Jak kupić i zamontować kominek powietrzny?

Podstawowe źródło ciepła

Powietrzny wkład kominkowy z systemem dystrybucji gorącego powietrza, określanym w skrócie jako DGP, często wybierają inwestorzy, którzy nie mają dostępu do gazu ziemnego z sieci. Takie rozwiązanie jest bowiem stosunkowo niedrogie w eksploatacji, ale sprawdza się najlepiej w niedużym i dobrze ocieplonym domu. Trzeba jednak wziąć pod uwagę to, że zimą, zwłaszcza podczas siarczystych mrozów, trzeba będzie uzupełniać opał nawet co 3 godziny. Jeśli natomiast temperatura na dworze wyniesie około 0 st. C, wystarczy dodać drewna do paleniska co 7-8 godzin. Zatem, przy wyborze takiego sposobu ogrzewania pomieszczeń, dość istotny jest styl życia domowników - przynajmniej jeden z nich powinien dużo czasu spędzać w domu i do tego lubić palenie w kominku.

Trzeba też pamiętać o tym, że zgodnie z przepisami kominek z DGP może być podstawowym źródłem ciepła w domu, ale nie jedynym. Uzupełniającym systemem mogą być na przykład grzejniki elektryczne. Do przygotowania ciepłej wody stosuje się w takich domach zwykle podgrzewacz (pojemnościowy lub przepływowy) zasilany prądem. Inna opcja to montaż pompy ciepła, służącej wyłącznie do tego celu.

Schemat systemu z DGP

Najlepiej na instalację kominka z DGP zdecydować się na etapie planowania domu. Wówczas nie będzie kłopotu z jego ustawieniem w odpowiednim miejscu w salonie, a do tego w pobliżu komina. Na zakończeniu przewodu odprowadzającego dym z paleniska (1) można zamontować nasadę kominową, która wytworzy w nim odpowiedni ciąg. Wytworzone w kominku gorące powietrze rozprowadzane jest siecią kanałów (3) do poszczególnych pomieszczeń - wpływa ono przez anemostaty (2) umieszczone w suficie lub kratki (5) w ścianach. Do wyboru są dwa sposoby dostarczenia ciepła: naturalny (grawitacyjny) lub wymuszony. Powietrze niezbędne do spalania (4) najlepiej doprowadzić z zewnątrz specjalnym kanałem.

Jak kupić odpowiedni kominek?

Kupując kominek najwięcej uwagi poświęcamy jego wyglądowi, gdyż odpowiednio dobrany model podkreśla charakter wnętrza. Jednak aby cały system DGP działał  skutecznie, najlepiej przed podjęciem ostatecznej decyzji skonsultować się z fachowcami, którzy pomogą dobrać nam właściwy wkład, aparat nawiewny oraz pozostałe elementy instalacji.

Aby kominek zamontowany w systemie z DGP ogrzał dom, musi mieć odpowiednią moc. Określa się ją na podstawie strat ciepła w budynku (przez okna, ściany, dach i drzwi zewnętrzne). Zarówno w folderach, jak i na stronach internetowych podawana jest jednak najczęściej tylko maksymalna moc wkładu. A jest ona osiągana tylko przez krótki czas, więc nie odzwierciedla prawdziwych możliwości urządzenia. Dlatego wybierając kominek należy zapytać o jego moc nominalną, czyli uśrednioną z trzech godzin palenia w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych.

Orientacyjnie można obliczyć moc kominka przyjmując, że 1 kW mocy nominalnej wystarcza do ogrzania 10 m2 domu.  Zatem urządzenie o mocy 15 kW skutecznie ogrzeje budynek o powierzchni 150 m2.

W co powinien być wyposażony dobrej jakości wkład kominkowy przeznaczony do systemu DGP?

