Instalacje elektryczne - co warto wiedzieć

Co to jest instalacja elektryczna?

Instalacja elektryczna to zespół współpracujących ze sobą elementów elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych o napięciu znamionowym do 1000 V prądu przemiennego i 1500 V prądu stałego, przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorników.

Jak zrobić instalację elektryczną?

Jak zrobić instalację elektryczną w domu? Prawo budowlane wymaga, aby instalację wykonywał uprawniony elektryk. Jednak i my, inwestorzy, mamy tu wiele do powiedzenia. Fachowiec musi przecież wiedzieć, jakich urządzeń zasilanych energią elektryczną będziemy używać, gdzie, w jakiej ilości i jakiego typu gniazda i łączniki ma zamontować. W fazie stanu surowego, kiedy najczęściej rozprowadzana jest instalacja, trudno to sobie wyobrazić. Warto więc polegać na radach i doświadczeniu elektryka. Dobra instalacja elektryczna jest więc wypadkową współpracy obu stron.

Elektryka w domu

Zanim fachowiec przystąpi do prowadzenia przewodów i montażu osprzętu, powinien wykonać projekt uwzględniający wydzielenie odpowiedniej liczby obwodówoświetleniowych i zasilających, w tym także trójfazowych. W domu o powierzchni od 75 do 100 m² powinno się wykonać minimum 5-7 obwodów.

Domowa instalacja elektryczna

Za tablicą rozdzielczą instalacja elektryczna w domu rozdziela się na obwody odbiorcze. W małych budynkach są to zwykle dwa obwody - do oświetlenia i do gniazd. W większych - na każde 25 m² powierzchni powinien być poprowadzony dodatkowy obwód. Osobnym powinny być również zasilane odbiorniki siłowe (o mocy ponad 2 kW, tyle mają np. kuchenne płyty ceramiczne i indukcyjne, elektryczne podgrzewacze wody). Do jednego obwodu nie powinno się podłączać więcej niż 20 opraw oświetleniowych albo 10 gniazd wtyczkowych.

Jak rozprowadzić instalację elektryczną

Jak położyć instalację elektryczną? We wszystkich nowych instalacjach obowiązkowo muszą być układane trzy przewody: liniowy (fazowy) - L w izolacji czarnej lub brązowej; neutralny - N (niebieski), na stałe połączony z przewodem neutralnym w wewnętrznej linii zasilającej (pionie); oraz ochronny - PE (zielono-żółty), połączony z tak zwaną szyną wyrównawczą ( miedzianym płaskownikiem, do którego są podłączone metalowe części konstrukcji budynku, metalowe rury gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne oraz elementy wyposażenia - baterie, stalowe brodziki i wanny). Do tego właśnie przewodu ochronnego powinny być dołączone obudowy urządzeń i styki ochronne w gniazdach wtyczkowych.

Schemat instalacji elektrycznej

Projekt instalacji elektrycznej jest niezbędny do tego, aby uzyskać pozwolenie na budowę. Tyle od strony czysto formalnej. Warto zadbać o to, aby schemat instalacji elektrycznej był jak najlepszy, bo tylko taki zapewni nam komfort użytkowania urządzeń elektrycznych. Warto też pamiętać, o tym, aby układ przewodów oraz gniazd elektrycznych był dopasowany zarówno do użytkowanych sprzętów, jak i potrzeb naprawczych.

Instalacja elektryczna w mieszkaniu: przewody

Do domowych instalacji używa się obecnie przewodów z żyłą miedzianą (w domach najczęściej stosuje się przewody o średnicy przekroju 1,5 i 2,5 mm). Aluminiowych już się nie układa - znacznie gorzej przewodzą prąd, są kruche i szybko ulegają utlenieniu. W domach i mieszkaniach, w których przed laty położono przewody z żyłą aluminiową, zalecana jest wymiana instalacji elektrycznej. Przekrój przewodu powinien być dostosowany do obciążenia. Za duży - zwiększa koszty, za mały - może być przyczyną przegrzania się żyły i uszkodzenia izolacji, a to już grozi zwarciem i pożarem. Przekroje przewodów muszą być określone w projekcie instalacji, na podstawie obliczonych obciążeń.

Instalacje elektryczne: gniazda

Zasadniczym zadaniem gniazda wtyczkowego jest możliwość zasilenia urządzenia w energię elektryczną. Zgodnie z obowiązującym prawem, wszystkie nowo zakładane gniazda wtyczkowe muszą być wyposażone w styk ochronny, połączony z przewodem ochronnym, dawniej nazywanym przewodem zerowym (schemat poniżej). W Polsce jest stosowany styk w postaci bolca wystającego z gniazda. Ciągle jeszcze produkowane (i bywa, że nawet opatrywane znakiem bezpieczeństwa!) gniazda wtyczkowe bez styku ochronnego nie powinny być montowane.

Niewielka liczba gniazd grozi tym, że instalacja elektryczna w domu czy też instalacja elektryczna w mieszkaniu zostanie przeciążona - jeśli do jednego gniazda podłączymy zbyt wiele urządzeń. Na każde 4-5 m² powierzchni powinno być zainstalowane jedno gniazdo wtyczkowe, ale w sumie nie mniej niż dwa w pomieszczeniu. Po jednym powinniśmy zamontować w przedpokoju i toalecie, dwa w łazience, w tym jedno 16-amperowe (do pralki), natomiast w kuchni - od 4 do 9 gniazd. W pomieszczeniach do 20 m² teoretycznie wystarczy jeden punkt oświetleniowy, w większych - co najmniej dwa, tak samo w kuchni i w łazience. W praktyce montuje się ich więcej.

Instalacje elektryczne: łączniki

Ich zadaniem jest włączanie i wyłączanie odbiorników energii elektrycznej - w każdym znajduje się mechanizm migowy, zapewniający szybkie przerwanie lub połączenie obwodu. Dostępne są w różnych wersjach - hebelkowe, przyciskowe, klawiszowe, kołyskowe, jedno- i wieloobwodowe, schodowe, krzyżowe, dotykowe, podświetlane, uruchamiane kluczykiem czy nawet pilotem.

Przegląd instalacji elektrycznej

Przegląd instalacji elektrycznej powinien być dokonywany co pięć lat, chyba że wcześniej zauważymy jakieś niepokojące symptomy nieprawidłowości, na przykład przegrzewające się osłonki korków w starych typach tablic rozdzielczych. Przegląd instalacji elektrycznej to oczywiście zadanie dla fachowców. Pomiary instalacji elektrycznej muszą być dokonywane podczas montażu i po jego ukończeniu, przed przekazaniem użytkownikowi do eksploatacji. Sprawdzenie odbiorcze powinno obejmować porównanie wyników z odpowiednimi kryteriami zawartymi m.in. w wieloarkuszowej normie PN-IEC 60364.

Protokół odbioru instalacji elektrycznej

Zarówno w przypadku rozprowadzania instalacji elektrycznej w nowym domu, jak i w przypadku modernizacji starej instalacji, końcowym etapem tych prac jest odbiór instalacji elektrycznej przez mającego do tego uprawnienia fachowca. W zależności od stanu instalacji protokół odbioru instalacji elektrycznej albo potwierdza możliwość korzystania z niej, albo nakazuje dokonanie niezbędnych poprawek.

Koszt instalacji elektrycznej

Koszt instalacji elektrycznej zależy od wielu czynników, przede wszystkim od wielkości domu lub mieszkania. Wpływają na niego również takie elementy, jak jakość i cena użytych materiałów, a także status firmy wykonawczej.