Polskie wnętrza sprzed lat. Tak się mieszkało w latach 80. Niezwykły projekt polskiej artystki

Zofia Rydet była przekonana, że gromadzone w prywatnych domach przedmioty i obrazy definiują ludzi oraz "pokazują ich psychikę". Postanowiła podjąć się misji archiwizowania wnętrz polskich domów. Swój projekt nazwała "Zapis socjologiczny". Był rok 1978, a ona miała 67 lat.

Uchwycić wnętrze

Z aparatem w ręku Rydet pukała od drzwi do drzwi w miastach, wsiach i miasteczkach, głównie na Podhalu, Górnym Śląsku i Suwalszczyźnie. Fotografowała nie tylko wnętrza, ale i ludzi w nich mieszkających. Swoich modeli zawsze ustawiała tak samo - na tle ściany, patrzących prosto w obiektyw. Robiła zdjęcia za pomocą szerokokątnego obiektywu, zazwyczaj z mocnym fleszem, wydobywającym detale wnętrza. Najbardziej Rydet interesowały związki ludzi z przedmiotami oraz sposób, w jaki indywidualne poglądy, czy to polityczne, czy religijne, wyrażane są poprzez aranżację wnętrz.

fot. Zofia Rydet/dzięki uprzejmości Fundacji im. Zofii Rydet

Życiowa misja

"Zapis socjologiczny" stał się obsesją Zofii Rydet, chciała udokumentować wszystkie polskie wnętrza. Jednak wraz z wiekiem stawała się coraz bardziej świadoma niemożności ukończenia swojego dzieła. Powodowało to, że fotografowała z coraz większa zawziętością i niecierpliwością, rzadko wracając do zgromadzonych wcześniej negatywów. Zaczęła także odwiedzać po kilku czy kilkunastu latach te same domostwa, próbując dokumentować przemiany, jakie w nich zachodziły. Rydet fotografowała wnętrza niemalże do śmierci, która zabrała ją 1997 roku. W ciągu niespełna 20 lat wykonała około 20 tysięcy zdjęć. Nieustannie zajęta podróżowaniem i fotografowaniem, nigdy nie wykonała odbitek z większości zgromadzonych negatywów. W rezultacie znana była dotychczas niewielka część tego dzieła. Dopiero teraz za sprawą wystawy w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie możemy poznać niezwykłe dzieło Zofii Rydet.

fot. Zofia Rydet/dzięki uprzejmości Fundacji im. Zofii Rydet

Wystawa "Zofia Rydet. Zapis, 1978-1990" jest próbą rekonstrukcji nigdy niezrealizowanej wystawy - z jednej strony bazującej na wskazówkach obecnych w notatkach i prywatnej korespondencji Zofii Rydet, z drugiej uwspółcześniającej jej dzieło za pomocą obecnie dostępnych technologii (zwłaszcza w przypadku niewywołanych odbitek). Zaprezentowane prace stanowią niezwykły dokument minionych czasów. Pokazują jak mieszkaliśmy od końca lat 70. po początek lat 90.

_________________________________________________________________________

Biografia Zofii Rydet

Zofia Rydet urodziła się 5 maja 1911 roku w dobrze sytuowanej, adwokackiej rodzinie w Stanisławowie (obecnie na Ukrainie). Zgodnie z życzeniem rodziny rozpoczęła edukację w Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Snopkowie pod Lwowem (była to szkoła dla "panien z wyższych sfer", ucząca, jak prowadzić dom). Pierwsze próby fotograficzne podjęła w połowie lat 30., były to głównie zdjęcia huculskich dzieci. Podczas II wojny światowej Zofia zarabiała na utrzymanie swoich bliskich, sprzedając pocztówki z fotografii wykonanych przez starszego brata, Tadeusza. Wojenna zawierucha zmusiła rodzinę do wyjazdu, najpierw do Rabki, by po wojnie wyjechać do Bytomia. Tam Rydet prowadziła sklep papierniczo-zabawkowy. Swój pierwszy aparat kupiła w 1950 roku i w wolnym czasie poświęcała się fotografowaniu. Pasja zaczęła jej zajmować coraz więcej czasu. Pracowała w niewielkiej ciemni, bez bieżącej wody i wentylacji, codziennie do późna w nocy. W latach 60. postanowiła poświęcić się fotografii. Decyzja ta wiązała się także z poświęceniem życia prywatnego: artystka nigdy nie założy rodziny. Przeprowadziła się do Gliwic, gdzie wykładała na tamtejszym Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej. Brała tam udział w dziesiątkach konkursów i wystaw. Najważniejszym dziełem Zofii Rydet pozostaje monumentalny, złożony z około 20 tysięcy negatywów cykl "Zapis socjologiczny", realizowany od 1978 roku niemal do śmierci w 1997 roku. Jego fragmenty znajdują się w kolekcjach m. in. Muzeum Sztuki w Łodzi oraz Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Zofia Rydet umiera 24 sierpnia 1997 roku w Gliwicach.

Wystawa "Zofia Rydet. Zapis, 1978-1990"
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
25 września 2015 - 10 stycznia 2016
więcej: artmuseum.pl