Sylwester Kałwiński, specjalista ds. technicznych Kratki.pl:

- Szukając wkładu, zwracajmy uwagę nie tylko na jego moc, ale też sprawność, czyli ilość ciepła oddawaną przez urządzenie do instalacji. W modelach dobrej jakości wynosi ona powyżej 70%. Przyczynia się do tego m.in. deflektor (półka dymowa), który wydłuża drogę spalin - dzięki czemu można z nich odzyskać więcej ciepła. Kolejną cechą, którą należy wziąć pod uwagę, jest materiał, z którego wykonano wkład oraz jego szczelność. Wiąże się to bowiem z jego odpornością na intensywne użytkowanie i utrzymującą się w nim wysoką temperaturę podczas spalania drewna. Z tego względu korpus i front powinny być wykonane z wysokogatunkowej stali lub z żeliwa o grubości 8 mm. Dobrym rozwiązaniem są między innymi wkłady, których wnętrze wyłożone jest specjalnym materiałem akumulującym, pozwalającym podwyższyć temperaturę w palenisku i tym samym zwiększyć efektywność spalania opału. Ponadto wkład powinien być wyposażony fabrycznie w króciec dolotu powietrza (znajduje się na dole lub z tyłu korpusu) oraz jego regulator. Brak odpowiedniej ilości powietrza do spalania może być przyczyną złego działania kominka.

Jak kupić wydajny aparat nawiewny?

Urządzenie to jest sercem systemu z wymuszonym przepływem gorącego powietrza (zasysa je nad paleniskiem i tłoczy do wszystkich kanałów). Zwiększa to co prawda koszty zakupu tej instalacji (w porównaniu z obiegiem grawitacyjnym), ale daje znacznie większe możliwości ogrzewania. Długość kanałów może tutaj dochodzić nawet do 10 m (natomiast w systemie naturalnym rozprowadzimy ciepło najwyżej na odległość 4 m od kominka). Dzięki temu możemy zapewnić oczekiwaną przez domowników temperaturę we wszystkich pomieszczeniach w domu - zarówno na parterze, jak i na piętrze.

Dostępne na rynku aparaty nawiewne przede wszystkim różnią się od siebie wydajnością, czyli objętością powietrza, jaką przetłoczy w ciągu godziny zamontowany w nich wentylator. Wybór aparatu zależy zatem od łącznej kubatury wszystkich pomieszczeń, które mają być ogrzewane oraz od przewidywanych strat ciśnienia w instalacji.

Jeśli w okolicy, w której stoi nasz dom, często wyłączany jest prąd, warto kupić aparat ze specjalnym bypassem, który pełni funkcję zaworu bezpieczeństwa. Gdy zabraknie energii elektrycznej, gorące powietrze z kominka przepływa właśnie przez niego, chroniąc urządzenie przed awarią.

Co może się stać, gdy wybierzemy za mały lub za duży aparat nawiewny?

Łukasz Darłak, wiceprezes zarządu Darco:

- Jeśli dobierzemy urządzenie za duże w stosunku do potrzeb instalacji, to co prawda zapłacimy za nie więcej, ale można stosunkowo łatwo to poprawić przez montaż przepustnic lub regulatora prędkości obrotowej wentylatora. Dzięki temu system DGP będzie działał poprawnie. Niestety wybór zbyt małego aparatu nawiewnego może przyczynić się do tego, że ciepłe powietrze nie dotrze do najdalej położonych pomieszczeń, zatem nie będzie w nich można zapewnić oczekiwanej przez domowników temperatury. Dlatego zadanie doboru aparatu należy powierzyć projektantowi lub wykonawcy instalacji. Uwzględni on nie tylko jego wymaganą wydajność (w m3/h), ale również spręż, czyli ciśnienie (w Pa), jakie może on wytworzyć, aby przetłoczyć ciepłe powietrze do wybranych pomieszczeń. Następnie oba te parametry zestawia się ze sobą na wykresie urządzenia. Należy wówczas znaleźć punkt, w którym ilość ciepłego powietrza, zapewniająca komfort cieplny w pomieszczeniu, jest w stanie pokonać opory przepływu (straty ciśnienia w instalacji DGP). Im więcej w instalacji występuje zakrętów, zmian kierunków (zwłaszcza z góry na dół), dodatkowych kształtek (filtrów, przepustnic itp.) i im mniejszy jest przekrój zaprojektowanych przewodów, tym większe będą opory przepływu. Ważna jest także odległość między wkładem kominkowym a aparatem nawiewnym - nie może być zbyt duża, aby nie zmniejszyć jego wydajności.

Przykładowo, zgodnie z obliczeniami, do ogrzania pomieszczeń w domu potrzebujemy 300 m3/h gorącego powietrza. Niestety instalacja DGP jest dość skomplikowana, więc straty ciśnienia wynoszą w niej 150 Pa. Chociaż wydawać się może, że najmniejszy wentylator będzie wystarczający (bo ma maksymalną wydajność 400 m3/h), należały jednak wybrać model o większej wydajności, który bez trudu pokona opory przepływu w tej instalacji.

Zwracam uwagę również na to, że jeśli w projekcie zaplanowano umieszczenie aparatu nawiewnego stosunkowo blisko kominka, lepiej wówczas zamontować bypass. Chociaż wentylator przystosowany jest do transportu gorącego powietrza, to bardzo wysoka temperatura (około 200 st. C) może doprowadzić do zniszczenia jego silnika. Bypass przyda się również w domach, które narażone są na częste wyłączenia prądu. Nie zapomnijmy o tym, że ten dodatkowy osprzęt także przyczyni się do zwiększenia strat ciśnienia w instalacji.

Na zdjęciu: aparat nawiewny wyposażony w najnowszej generacji silniki EC zużywa mniej prądu niż standardowe urządzenia. Poza tym, dzięki nietypowej konstrukcji ograniczony został poziom hałasu podczas jego pracy.

Jak zamontować wkład w salonie?

Bezpieczne użytkowanie i efektywne działanie systemu DGP w dużej mierze zależy od jego właściwego montażu.  prace rozpoczyna się od ustawienia kominka we wcześniej zaplanowanym miejscu, blisko komina i doprowadzeniu do niego wymaganej ilości powietrza do spalania. Sieć kanałów powietrznych o odpowiedniej średnicy i długości doprowadza się do poszczególnych pomieszczeń w domu.

Takie umieszczenie kominka nie wynika tylko z tego, że stanowi on ozdobę tego pokoju. Zazwyczaj jest to największe pomieszczenie w domu, a zgodnie z przepisami, wkład można zamontować tylko wtedy, gdy kubatura wnętrza nie jest mniejsza niż 30 m3. Dodatkowo na jeden kilowat mocy urządzenia powinno przypadać 4 m3 pomieszczenia. Przykładowo kominek o mocy 15 kW potrzebuje pokoju o kubaturze co najmniej 60 m3 (przy standardowej wysokości 2,5 m oznacza to powierzchnię 24 m2).

Usytuowanie wkładu zależy również od tego, gdzie został wybudowany komin. Optymalna sytuacja to komin zaprojektowany w centralnym punkcie domu. Dzięki temu unikamy strat ciepła, a i sam komin pomaga dogrzać pomieszczenie. Najlepiej kominek ustawić jak najbliżej komina - łączący je odcinek nie powinien być dłuższy niż 2 m.

Poza tym należy zadbać o bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Miejsce, w którym stanie wkład, musi więc spełniać określone wymagania. Jeśli podłoga w salonie będzie pokryta deskami lub parkietem, wówczas przed kominkiem powinno się zabezpieczyć - szkłem, blachą (z miedzi lub stali), płytkami ceramicznymi bądź kamiennymi - pas o szerokości co najmniej 30 cm. Zwróćmy też uwagę na to, aby sprzęt - meble, telewizor, sprzęt grający - znalazł się co najmniej 50 cm od jego obudowy.

Na zdjęciu: po wypoziomowaniu kominka, podłączeniu kanału nawiewnego i wykonaniu izolacji termicznej należy zamontować rurę odprowadzającą dym z paleniska. Jej średnica zależy od mocy wkładu.

Jaki komin będzie odpowiedni do kominka z DGP?

Tomasz Gucwa, koordynator serwisu Galeria Kominków:

- Komin przeznaczony do odprowadzania dymu z paleniska musi być szczelny, odporny na wilgoć i wysoką temperaturę. Dlatego w nowo powstających domach najczęściej stawiane są prefabrykowane kominy ceramiczne lub stalowe. Te ostatnie wykorzystuje się głównie podczas remontów, gdzie montaż komina wewnętrznego jest utrudniony lub niemożliwy.

