiązania lekkich ścian działowych można dobierać z katalogów, drukowanych przez wszystkich producentów płyt gipsowo-kartonowych. Warto zadbać o to, by zostały wykonane zgodnie z wytycznymi podawanymi przez tych producentów, ponieważ ważne są wszystkie szczegóły, takie jak stosowanie taśm tłumiących wzdłuż obwodu ściany czy zachowanie określonego rozstawu wkrętów mocujących. Odstępstwa od konkretnego rozwiązania i zastosowanie materiałów innych niż w nim przewidziano, a także niezachowanie zasad technologii mogą spowodować zmniejszenie izolacyjności akustycznej i ogniowej ścian.
Podłogi pływające
O ile w podłogach najniższej kondygnacji (nad nieogrzewaną piwnicą lub na gruncie) płyty z wełny pełnią głównie funkcję izolacji cieplnej, to w stropach międzypiętrowych ich podstawowym zadaniem jest wytłumienie dźwięków uderzeniowych oraz - w drugiej kolejności - dźwięków powietrznych. Do tego celu nadają się płyty o małej ściśliwości i niskiej sztywności dynamicznej (niższa sztywność dynamiczna oznacza lepszą sprężystość materiału i, co za tym idzie, lepsze pochłanianie dźwięku przez ten materiał). Ponieważ płyty z tej samej wełny o grubości różniącej się zaledwie o centymetr mogą odznaczać się inną sztywnością dynamiczną, wybierając je najlepiej kierować się wskazówkami podawanymi przez producentów.
Podłogi pływające, jak wszystkie inne rozwiązania mające wpływ na akustykę pomieszczeń, powinny być wykonane z wielką starannością. Oprócz tego, że w podłodze takiej stosuje się izolację z płyt stropowej wełny akustycznej określonej grubości (najczęściej 2-5 cm, ułożonych mijankowo w jednej warstwie), trzeba koniecznie odizolować taką podłogę od wszystkich ścian pomieszczenia. W tym celu należy ułożyć paski wełny wzdłuż całego obwodu podłogi. Dokładność wykonania tych robót ma wpływ na skuteczność wyciszenia.
- pozostałe, np. płyty dwuwarstwowe, charakteryzujące się utwardzoną warstwą wierzchnią, która jest podkładem dla tynku. Pozostałe warstwy mają mniejszą gęstość i zwiększoną elastyczność, co zwiększa izolacyjność, zmniejsza ciężar ocieplenia oraz sprzyja lepszemu dopasowaniu płyty do nierównych podłoży. Płyty dwuwarstwowe produkowane są od niedawna.
Uwaga! Na rynku dostępnych jest wiele systemów, zawierających komplety składników potrzebnych do wykonania ocieplenia (w tym wełnę). Każdy z tych systemów został przebadany jako całość i ma ważną aprobatę techniczną, a za jego jakość odpowiada producent. Nie powinno się wykonywać ociepleń ze składanek, czyli z przypadkowo dobranych klejów i tynków, bo trudno wtedy przewidzieć efekt i nikt też nie przyjmie odpowiedzialności za skutki.
METODA LEKKA SUCHA
W Polsce ocieplanie metodą lekką suchą jest mało popularne, choć równie skuteczne jak opisana wyżej metoda bezspoinowa. Izolacją cieplną z płyt lub mat z wełny mineralnej wypełnia się ruszt zamocowany do ściany zewnętrznej i dodatkowo stosuje przytrzymujące izolację kołki z talerzykami. Elewacje tak ocieplonego budynku wykańcza się zwykle panelami z tworzyw sztucznych ( siding) lub oblicówką z desek, ale można też zastosować płyty kamienne, kompozytowe lub szkło - sięga się wtedy po systemowe rozwiązania rusztu i zamocowań.
Ściany działowe
Wypełnienie - częściowe lub całkowite - z wełny mineralnej skalnej lub szklanej zapewnia dobrą izolacyjność akustyczną tych ścian, a zastosowanie wełny skalnej zwiększa również ich odporność ogniową, dzięki czemu ściany stanowią dłużej zaporę dla ognia. Niebagatelną zaletą lekkich ścian jest również możliwość ich demontażu i przestawienia w inne miejsce, gdy we wnętrzach trzeba dokonać zmian w sposobie zagospodarowania przestrzeni. Takie prace nie pociągają za sobą dewastacji i nie są tak uciążliwe jak rozbiórka i ponowne murowanie ścian.
Najodpowiedniejsze rozwiązania lekkich ścian działowych można dobierać z katalogów, drukowanych przez wszystkich producentów płyt gipsowo-kartonowych. Warto zadbać o to, by zostały wykonane zgodnie z wytycznymi podawanymi przez tych producentów, ponieważ ważne są wszystkie szczegóły, takie jak stosowanie taśm tłumiących wzdłuż obwodu ściany czy zachowanie określonego rozstawu wkrętów mocujących. Odstępstwa od konkretnego rozwiązania i zastosowanie materiałów innych niż w nim przewidziano, a także niezachowanie zasad technologii mogą spowodować zmniejszenie izolacyjności akustycznej i ogniowej ścian.
Podłogi pływające
O ile w podłogach najniższej kondygnacji (nad nieogrzewaną piwnicą lub na gruncie) płyty z wełny pełnią głównie funkcję izolacji cieplnej, to w stropach międzypiętrowych ich podstawowym zadaniem jest wytłumienie dźwięków uderzeniowych oraz - w drugiej kolejności - dźwięków powietrznych. Do tego celu nadają się płyty o małej ściśliwości i niskiej sztywności dynamicznej (niższa sztywność dynamiczna oznacza lepszą sprężystość materiału i, co za tym idzie, lepsze pochłanianie dźwięku przez ten materiał). Ponieważ płyty z tej samej wełny o grubości różniącej się zaledwie o centymetr mogą odznaczać się inną sztywnością dynamiczną, wybierając je najlepiej kierować się wskazówkami podawanymi przez producentów.
Podłogi pływające, jak wszystkie inne rozwiązania mające wpływ na akustykę pomieszczeń, powinny być wykonane z wielką starannością. Oprócz tego, że w podłodze takiej stosuje się izolację z płyt stropowej wełny akustycznej określonej grubości (najczęściej 2-5 cm, ułożonych mijankowo w jednej warstwie), trzeba koniecznie odizolować taką podłogę od wszystkich ścian pomieszczenia. W tym celu należy ułożyć paski wełny wzdłuż całego obwodu podłogi. Dokładność wykonania tych robót ma wpływ na skuteczność wyciszenia.
- Więcej o:
