Działka rolna - warunki zabudowy, odrolnienie, cena

Działka rolna czyli nieruchomość rolna - definicja

Zgodnie z art. 461 Kodeksu cywilnego, nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Działkę rolną według prawa może więc zakupić przede wszystkim rolnik indywidualny. W innych przypadkach zakup nieruchomości możliwy jest jedynie po uzyskaniu w drodze decyzji administracyjnej zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Są od tego jednak pewne odstępstwa, a tym co nas najbardziej interesuje w związku z zakupem działki pod budowę domu jest możliwość zakupu działki rolnej przez osobę niebędącą rolnikiem bez potrzeby uzyskiwania zgody wówczas, gdy nieruchomość ma poniżej 1 ha.

Działka rolna z warunkami zabudowy

Rozwiązanie samego problemu zakupu działki rolnej to nie wszystko. Przed jej nabyciem powinniśmy udać się do miejscowego urzędu gminy, aby sprawdzić czy na wytypowanej przez nas działce w ogóle istnieje możliwość zabudowy. Najlepiej, gdy w gminie uchwalony został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Niestety, jeszcze wiele gmin w Polsce go nie posiada, lub nie jest nim objęty cały teren gminy. Wówczas trzeba będzie wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Warto to zrobić jeszcze przed zakupem danej nieruchomości, tym bardziej, że wnioskującym nie musi być właściciel gruntu. W rozpatrywaniu wniosku branych jest pod uwagę wiele aspektów, m.in. dostęp do drogi publicznej, uzbrojenie działki, czy tzw. dobre sąsiedztwo (chodzi o kontynuację rodzaju i funkcji budynków).

Działka rolna na budowlaną

Co zrobić, jeżeli działka, którą chcemy i możemy zakupić jest objęta Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i widnieje w nim jako grunt rolny? W tym wypadku możliwe jest odrolnienie i wyłączenie z produkcji rolnej. Bardzo często nabywcy rezygnują z zakupu działki gdy trzeba ją odrolnić ponieważ jest to długotrwały proces, który niesie za sobą wiele opłat. Dodatkowo, nigdy nie jesteśmy pewni, jaka będzie ostateczna decyzja organu prowadzącego. Jak przebiega proces odrealniania i wyłączenia z produkcji rolnej?

W pierwszym etapie odralniamy działkę. Proces zaczynamy od złożenia stosownego wniosku do urzędu gminy, na terenie którego znajduje się wybrany grunt. Tu bardzo ważna jest klasa użytku rolnego. Tereny najwyższych klas (I-III) są szczególnie chronione i decyzję o ich odrolnieniu może podjąć jedynie minister  właściwy ds. rozwoju wsi. W takiej sytuacji stroną ubiegającą się o odrolnienie na prośbę właściciela działki będzie gmina i to urzędnicy gminni będą załatwiać wszelkie formalności. Gdy klasa użytku rolnego będzie niższa, sprawa pozostaje do rozpatrzenia w gminie. We wniosku, który składamy do urzędu gminy musimy uzasadnić, dlaczego teren, który nas interesuje powinien być przekształcony. Wyjątkiem są w tym przypadku działki rolne znajdujące się w granicach administracyjnych miast, które są odrolnione z mocy prawa. Jednak i w tym wypadku warto zapoznać się z Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a gdy nie obowiązuje on dla wybranych gruntów trzeba będzie wystąpić o decyzję o warunkach zabudowy.

Kolejnym etapem, który trzeba przejść, niezależnie już od tego, czy działka znajduje się w obrębie miasta czy nie, jest wyłączenie jej z produkcji rolniczej. Wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolniczej to rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne użytkowanie gruntów. Wyłączenie gruntu rolnego z produkcji często jest jednym z koniecznych warunków uzyskania pozwolenia na budowę. Tu znów najważniejsza jest klasa gruntu, na którym planowana jest inwestycja o charakterze nierolniczym. To ona przesądza o tym, czy trzeba  uzyskać decyzję, która zezwoli na wyłączenie gruntu rolnego z produkcji rolniczej. Decyzji o wyłączeniu z produkcji nie wymagają użytki rolne wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego zaliczone do klas IV-VI, jednak i od tego są wyjątki, dlatego warto wcześniej zapoznać się ze stosownymi przepisami. Wniosek może złożyć właściciel gruntu, ale również posiadacz samoistny, zarządca lub użytkownik, użytkownik wieczysty i dzierżawca. Samo złożenie wniosku nic nie kosztuje, opłaty mogą dotyczyć uzyskania wymaganych do niego załączników. Jednak już po wydaniu decyzji i wyłączeniu naszego gruntu z produkcji rolniczej będziemy zmuszeni uiścić jednorazową należność, a następnie opłaty roczne przez 10 lat od momentu wydania decyzji.

Działka rolna - cena

Na ceny gruntów rolnych ma wpływ wiele czynników, jednak koszta głównie są uzależnione od klasy  ziemi i położenia. Dokładne i aktualne zestawienie średnich cen gruntów rolnych możemy znaleźć na stronach GUS. Korzystają z nich banki w celu udzielania kredytów. I tak najnowsze dane, które obowiązują od 25 lipca 2021 r. pokazują, że najdroższe działki zakupimy w województwie wielkopolskim, bo średnio od 83 351 do 64 423 zł za hektar w zależności od klasy ziemi. Najtańsze, w województwie zachodniopomorskim: od 20 600 do 36 700 zł za hektar.

Co można budować na działce rolnej?

Wiemy już, że nie będąc rolnikiem, wybudowanie domu na działce rolnej niesie za sobą wiele formalności, oczekiwania na decyzje, opłat. Istnieje jednak jeden rodzaj zabudowy, która jest możliwa do wykonania bez powyższych pozwoleń. Jest to domek letniskowy. Jeżeli miejscowe przepisy na to pozwalają, na działce rolnej można postawić domek letniskowy na zgłoszenie. Obiekt musi jednak spełniać określone kryteria, czyli mieć nie więcej niż 35 m kw. powierzchni, być parterowy i wolnostojący. Bez zgłoszenia można na działce rolnej postawić natomiast nieposiadające fundamentów: wiaty, altany, garaże itp. Wszelkiego rodzaju obiekty wychodzące ponad te kryteria muszą mieć odpowiednie zgody i pozwolenie na budowę.

Osoby będące rolnikami mogą budować na swoich działkach rolnych domy i budynki gospodarcze, tzw. siedliska. Nie muszą spełniać tak wielu formalności, jak osoby niebędące rolnikami, ale swoje budynki muszą budować zgodnie z założeniami miejscowych planów.

Jak sprawdzić czy działka jest  rolna czy budowlana?

Zawsze przed zakupem działki powinniśmy sprawdzić, jakie ma ona przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W tym celu udajemy się do urzędu gminy lub miasta, w którym znajduje się wybrana przez działka. Tam otrzymamy wszelkiego rodzaju informacje potrzebne do planowania działań związanych z jej zakupem. Nie bójmy się tego robić, ponieważ wedle obowiązujących przepisów prawa każdy ma prawo wglądu do studium lub planu miejscowego oraz otrzymania z nich wypisów i wyrysów. Co więcej, z zapytaniem o przeznaczenie działki może się zwrócić każdy, niezależnie od posiadanego tytułu prawnego do nieruchomości.

Działka rolna pod zabudowę siedliskową - zakup

Wybierając działkę rolną pod kątem budowy mamy dwie możliwości:

• kupno działki pod zabudowę siedliskową
• zakup małej działki i przekształcenie jej w budowlaną.