Pamiętajmy również o tym, że średnica przewodu kominowego nie może być mniejsza niż średnica wylotu spalin we wkładzie. Odpowiedni przekrój, a także długość przewodu kominowego mają wpływ na ciąg w kominie, a w efekcie na właściwe wyprowadzenie spalin. Ciąg nie może być za słaby, bo wtedy dym i sadze mogą cofać się do pomieszczenia. Natomiast zbyt mocny powoduje szybsze spalanie drewna.

Komin powinien być usytuowany jak najbliżej miejsca, w którym zamierzamy ustawić wkład. Podczas budowy komina nie zapomnijmy o umieszczeniu wyczystki (inaczej otworu rewizyjnego), zapewniającej swobodny dostęp do jego wnętrza. Innym ważnym elementem przewodu dymowego jest otwór przeznaczony do podłączenia wkładu. Musi się on znajdować na odpowiedniej wysokości. Informację o tym znajdziemy w instrukcji montażu.

Na zdjęciu: wkład kominkowy można podłączyć do komina za pomocą rur i kolan z czarnej stali o grubości 2 mm.

Jak zamontować kanał nawiewny?

Najlepszym sposobem na zapewnienie dopływu powietrza do spalania (w odpowiedniej ilości) jest doprowadzenie go z zewnątrz kanałem nawiewnym bezpośrednio do komory paleniska. Potrzeba przynajmniej 10 m3 powietrza na 1 kW mocy wkładu.

Do wykonania kanału (zwykle o średnicy 16-20 cm) wykorzystuje się plastikowe lub ocynkowane rury. Inna opcja to montaż przewodu z blachy o przekroju prostokąta. W domu niepodpiwniczonym kanał układa się w gruncie pod podłogą parteru. Należy go koniecznie zaizolować, aby przepływające nim zimne powietrze nie wychładzało pomieszczenia. Natomiast w domach podpiwniczonych prowadzi się go pod stropem piwnicy. Pamiętajmy jednak o tym, że kanał nie może być zbyt długi i kręty. Wtedy do kominka powietrze dopływa zbyt wolno i w niewystarczającej ilości.

Zakończenie kanału na zewnątrz (czerpnię) umieszcza się na ścianie lub wyprowadza ponad powierzchnię gruntu. Aby zabezpieczyć kanał przed śniegiem i deszczem, warto osłonić go daszkiem.

Jak działa przepustnica?

Umieszcza się ją na zakończeniu kanału nawiewnego, tuż pod kominkiem. Umożliwia regulację ilości nawiewanego powietrza do urządzenia - zależy to od stopnia otwarcia umieszczonej w niej klapy. Najczęściej przepustnicę otwiera się i przymyka ręcznie, za pomocą cięgna umieszczonego w obudowie kominka. W rozbudowanych, ale i droższych wersjach sterowania, pracę przepustnicy nadzoruje automatyka.

Jak można sterować działaniem kominka z DGP?

Konrad Koper, dyrektor marketingu Koperfarm:

- Sterowanie wkładem kominkowym, który działa w systemie DGP, praktycznie nie różni się od sterowania tradycyjnym modelem. Natomiast system DGP, a precyzyjnie rzec ujmując - pracę aparatu nawiewnego - można kontrolować sterownikiem manualnym lub elektronicznym. Pierwszy z nich umożliwia włączenie i wyłączenie aparatu oraz płynną (ale ręczną) regulację obrotów zamontowanego w nim silnika wentylatora. Z kolei elektroniczny sterownik DGP automatycznie reguluje płynną pracę aparatu nawiewnego. Wyposażony jest bowiem w czujnik, który mierzy temperaturę powietrza bezpośrednio na wlocie z kominka do turbiny. Przykładowo, gdy jej wartość przekroczy 40 st. C, wentylator włączy się i będzie działał na najmniejszych obrotach. Wraz ze wzrostem temperatury w układzie DGP wzrasta też szybkość obrotów wentylatora (w sposób proporcjonalny), osiągając maksimum przy temperaturze około 80 st. C. Na panelu tego typu sterownika można odczytać między innymi wartość temperatury w instalacji DGP oraz wydajność wentylatora.

Chociaż początkowe nakłady na zakup i montaż sterownika elektronicznego są wyższe, to polecam tę opcję, gdyż zapewnia ona bardziej ekonomiczne wykorzystanie wytworzonego ciepła w palenisku.

