Postępowanie sądowe

Choć postępowanie sądowe jest często zawiłe i może ciągnąć się latami, to nie należy obawiać się sądu. Zwłaszcza jeśli mamy w ręku mocne dowody, a tym samym pewność, że racja leży po naszej stronie.

Od czego zacząć

Właściwość sądu. Na początek musimy ustalić, jaki sąd jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy, czyli do jakiego sądu należy ją skierować. Na przykład:

- sprawy majątkowe rozpoznają wydziały cywilne sądów rejonowych - chyba że któraś ze stron sporu żąda odszkodowania powyżej 75 000 zł, wówczas właściwy dla rozpatrzenia sprawy będzie sąd okręgowy,

- sprawami dotyczącymi zniesławienia, kradzieży i innych przestępstw zajmują się wydziały karne sądów rejonowych lub okręgowych,

- sprawy z zakresu prawa pracy rozpatruje sąd pracy.

Właściwość sądu wynika z przepisów poszczególnych ustaw - w tych wypadkach jest to odpowiednio: kodeks postępowania cywilnego, kodeks postępowania karnego oraz kodeks pracy.

Powództwo. Kiedy ustalimy już właściwości sądu, możemy wytoczyć powództwo - napisać pozew sądowy przeciwko osobie, która wyrządziła nam szkodę.

Pozew sądowy powinien zawierać:

- oznaczenie sądu, do którego kierujemy sprawę,

- oznaczenie rodzaju pisma (tj. wpisanie, np. w nagłówku, że jest to "pozew"),

- imiona i nazwiska powoda i pozwanego,

- dokładne adresy stron sporu oraz pełne dane ich pełnomocników (jeśli oczywiście takowi zostali ustanowieni, wtedy do pozwu dołączamy również pełnomocnictwo),

- dane osobowe oraz adresy świadków, których chcemy powołać,

- dokładne określenie żądania z podaniem wartości roszczenia (np., że domagamy się od Zbigniewa Nowaka kwoty 5000 zł, tytułem rekompensaty za wyrządzoną nam szkodę - zniszczenie ogrodzenia),

- uzasadnienie żądania wraz z przedstawieniem wszystkich dowodów, które mogą uzasadnić naszą rację; takimi dowodami mogą być na przykład umowy lub rachunki, ale także zeznania świadków i opinie biegłych,

- wykaz dołączonych do pozwu załączników,

- własnoręczny (czytelny) podpis strony, która składa pozew.

Uwaga! Powództwo kierujemy do tego sądu, w którego okręgu zamieszkuje pozwany.

Zarówno pozew, jak i wszelkie załączniki trzeba złożyć w odpowiedniej liczbie egzemplarzy - dla sądu i dla przeciwników procesowych. Jeśli więc występujemy przeciwko jednej osobie, wszystkie dokumenty składamy w dwóch egzemplarzach; jeśli przeciwko dwóm - liczba egzemplarzy powinna wynosić trzy.

Po złożeniu pozwu i uiszczeniu należnych opłat sądowych pozostaje nam czekać na wyznaczenie przez sąd terminu pierwszej rozprawy.

"Obywatelu, broń się!"

Spór w sądzie można prowadzić osobiście albo przez pełnomocnika - adwokata bądź radcę prawnego. Jeśli wybierzemy drugi wariant, musimy pamiętać, że prawnikowi należy się wynagrodzenie za jego pracę (o tym, ile kosztuje adwokat, pisaliśmy w numerze 9/2004 ŁADNEGO DOMU). Przepisy prawa pozwalają również, aby pełnomocnikiem była osoba najbliższa (rodzic, małżonek, rodzeństwo, dzieci, w tym również dzieci adoptowane).

Aby pełnomocnik mógł nas reprezentować, należy udzielić mu pełnomocnictwa. Może ono być:

- ogólne (wtedy pełnomocnik występuje w naszym imieniu w całym procesie),

- szczególne (pełnomocnik występuje przy poszczególnych czynnościach procesowych, na przykład tylko przy przesłuchaniu świadków).

Pełnomocnictwo musi wskazywać osobę pełnomocnika oraz zakres udzielonego mu pełnomocnictwa; powinno ono zawierać datę oraz własnoręczny podpis osoby, która pełnomocnika ustanawia.

Ile to kosztuje

Ten, kto kieruje sprawę na drogę sądową, ponosi koszty procesu, tj. opłaty i wydatki sądowe związane z rozpoczęciem postępowania sądowego oraz z innymi czynnościami, na przykład wykonanie opinii biegłych. Ponadto, osoba, której sąd udowodnił wyrządzenie komuś szkody (strona przegrana), musi zwrócić stronie przeciwnej również koszty pomocy prawnej - jeśli ta działała przez adwokata lub radcę prawnego.

Uwaga! Nawet osoby, które zostały wcześniej zwolnione od kosztów sądowych, a przegrały sprawę, także mają obowiązek zwrócić koszty procesu przeciwnikowi.

Z wyrokiem można się nie zgodzić

W procesie sądowym zawsze jedna ze stron wygrywa, druga przegrywa. Jeśli wyrok jest dla nas niekorzystny, powinniśmy przyjąć go ze spokojem i uważnie wysłuchać uzasadnienia. Jeśli nadal pozostaniemy przekonani o własnych racjach, wyrok możemy zaskarżyć. Od wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji (np. jeśli wyrok został wydany przez Sąd Rejonowy, to drugą instancją będzie Sąd Okręgowy).

Jeżeli również sąd drugiej instancji nie przyzna nam racji, pozostaje złożyć skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Orzeczenie Sądu Najwyższego jest ostateczne i nie przysługuje już od niego żaden środek odwoławczy.

A może jednak porozumienie...

Zanim skierujemy sprawę do sądu, zawsze powinniśmy spróbować drogą negocjacji porozumieć się z przeciwnikiem. To akurat nic nie kosztuje. Jeśli jednak nie przyniesie to rezultatu, można listownie powiadomić drugą stronę o swoich roszczeniach - czasem to wystarczy, by zmieniła postawę. Jeżeli jednak i tym razem nie uzyskamy żadnej odpowiedzi, możemy jeszcze wysłać kolejne pismo (tym razem trzeba to zrobić listem poleconym), z zaznaczeniem, że jest to wezwanie przedsądowe.

Podstawa prawna:

Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43 poz. 296 z 1964 r. ze zm.),

Ustawa z 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (DzU nr 98 poz. 1070 z 2001 r.).