Jeżeli wybierzemy działkę pod zabudowę siedliskową i będziemy chcieli wybudować na niej dom, najpierw musimy sprawdzić, czy gmina ma plan zagospodarowania przestrzennego. Jeśli ma, będzie w nim zaznaczone, jaka powierzchnia ziemi umożliwia budowę domu. Zazwyczaj jest to hektar. Wtedy po kupnie hektara ziemi istnieje od razu możliwość złożenia wniosku o pozwolenie na budowę. Jeżeli jednak w gminie nie ma planu zagospodarowania przestrzennego, pozwolenie na budowę dostaniemy bez problemu tylko wtedy, gdy gospodarstwo związane z tą zabudową przekracza średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie. Ta średnia waha się zazwyczaj od 7 do 20 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa ogłaszana jest w uchwale Rady Gminy. Aby skutecznie wybrnąć z tej sytuacji należy znaleźć rolnika, który będzie chciał sprzedać kawałek ziemi. Rolnik wystąpi o warunki zabudowy dla tej powierzchni i gdy otrzyma warunki zabudowy będzie możliwe podpisanie z nim umowy przedwstępnej kupna ziemi rolnej. Rolnik wystąpi wtedy o pozwolenie na budowę i wyleje fundamenty. Wówczas można już zawrzeć z rolnikiem umowę warunkową sprzedaży działki z pozwoleniem na budowę. Umowę warunkową, bowiem prawo pierwokupu ziemi rolnej, gdy kupuje ją "nierolnik" ma Agencji Nieruchomości Rolnych. Rolnik dostanie warunki zabudowy gdy:

• co najmniej jedna działka sąsiednia dostępna z tej samej drogi publicznej będzie zabudowana. Jeśli sąsiednia działka jest niezabudowana, nie można się budować, trzeba poczekać, aż gmina sporządzi nowy plan;
• teren ma dostęp do drogi publicznej;
• istniejące lub projektowane uzbrojenie działki jest wystarczające do rozpoczęcia budowy.

Można też znaleźć gospodarstwo ze starymi zniszczonymi zabudowaniami. Ze względu na zły stan nie podniosą one znacząco ceny działki. Zamiast o pozwolenie na budowębędzie można natomiast starać się o pozwolenie na remont.

Działka rolna i przekształcenie jej na budowlaną

Jeżeli jednak zdecydujemy się na zakup działki rolnej i przekształcenie jej na budowlaną, musimy wziąć pod uwagę, że czeka nas szereg formalności do załatwienia, nim otrzymamy pozwolenie na budowę. Między innymi konieczne jest odrolnienie działki. Polega to na zmianie przeznaczenia działki w miejscowym planie zagospodarowania z rolnej na budowlaną i na wyłączeniu gruntu z produkcji rolnej. Procedurę odrolnienia gruntu przeprowadza gmina w trakcie uchwalania nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wtedy decyduje, które z rolniczych terenów mają stać się budowlanymi. Po odrolnieniu ziemi występujemy o wyłączenie działki z produkcji rolnej. Konieczna jest uzyskanie zgody na wyłączenie, jeśli ziemia jest dobrej jakości - czyli należy do klas ziemi I, II, III, III a, III b oraz w przypadku użytków rolnych klas ziemi IV, IV a, IV b, V i VI, wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego (np. torfy). Czasami zgoda jest również potrzebna przy gruntach klas IV, IV a i IV b pochodzenia mineralnego. Dzieje się tak, jeśli rada gminy podjęła uchwałę o ochronie tych gruntów na swoim obszarze. Wniosek o wyłączenie działki z produkcji rolnej należy złożyć do Wydziału Geodezji lub Gospodarki Nieruchomościami starostwa powiatowego właściwego ze względu na położenie działki.

Wniosek o odrolnienie powinien zawierać następujące dokumenty:

• dokument potwierdzający własność działki (np. akt notarialny),
• wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
• wypis z rejestru gruntów z odbitką z mapy ewidencyjnej,
• kopię mapy działki wraz z projektem jej zagospodarowania i zaznaczonym terenem wyłączonym z produkcji rolnej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. 2003 r., Nr 64, poz. 592).

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 r., Nr 80, poz. 717 ze zm.).

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane(Dz. U. 1994 r. Nr 89 poz. 414 ze zm.).

Odrolnienie działki - problem

Mam problem z odrolnieniem działki. Ktoś powiedział mi, że muszę wystąpić do gminy o zmianę planu miejscowego. Jak to zrobić? Zbigniew B.