Gdy palimy w kominku, przepustnica powinna być otwarta. Natomiast po zakończeniu palenia lub jeśli kominek nie działa, przepustnica musi być zamknięta. W przeciwnym razie spowoduje to niekontrolowany napływ chłodnego powietrza, a w efekcie wychłodzenie pomieszczenia.

Jak zamontować system DGP?

Aparat montuje się na głównym kanale nawiewnym, w odległości od 2 do 4 m powyżej kominka, najczęściej na nieużytkowym poddaszu. Aby praca wentylatora nie była dla domowników zbyt uciążliwa, aparat jest fabrycznie izolowany. Nie należy go zatem dodatkowo zabudowywać, gdyż mogłoby to doprowadzić do jego przegrzania i uszkodzenia.

Do rozprowadzenia ogrzanego w kominku powietrza wykorzystuje się kanały z blachy stalowej o przekroju prostokątnym, najczęściej 50 x 150 lub 90 x 200 mm, bądź rury o średnicy 100, 125 i 150 mm - elastyczne aluminiowe lub z blachy ocynkowanej. Stosowanie mniejszych elementów nie jest zalecane ze względu na zbyt duże opory przepływu, co z kolei powoduje powstawanie szumów w całej instalacji. Ponieważ przewody dystrybucji powietrza oraz elementy łączące (takie jak złączki, trójniki) nie są ozdobą domu, rozmieszcza się je tak, aby były niewidoczne. Czasami układa się je w wylewce na stropie (wówczas stosuje się kanały prostokątne), ale zazwyczaj rozprowadzane są na nieużytkowym poddaszu lub chowane w podwieszanym suficie.

Aparat nawiewny najczęściej umieszcza się na strychu i do niego podłącza się rury instalacji DGP.

Na zdjęciu: najwygodniej montować system DGP w systemie wymuszonym z gotowych izolowanych rur, inne należy ocieplić w trakcie wykonywania instalacji.

Ile kosztuje montaż kominka wraz z instalacją DGP?

Adam Gala, handlowiec, doradca klienta indywidualnego Dovre:

- Aby określić orientacyjne koszty montażu instalacji wraz z urządzeniami (podaję ceny netto), zakładam, że system DGP będzie działał w domu o powierzchni około 150 m2 (o standardowej wysokości pomieszczeń 2,5 m).

W pierwszej wersji rozważamy wkład kominkowy z grawitacyjnym rozprowadzeniem gorącego powietrza. Na zakup wkładu o mocy maksymalnej 12 kW należy przeznaczyć około 5000 zł; na materiały użyte do podłączenia wkładu, rozprowadzenia powietrza oraz wykonania zabudowy nie mniej niż 2700 zł. Za robociznę zapłacimy zaś co najmniej 2300 zł. Jeśli w naszym przykładowym domu zastosujemy system DGP z wymuszonym obiegiem, do podanych wyżej wydatków dojdą nakłady na zakup zestawu nawiewnego - zawierającego aparat, bypass termostatyczny z filtrem i zawór zwrotny - w wysokości 770 zł. Nieznacznie zmienią się również koszty montażu i pozostałych materiałów, co wynika między innymi z konieczności doprowadzenia w pobliże kominka prądu do podłączenia turbiny. Zwiększy się też nieznacznie ilość użytych rur i kształtek. Podsumowując - orientacyjne koszty montażu kominka z systemem DGP z obudową w stanie surowym (z płyt krzemianowo-wapiennych) wahają się od 10 000 do 12 000 zł.

Osobnej wycenie podlega wykończenie kominka. Tu kwoty mogą się znacznie różnić, bo wiele zależy od zastosowanych materiałów wykończeniowych - mogą to być: piaskowiec, marmur, granit, szkło, kafle czy cegły. Poza tym znacznie więcej zapłacimy za nietypowe rozwiązania "szyte na miarę" niż gotowe obudowy z marketu, przystosowane do wkładów o standardowych wymiarach.

Moim zdaniem, montaż kominka najlepiej powierzyć profesjonalnej firmie, która wykona kompleksową usługę. Dzięki temu inwestor ma zapewnioną gwarancję na całość wykonanych prac oraz możliwość zastosowania 8% stawki VAT.